24. Wedanta

(Wygłoszone w Lahore 12 listopada 1897 r.)

Istnieją dwa światy, w których żyjemy, jeden zewnętrzny, drugi wewnętrzny. Postęp ludzkości dokonywał się od zamierzchłych czasów niemal równolegle wzdłuż obu tych światów. Poszukiwania rozpoczęły się na zewnątrz, a człowiek początkowo chciał uzyskać odpowiedzi na wszystkie głębokie problemy z zewnątrz natury. Człowiek chciał zaspokoić swoje pragnienie piękna i wzniosłości ze wszystkiego, co go otaczało; chciał wyrazić siebie i wszystko, co było w nim w języku konkretu; i rzeczywiście wspaniałe były odpowiedzi, które otrzymał, najwspanialsze idee Boga i kultu oraz najbardziej entuzjastyczne przejawy piękna. Wzniosłe idee rzeczywiście pochodziły ze świata zewnętrznego. Ale drugi, otwierający się później dla ludzkości, przedstawił mu wszechświat jeszcze wspanialszy, jeszcze piękniejszy i nieskończenie bardziej rozległy. W części Wed poświęconej Karma Kānda znajdujemy wpojone najwspanialsze idee religii, znajdujemy najwspanialsze idee o wszechwładnym Stwórcy, Obrońcy i Niszczycielu wszechświata, przedstawione nam w języku czasem najbardziej poruszającym duszę. Większość z was być może pamięta tę najwspanialszą Ślokę w Ryg–Weda Samhitā, gdzie znajduje się opis chaosu, być może najbardziej wzniosły, jakiego kiedykolwiek próbowano. Pomimo tego wszystkiego stwierdzamy, że jest to tylko obraz wzniosłości na zewnątrz, stwierdzamy, że jest to zgrubne, że coś z materii wciąż do niego przywiera. Jednak stwierdzamy, że jest to tylko wyraz Nieskończoności w języku materii, w język skończoności,  że jest to nieskończoność mięśni, a nie umysłu; jest to nieskończoność przestrzeni, a nie myśli. Dlatego też w drugiej części Dźnāna Kānda znajdujemy zupełnie inny tryb. Pierwszym było poszukiwanie w naturze zewnętrznej prawd wszechświata; była to próba uzyskania rozwiązania głębokich problemów życia ze świata materialnego. यस्यैते हिमवन्तो महित्वा – „Czyją chwałę głoszą te Himalaje”. To wspaniały pomysł, ale nie był wystarczająco wspaniały dla Indii. Indyjski umysł musiał się wycofać, a badania poszły w zupełnie innym kierunku; z zewnątrz poszukiwanie dotarło do wnętrza, od materii do umysłu. Powstało tam wołanie: „Kiedy człowiek umiera, co się z nim dzieje?” अस्तीत्येके नायमस्तीति चैके – „Niektórzy mówią, że on istnieje, inni, że go nie ma; powiedz, o królu Śmierci, jaka jest prawda?” Tutaj znajdujemy zupełnie inny tryb. Indyjski umysł otrzymał wszystko, co można było otrzymać od świata zewnętrznego, ale nie czuł się tym usatysfakcjonowany; chciał szukać dalej, zanurzyć się we własnej duszy i nadeszła ostateczna odpowiedź.

Upaniszady, Wedanta, Āranjaki lub Rahasja to nazwa tej części Wed. Tutaj od razu stwierdzamy, że religia pozbyła się wszelkich zewnętrznych formalności. Tutaj od razu stwierdzamy, że rzeczy duchowe nie są opowiadane językiem materii, ale językiem ducha; to co nadsubtelne w języku nadsubtelnego. Nie wiąże się z tym już żadna materialność, nie ma już kompromisu w sprawach doczesnych. Śmiałe, odważne, wykraczające poza dzisiejsze wyobrażenia są gigantyczne umysły mędrców Upaniszad głoszących najszlachetniejsze prawdy, jakie kiedykolwiek głoszono ludzkości, bez żadnych kompromisów, bez żadnego strachu. To, moi rodacy, chcę przed wam położyć. Nawet Dźnana Kanda w Wedach jest rozległym oceanem; potrzeba wielu istnień, aby zrozumieć jej choć trochę. Prawdziwie powiedział Rāmānudźa o Upaniszadach, że tworzą one głowę, ramiona, łopatki Wed i z całą pewnością Upaniszady stały się Biblią współczesnych Indii. Hindusi mają największy szacunek dla Karma Kanda w Wedach, ale ze wszystkich praktycznych względów wiemy, że przez wieki Śruti oznaczało Upaniszady i tylko Upaniszady. Wiemy, że wszyscy nasi wielcy filozofowie, czy to Wjāsa, Patandźali czy Gautama, a nawet ojciec całej filozofii, sam wielki Kapila, ilekroć chcieli autorytetu dla tego, co pisali, każdy z nich znajdował go w Upaniszadach i nigdzie inaczej, bo tam są prawdy, które pozostają na zawsze.

Istnieją prawdy, które są prawdziwe tylko w określonej linii, w określonym kierunku, w określonych okolicznościach i w określonych czasach – takie, które opierają się na instytucjach epoki. Istnieją inne prawdy, które opierają się na naturze samego człowieka i które muszą trwać tak długo, jak długo trwa człowiek. Są to prawdy, które jako jedyne mogą być uniwersalne i pomimo wszystkich zmian, które zaszły w Indiach, jeśli chodzi o nasze otoczenie społeczne, nasze metody ubierania się, nasz sposób jedzenia, nasze sposoby oddawania czci – te uniwersalne prawdy Śruti, wspaniałe idee Wedanty, wyróżniają się swoją własną wzniosłością, niewzruszoną, niezwyciężoną, niezniszczalną, wieczną i nieśmiertelną. Jednak zalążki wszystkich idei, które rozwinęły się w Upaniszadach były nauczane już w Karma Kanda. Idea kosmosu, którą wszystkie sekty wedantystów musiały przyjąć za pewnik, psychologia, która stworzyła wspólną podstawę wszystkich indyjskich szkół myślenia gdy została już opracowana i przedstawiona światu. Dlatego kilka słów o Karma Kanda jest koniecznych, zanim rozpoczniemy część duchową, czyli Wedantę; a przede wszystkim chciałbym wyjaśnić, w jakim znaczeniu używam słowa Wedanta.

Niestety we współczesnych Indiach panuje błędne przekonanie, że słowo Wedanta odnosi się tylko do systemu Adwaita; ale zawsze musicie pamiętać, że we współczesnych Indiach trzy Prasthāny są uważane za równie ważne w studiowaniu wszystkich systemów religijnych. Przede wszystkim są Objawienia, Śruti, przez które rozumiem Upaniszady. Po drugie, wśród naszych filozofii największe znaczenie mają Sutry Wjasy, ponieważ są one uwieńczeniem wszystkich poprzednich systemów filozoficznych. Systemy te nie są ze sobą sprzeczne, ale jeden opiera się na innym i temat stopniowo rozwija się, a jego kulminacją są Sutry Wjasy. Następnie pomiędzy Upaniszadami i Sutrami, które są systematyzacją cudownych prawd Wedanty, pojawia się Gita, boski komentarz do Wedanty.

Upaniszady, Wjāsa–Sutry i Gita zostały zatem przyjęte przez każdą sektę w Indiach, która chce rościć sobie pretensje do ortodoksji, czy to dualistycznej, wiśisztādwaistycznej, czy adwaistycznej; akażdego z nich są trzej Prasthany. Stwierdzamy, że Śankaraćarja, Rāmānudźa, Madhwāćārja, Wallabhāćarja czy Ćaitanja – każdy, kto chciał założyć nową sektę musiał przyjąć te trzy systemy i napisać do nich tylko nowy komentarz. Dlatego błędem byłoby ograniczanie słowa Wedanta tylko do jednego systemu, który wyrósł z Upaniszad. Słowo Wedanta obejmuje je wszystkie. Wiśisztadwaitysta ma takie samo prawo do miana Wedantysty jak Adwaitysta; w rzeczywistości pójdę trochę dalej i powiem, że to, co naprawdę rozumiemy przez słowo Hinduizm jest tak naprawdę tym samym co Wedantyzm. Chcę, abyście zauważyli, że te trzy systemy były obecne w Indiach niemal od niepamiętnych czasów; ponieważ nie wolno wam wierzyć, że Śankara był wynalazcą systemu Adwaita. Istniał on na wieki przed narodzinami Śankary; a ten był jednym z jego ostatnich przedstawicieli. Tak samo z systemem Wiśisztadwaita: istniał na wieki przed pojawieniem się Ramanudży, jak już wiemy z jego komentarzy; tak samo z dualistycznymi systemami, które istniały obok innych. I przy mojej niewielkiej wiedzy doszedłem do wniosku, że nie zaprzeczają one sobie.

Tak jak w przypadku sześciu Darśana odkrywamy, że są one stopniowym rozwijaniem się wielkich zasad, których muzyka zaczyna się daleko od miękkich niskich ton ów, a kończy się triumfalnym podmuchem Adwaity, tak również w tych trzech systemach znajdujemy stopniowe rozwijanie ludzkiego umysłu w kierunku coraz wyższych ideałów, aż wszystko zostanie połączone w tę cudowną jedność, którą osiąga się w systemie Adwaita. Dlatego te trzy nie są sprzeczne. Z drugiej strony muszę wam powiedzieć, że był to błąd popełniony przez nielicznych. Stwierdzamy, że adwaitystyczny nauczyciel zachowuje nienaruszone te teksty, które szczególnie nauczają Adwaityzmu, i próbuje interpretować dualistyczne lub uwarunkowanie niedualistyczne teksty we własnym znaczeniu. Podobnie widzimy dualistycznych nauczycieli próbujących odczytać ich dualistyczne znaczenie w tekstach adwaitystycznych. Nasi Guru byli wielkimi ludźmi, ale jest takie powiedzenie: „Nawet wady Guru muszą zostać wypowiedziane”. Jestem zdania, że tylko w tym się mylili. Nie musimy wdawać się w torturowanie tekstu, nie musimy wdawać się w żadną religijną nieuczciwość, nie musimy wdawać się w żadne gramatyczne gadaniny, nie powinniśmy próbować umieszczać naszych własnych pomysłów w tekstach, które nigdy nie były dla nich przeznaczone, ale praca jest prosta i staje się łatwiejsza, kiedy zrozumiesz cudowną doktrynę Adhikārabheda.

Prawdą jest, że Upaniszady mają przed sobą ten jeden temat: ञातं भवति। – „Czym jest to, co znając, znamy wszystko inne?” We współczesnym języku tematem Upaniszad jest znalezienie ostatecznej jedności rzeczy. Wiedza to nic innego jak znalezienie jedności pośród różnorodności. Na tym opiera się każda nauka; cała ludzka wiedza opiera się na znalezieniu jedności pośród różnorodności; i jeśli zadaniem małych fragmentów ludzkiej wiedzy, które nazywamy naszymi naukami, jest znalezienie jedności pośród kilku różnych zjawisk, to zadanie staje się zdumiewające, gdy naszym tematem jest znalezienie jedności pośród tego cudownie zróżnicowany wszechświat, w którym przeważają niezliczone różnice w nazwie i formie, w materii i duchu – każda myśl różni się od każdej innej, każda forma różni się od każdej innej. Jednak zharmonizowanie tych wielu planów i niekończących się Lok pośród tej nieskończonej różnorodności aby znaleźć jedność jest tematem Upaniszad. Z drugiej strony obowiązuje stara idea Arundhati Njāja. Aby pokazać człowiekowi piękną gwiazdę Arundhati, bierze się dużą i jaskrawą gwiazdę znajdującą się najbliżej niej, na której najpierw należy utkwić wzrok, a potem całkiem łatwo jest skierować wzrok na Arundhati. To jest zadanie, które stoi przed nami i aby udowodnić mój pomysł muszę po prostu pokazać wam Upaniszady, a zobaczycie to. Niemal każdy rozdział zaczyna się od dualistycznego nauczania Upāsanā. O Bogu naucza się najpierw jako o kimś, kto jest Stwórcą tego wszechświata, jego Zachowawcą i do którego wszystko w końcu zmierza. Jest On tym, którego należy czcić, Władcą, Przewodnikiem natury, zewnętrznej i wewnętrznej, a jednak wyglądającym tak, jakby był poza naturą i na zewnątrz. Jeden krok dalej i znajdujemy tego samego nauczyciela nauczającego, że ten Bóg nie jest poza naturą, ale jest immanentny w naturze. I w końcu obie idee zostają odrzucone, a wszystko co jest rzeczywiste to On; nie ma różnicy. तत्त्वमसि श्वेतकेतो – „Śwetaketu, ty jesteś Tym”. W końcu ogłoszono, że Ten Immanentny jest tym samym, który jest w ludzkiej duszy. Tutaj nie ma kompromisu; tutaj nie ma strachu przed opiniami innych. Prawda, odważna prawda, była nauczana śmiałym językiem i nie musimy się bać głosić prawdy tym samym śmiałym językiem dzisiaj, i dzięki łasce Bożej mam nadzieję, że przynajmniej będę tym, który odważy się być tym śmiałym kaznodzieją.

Wracając do naszych przygotowań. Najpierw należy zrozumieć dwie rzeczy – jedną, aspekt psychologiczny wspólny dla wszystkich szkół wedantycznych, a drugą, aspekt kosmologiczny. Najpierw zajmę się tym drugim. Dziś jak grom z jasnego nieba spadają na nas wspaniałe odkrycia współczesnej nauki, otwierające nam oczy na cuda, o których nawet nie śniliśmy. Ale wiele z nich to tylko ponowne odkrycia tego, co zostało odkryte wieki temu. Dopiero niedawno współczesna nauka odkryła, że nawet pośród różnorodności sił istnieje jedność. Właśnie odkryła, że to, co nazywa ciepłem, magnetyzmem, elektrycznością i tak dalej, można przekształcić w jedną jednostkę siły, i jako takie wyraża je wszystkie pod jedną nazwą, jakkolwiek chcesz to nazwać. Ale robiono to nawet w Samhicie; chociaż jest stara i starożytna, spotykamy się w niej właśnie z tą ideą siły, o której mówiłem. Wszystkie siły, czy nazwiesz je grawitacją, przyciąganiem czy odpychaniem, czy wyrażające się jako ciepło, elektryczność czy magnetyzm, są niczym innym jak odmianami tej jednostkowej energii. Niezależnie od tego, czy wyrażają się jako myśl, odbita od Antahkarany, wewnętrznych organów człowieka, czy też jako działanie organu zewnętrznego, jednostka, z której się wywodzą, nazywana jest Prāna. Ponownie, czym jest Prana? Prana to Spandana lub wibracja. Kiedy cały ten wszechświat wróci do swojego pierwotnego stanu, co stanie się z tą nieskończoną siłą? Czy oni myślą, że ona zniknie? Oczywiście nie. Gdyby zniknęła, co wtedy byłoby przyczyną następnej fali, ponieważ ruch przebiega falami, wznosząc się, opadając, ponownie wznosząc się i ponownie opadając? Oto słowo Sryszti, które wyraża wszechświat. Zaznacz, że słowo to nie oznacza stworzenia. Jestem bezradny w mówieniu po angielsku; muszę przetłumaczyć sanskryckie słowa najlepiej jak potrafię. To jest Sryszti, projekcja. Pod koniec cyklu wszystko staje się coraz bardziej subtelne i wraca do pierwotnego stanu, z którego powstało i tam pozostaje przez pewien czas w stanie spoczynku, gotowe do ponownego pojawienia się. To jest Sryszti, projekcja. A co się dzieje z tymi wszystkimi siłami, Pranami? Rozkładają się z powrotem w pierwotną Pranę i ta Prana staje się prawie nieruchoma – nie całkiem nieruchoma; i to jest opisane w Sukcie wedyjskiej: „Wibruje bez wibracji” – Ānidawātam. W Upaniszadach jest wiele technicznych zwrotów trudnych do zrozumienia. Weźmy na przykład to słowo Wāta; wiele razy oznacza powietrze i wiele razy ruch, a ludzie często mylą jedno z drugim. Musimy się przed tym strzec. A co się stanie z tym, co nazywacie materią? Siły przenikają całą materię; wszystkie rozpuszczają się w Ākāśa, z której ponownie wychodzą; ta Akaśa jest pierwotną materią. Niezależnie od tego, czy przetłumaczycie to jako eter, czy cokolwiek innego, idea jest taka, że ta Akaśa jest pierwotną formą materii. Ta Akaśa wibruje pod działaniem Prany, a kiedy zbliża się następne Sryszti, gdy wibracja staje się szybsza, Akaśa zostaje przywiązana do wszystkich form fal, które nazywamy słońcami, księżycami i systemami.

Czytamy ponownie: यदिदं किंच जगत् सर्व प्राण एजति निःसृतम् – „Wszystko we wszechświecie zostało wyprojektowane, wibrująca Prana”. Musicie zaznaczyć słowo Edźati, ponieważ pochodzi ono od Edźa – wibrować. Nihsritam – wyprojektowane. Yadidam Kinća – cokolwiek w tym wszechświecie.

Jest to część kosmologicznej strony. Składa się na to wiele szczegółów. Na przykład, jak zachodzi ten proces, jak powstaje pierwszy eter i jak z eteru powstają inne rzeczy, jak ten eter zaczyna wibrować i z tego powstaje Wāju. Ale jedna idea jest tutaj taka, że to od subtelniejszego pochodzi to, co zgrubne. Zgrubna materia pojawia się jako ostatnia i najbardziej zewnętrzna, a ta zgrubna materia miała przed sobą subtelniejszą materię. Widzimy jednak, że całość została podzielona na dwie części, ale nie ma jeszcze ostatecznej jedności. Istnieje jedność siły, Prana, istnieje jedność materii, zwana Akaśa. Czy można ponownie znaleźć wśród nich jedność? Czy można je stopić w jedno? Nasza współczesna nauka jest tu niema, nie znalazła jeszcze wyjścia; a jeśli to robi, tak jak powoli odnajdajdywała tę samą starą Pranę i tę samą starożytną Akaśę, będzie musiała podążać w tym samym kierunku.

Następną jednością jest wszechobecna bezosobowa Istota, znana pod starą mitologiczną nazwą Brahmā, czterogłowy Brahma i psychologicznie zwana Mahat. Tutaj jednoczy się ta dwójka. To, co nazywa się waszym umysłem, jest tylko odrobiną tego Mahat złapanego w pułapkę mózgu, a całkowita suma wszystkich umysłów złapanych w sieci mózgów jest tym, co nazywacie Samaszti, skupiskiem, uniwersalnością. Analiza musiała iść dalej; nie była jeszcze kompletna. Tutaj każdy z nas był niejako mikrokosmosem, a świat wzięty razem jest makrokosmosem. Ale cokolwiek jest we Wjaszti, w indywidualnym [umyśle], możemy bezpiecznie przypuszczać, że podobna rzecz dzieje się również na zewnątrz. Gdybyśmy mieli moc analizowania naszych własnych umysłów, moglibyśmy bezpiecznie przypuszczać, że to samo dzieje się w kosmicznym umyśle. Czym jest ten umysł, oto jest pytanie. W czasach nowożytnych w krajach zachodnich, gdy nauki fizyczne czynią szybki postęp, gdy fizjologia krok po kroku podbija kolejne twierdze starych religii, ludzie Zachodu nie wiedzą gdzie stanąć, ponieważ ku ich wielkiej rozpaczy współczesna fizjologia na każdym kroku krok utożsamiła umysł z mózgiem. Ale my w Indiach zawsze to wiedzieliśmy. To jest pierwsze twierdzenie, którego dowiaduje się hinduski chłopiec, że umysł jest materią, tylko subtelniejszą. Ciało jest zgrubne, a za ciałem znajduje się to, co nazywamy Sukszma Śarira, subtelnym ciałem lub umysłem. To także materiał, tylko subtelniejszy; i nie jest to Ātman.

Nie przetłumaczę wam tego słowa na angielski, bo ta idea nie istnieje w Europie; jest nieprzetłumaczalne. Współczesną próbą filozofów niemieckich jest przetłumaczenie słowa Atman na słowo „Jaźń” i dopóki to słowo nie zostanie powszechnie zaakceptowane, nie można go używać. Więc nazwijcie to Jaźnią czy czymkolwiek, to jest nasz Atman. Ten Atman stoi za tym prawdziwym człowiekiem. To Atman posługuje się materialnym umysłem jako swoim narzędziem, swoją Antahkaraną, jaki jest psychologiczny termin określający umysł. A umysł za pomocą szeregu organów wewnętrznych działa na widoczne narządy ciała. Czym jest ten umysł? Dopiero któregoś dnia zachodni filozofowie doszli do wniosku, że oczy nie są prawdziwymi narządami wzroku, ale że za nimi są inne narządy, Indrija i jeśli zostaną one zniszczone, człowiek może mieć tysiąc oczu tak jak Indra, ale nie będzie on widział. Tak, wasza filozofia zaczyna się od założenia, że przez widzenie nie rozumie się widzenia zewnętrznego. Prawdziwe widzenie należy do organów wewnętrznych, ośrodków mózgowych znajdujących się wewnątrz. Możecie je nazywać, jak chcecie, ale Indrija nie są oczami, nosem czy uszami. A suma wszystkich tych Indrija plus Manas, Buddhi, Ćitta, Ahamkāra itd. nazywa się umysłem i jeśli współczesny fizjolog powie ci, że mózg jest tym, co nazywa się umysłem i że mózg składa się z tak wielu narządów, wcale nie musisz się bać; powiedz mu, że twoi filozofowie zawsze o tym wiedzieli; jest to jedna z pierwszych zasad twojej religii.

Cóż, musimy teraz zrozumieć, co oznacza ten Manas, Buddhi, Ćitta, Ahamkāra itd. Przede wszystkim weźmy Ćitta. To materiał umysłu – część Mahat – to ogólna nazwa samego umysłu, w tym wszystkich jego różnych stanów. Załóżmy, że w letni wieczór jest jezioro, gładkie i spokojne, bez zmarszczek na jego powierzchni. I przypuśćmy, że ktoś wrzuci kamień do tego jeziora. Co się dzieje? Najpierw jest akcja, uderzenie w wodę; następnie woda podnosi się i wysyła reakcję w kierunku kamienia, a reakcja ta przybiera formę fali. Z początku woda lekko wibruje i natychmiast odsyła reakcję w postaci fali. Ćitta można porównać się do tego jeziora, a przedmioty zewnętrzne są jak wrzucone do niego kamienie. Gdy tylko wchodzi w kontakt z jakimkolwiek obiektem zewnętrznym za pośrednictwem tych Indrija – Indrija muszą tam być, aby przenosić te zewnętrzne obiekty do wewnątrz – pojawia się wibracja, która nazywa się Manas, nie rozstrzygające. Następnie pojawia się reakcja, zdolność determinująca, Buddhi, a wraz z tym Buddhi pojawia się idea Aham i przedmiotu zewnętrznego. Załóżmy, że komar siedzi na mojej dłoni. To uczucie jest przenoszone do mojej Ćitta i lekko wibruje; to jest psychologiczny Manas. Potem następuje reakcja i od razu przychodzi myśl, że mam komara na ręce i że będę musiał go odgonić. Tak więc te kamienie są wrzucane do jeziora, ale w przypadku jeziora każdy cios, który do niego dochodzi, pochodzi ze świata zewnętrznego, podczas gdy w przypadku jeziora umysłu ciosy mogą pochodzić albo ze świata zewnętrznego, albo ze świata wewnętrznego. To, którego ciąg nazywa się Antahkaraną.

Poza tym powinniście zrozumieć jeszcze jedną rzecz, która pomoże nam później w zrozumieniu systemu Adwaita. To jest to. Każdy z was na pewno widział perły i większość z was wie, jak powstają perły. Ziarnko piasku wchodzi do muszli ostrygi perłowej i wywołuje tam podrażnienie, a organizm ostrygi reaguje na podrażnienie i pokrywa maleńką cząsteczkę własnym sokiem. To krystalizuje i tworzy perłę. Tak więc cały wszechświat taki jest, to perła, którą tworzymy. To, co otrzymujemy od świata zewnętrznego to po prostu cios. Nawet aby być świadomym tego ciosu musimy zareagować, a gdy tylko zareagujemy tak naprawdę wysyłamy część naszego własnego umysłu w kierunku ciosu, a kiedy się o tym dowiadujemy to tak naprawdę jest to nasz własny umysł, tak jak został ukształtowany przez uderzenie. Dlatego jasne jest nawet dla tych, którzy chcą wierzyć w twardy i szybki realizm świata zewnętrznego, do czego nie mogą nie przyznać w dzisiejszych czasach fizjologii – że zakładając, że reprezentujemy świat zewnętrzny przez „x”, to, co naprawdę wiemy, to „x” plus umysł, a ten element umysłu jest tak wielki, że pokrył całość tego „x”, które przez cały czas pozostawało nieznane i niepoznawalne; i dlatego, jeśli istnieje świat zewnętrzny, jest on zawsze nieznany i niepoznawalny. To, co o nim wiemy, jest takie, jakie zostało uformowane, ukształtowane, wymodelowane przez nasz własny umysł. Tak samo ze światem wewnętrznym. To samo dotyczy naszej własnej duszy, Atmana. Aby poznać Atmana będziemy musieli poznać Go umysłem; i dlatego to niewiele co wiemy o tym Atmanie, to po prostu Atman plus umysł. To znaczy Atman zakryty, wymodelowany i ukształtowany przez umysł i nic więcej. Wrócimy do tego nieco później, ale będziemy pamiętać, co tu powiedziano.

Następną rzeczą do zrozumienia jest to. Powstała kwestia, że to ciało to nazwa jednego ciągłego strumienia materii – w każdej chwili dodajemy do niego materiał i w każdej chwili materiał jest przezeń wyrzucany – jak rzeka, która nieustannie płynie, ogromne masy wody, które zawsze zmieniają miejsca; mimo wszystko bierzemy to wszystko w wyobraźni i nazywamy to tą samą rzeką. Co nazywamy rzeką? W każdej chwili zmienia się woda, zmienia się brzeg, w każdej chwili zmienia się środowisko, czym więc jest rzeka? Ona jest nazwą tej serii zmian. Tak też jest z umysłem. To jest wielka doktryna Kszanika Widźnāna Wāda, najtrudniejsza do zrozumienia, ale najbardziej rygorystycznie i logicznie wypracowana w filozofii buddyjskiej; i powstała ona w Indiach w opozycji do jakiejś części Wedanty. Na to trzeba było odpowiedzieć, a później zobaczymy, jak można na to odpowiedzieć tylko Adwaityzmem i niczym innym. Zobaczymy również, jak pomimo dziwnych wyobrażeń ludzi na temat Adwaityzmu, strachu ludzi przed Adwaityzmem, jest to zbawienie świata, ponieważ tylko w nim można znaleźć przyczynę rzeczy. Dualizm i inne izmy są bardzo dobre jako środki kultu, bardzo satysfakcjonujące dla umysłu i być może pomogły umysłowi iść naprzód; ale jeśli człowiek chce być jednocześnie racjonalny i religijny, Adwaita jest dla niego jedynym systemem na świecie. Cóż, teraz będziemy postrzegać umysł jako podobną rzekę, nieustannie napełniającą się na jednym końcu i opróżniającą się na drugim końcu. Gdzie jest ta jedność, którą nazywamy Atmanem? Chodzi o to, że pomimo tych ciągłych zmian w ciele i pomimo tych ciągłych zmian w umyśle, jest w nas coś niezmiennego, co sprawia, że nasze idee rzeczy wydają się niezmienne. Kiedy promienie światła pochodzące z różnych stron padają na ekran, ścianę lub coś, co jest niezmienne, wtedy i tylko wtedy mogą stworzyć jedność, wtedy i tylko wtedy mogą stworzyć jedną kompletna całość. Gdzie jest ta jedność w organach ludzkich, na którą, jak gdyby, różne idee zejdą się w jedność i staną się jedną kompletną całością? Z pewnością nie może to być sam umysł, ponieważ on również się zmienia. Dlatego musi istnieć coś, co nie jest ani ciałem, ani umysłem, coś, co się nie zmienia, coś trwałego, na czym opierają się wszystkie nasze idee, nasze odczucia, tworząc jedność i kompletną całość; i to jest prawdziwa dusza, Atman człowieka. A widząc, że wszystko, co materialne – czy nazywacie to subtelną materią czy umysłem – musi być zmienne, widząc, że to, co nazywacie materią zgrubną, światem zewnętrznym, również musi być zmienne w porównaniu do tego – to niezmienne coś nie może mieć materialnej substancji; dlatego jest duchowe, to znaczy nie jest materią – jest niezniszczalne, niezmienne.

Następnie pojawi się inne pytanie: oprócz tych starych argumentów, które pojawiają się tylko w świecie zewnętrznym, argumentów na rzecz stworzenia – kto stworzył ten świat zewnętrzny, kto stworzył materię itp.? Chodzi o to, aby poznać prawdę tylko z wewnętrznej natury człowieka, a pytanie powstaje w taki sam sposób, jak powstało o duszę. Przyjmując za pewnik, że w każdym człowieku jest niezmienna dusza, która nie jest ani umysłem, ani ciałem, nadal istnieje między duszami jedność idei, jedność uczuć, sympatii. Jak to możliwe, że moja dusza może działać na twoją duszę, gdzie jest medium, przez które może pracować, gdzie jest medium, przez które może działać? Jak to jest, że mogę cokolwiek czuć w waszych duszach? Co jest w kontakcie zarówno z twoją duszą, jak i z moją duszą? Istnieje więc metafizyczna konieczność dopuszczenia innej duszy, gdyż musi to być dusza, która działa w kontakcie ze wszystkimi różnymi duszami, a w materii i przez materię – jedna Dusza, która obejmuje i przenika wszystkie nieskończone ilości dusz na świecie, w i poprzez który żyją, w którym przyjaźnią się, kochają się i pracują dla siebie nawzajem. A tą uniwersalną Duszą jest Paramātman, Pan Bóg wszechświata. Ponownie wynika z tego, że ponieważ dusza nie jest zbudowana z materii, ponieważ jest duchowa, nie może być posłuszna prawom materii, nie może być sądzona przez prawa materii. Dlatego jest niepokonana, nienarodzona, nieśmiertelna i niezmienna.

नैनं छिन्दन्ति शस्त्राणि नैनं दहति पावकः।
न चैनं क्लेदयन्त्यापो न शोषयति मारुतः॥
नित्यः सर्वगतः स्थाणुरचलोऽयं सनातनः॥

– „Tej Jaźni broń nie może przebić, ani ogień nie może spalić, woda nie może zmoczyć, ani powietrze nie może wysuszyć. Niezmienna, wszechprzenikająca, nieruchoma, nieporuszalna, wieczna jest ta Jaźń człowieka”. Z Gity i Wedanty dowiadujemy się, że ta indywidualna Jaźń jest również Wibhu i według Kapili jest wszechobecna. Oczywiście w Indiach są sekty, które utrzymują, że Jaźń to Anu, nieskończenie mała; ale mają na myśli Anu w przejawieniu; jej prawdziwa natura jest Wibhu, wszechprzenikająca.

Pojawia się inna idea, być może zaskakująca, ale charakterystycznie indyjska i jeśli istnieje jakakolwiek idea, która jest wspólna dla wszystkich naszych sekt, to jest to właśnie ta. Dlatego błagam was, abyście zwrócili uwagę na tę jedną ideę i zapamiętali ją, ponieważ jest to podstawa wszystkiego, co mamy w Indiach. Idea jest taka. Słyszeliście o doktrynie ewolucji fizycznej głoszonej w świecie zachodnim przez niemieckich i angielskich uczonych. Mówi nam ona, że ciała różnych zwierząt są w rzeczywistości jednym; różnice, które widzimy, są tylko różnymi wyrazami tej samej serii; że od najniższego robaka do najwyższego i najświętszego człowieka jest tylko jedno – jedno zmienia się w drugie i tak dalej, wznosząc się i wznosząc, coraz wyżej, aż osiągnie doskonałość. My też mieliśmy tą ideę. Oświadcza nasz Jogi Patandźali – जात्यन्तरपरिणामः प्रकृत्यापूरात्। Jeden gatunek – Dźāti jest gatunkiem – zmienia się w inny gatunek – ewolucja; Parināma oznacza, że jedna rzecz zmienia się w drugą, tak jak jeden gatunek zmienia się w inny. Czym różnimy się od Europejczyków? Patandźali mówi, Prakritjāpurāt, „Przez wypełnienie natury”. Europejczyk mówi, że to konkurencja, dobór naturalny, płciowy itp. zmusza jedno ciało do przybrania formy drugiego. Ale oto inny pomysł, jeszcze lepsza analiza wchodząca głębiej w rzecz i mówiąca: „Przez wypełnienie natury”. Co należy rozumieć przez to wypełnienie natury? Przyznajemy, że ameba wznosi się coraz wyżej, aż stanie się Buddą; przyznajemy to, ale jednocześnie jesteśmy równie pewni, że nie można wydobyć z maszyny pewnej ilości pracy, chyba że nada się jej taki czy inny kształt. Całkowita suma energii pozostaje taka sama, niezależnie od formy, jaką może przybrać. Jeśli chcesz mieć masę energii na jednym końcu, musisz umieścić ją na drugim końcu; może być w innej postaci, ale ilość energii, która ma być z niej wyprodukowana musi być taka sama. Dlatego jeśli Budda jest jedynym końcem zmiany, sama ameba musiała być także Buddą. Jeśli Budda jest wyewoluowaną amebą, ameba była również zinwoluowanym Buddą. Jeśli ten wszechświat jest manifestacją prawie nieskończonej ilości energii, kiedy ten wszechświat był w stanie Pralaji, musiał reprezentować taką samą ilość zinwoluowanej energii. Nie mogło być inaczej. Z tego wynika, że każda dusza jest nieskończona. Od najniższego robaka, który pełza pod naszymi stopami, do najszlachetniejszych i największych świętych, wszyscy mają tę nieskończoną moc, nieskończoną czystość i nieskończone wszystko. Jedyna różnica polega na stopniu manifestacji. Robak manifestuje tylko odrobinę tej energii, ty zamanifestowałeś więcej, inny bóg–człowiek zamanifestował jeszcze więcej: na tym polega różnica. Ale ta nieskończona moc jest taka sama. Mówi Patandźali: ततः क्षेत्रिकवत्। – „Jak wieśniak nawadniający swoje pole”. Przez mały zakątek swojego pola doprowadza wodę ze zbiornika i może ma małą śluzę, która zapobiega przedostawaniu się wody na jego pole. Kiedy chce wody, musi po prostu otworzyć zamek, a woda pędzi do środka własną mocą. Mocy nie trzeba dodawać, już jest w zbiorniku. Tak więc każdy z nas, każda istota ma za swoje własne tło taki zbiornik siły, nieskończonej mocy, nieskończonej czystości, nieskończonej błogości i nieskończonej egzystencji – tylko te zamki, te ciała przeszkadzają nam w wyrażaniu tego, czym naprawdę jesteśmy w całej pełni.

I kiedy te ciała stają się coraz lepiej zorganizowane, gdy Tamoguna staje się Radźoguną, a Radźoguna staje się Sattwaguną, manifestuje się coraz więcej tej mocy i czystości i dlatego nasi ludzie byli tak ostrożni w kwestii jedzenia i  picia i kwestii pożywienia. Być może pierwotne idee zaginęły, tak jak w przypadku naszego małżeństwa – które, choć nie należy do tematu, mogę wziąć za przykład. Jeśli będę miał inną okazję, porozmawiam z wami o tym; ale powiem wam teraz, że idee stojące za naszym systemem małżeńskim są jedynymi ideami, dzięki którym może istnieć prawdziwa cywilizacja. Nie może być nic innego. Gdyby mężczyźnie lub kobiecie pozwolono na wolność poślubienia jakiejkolwiek kobiety lub mężczyzny, gdyby indywidualna przyjemność, zaspokojenie zwierzęcych instynktów miała pełną swobodę w społeczeństwie, rezultatem musiałoby być zło, złe dzieci, złe i demoniczne. Tak, człowiek w każdym kraju z jednej strony rodzi te okrutne dzieci, a z drugiej strony mnoży siły policyjne, aby powstrzymać tych okrutników. Pytanie nie brzmi jak w ten sposób zniszczyć zło, ale jak zapobiec samym narodzinom zła. I dopóki żyjesz w społeczeństwie, twoje małżeństwo z pewnością wpływa na każdego jego członka; dlatego społeczeństwo ma prawo dyktować, kogo masz poślubić, a kogo nie. Tego rodzaju wspaniałe idee kryły się za tutejszym systemem małżeństw, które nazywają astrologicznym Dźati panny panny młodej i pana młodego. I mimochodem mogę zauważyć, że według Manu dziecko zrodzone z pożądania nie jest Aryjczykiem. Dziecko, którego samo poczęcie i śmierć są zgodne z zasadami Wed, takie jest Aryjczykiem. Tak więc mniej tych aryjskich dzieci jest rodzonych w każdym kraju, a rezultatem jest masa zła, które nazywamy Kali Jugą. Ale straciliśmy wszystkie te ideały – to prawda, że nie możemy teraz w pełni zrealizować wszystkich tych idei – to prawda, że zrobiliśmy niemal karykaturę z niektórych z tych wielkich idei. To żałosna prawda, że ojcowie i matki nie są tym, czym byli w dawnych czasach, ani społeczeństwo nie jest tak wykształcone jak kiedyś, ani społeczeństwo nie ma tej miłości do jednostek, którą miało kiedyś. Ale bez względu na to, jak błędne może być działanie, zasada jest rozsądna; a jeśli jej zastosowanie stało się wadliwe, jeśli jedna metoda zawiodła, przyjmij zasadę i opracuj ją lepiej; po co zabijać zasadę? To samo dotyczy kwestii żywności. Praca i szczegóły są złe, bardzo złe, ale to nie szkodzi zasadzie. Zasada jest wieczna i musi tam być. Opracuj to od nowa i zreformuj zastosowanie.

To jest wielka mówcza idea Atmana, w którą musi wierzyć każda z naszych sekt w Indiach. Tylko, jak się przekonamy, dualiści głoszą, że ten Atman poprzez złe uczynki staje się Sankućitą, tj. wszystkie jego moce i jego natura ulegają skurczeniu, a dzięki dobrym uczynkom natura ponownie się rozszerza. A Adwaitysta mówi, że Atman nigdy się nie rozszerza ani nie kurczy, ale tylko wydaje się, że to robi. Wygląda na to, że się skurczył. To jest cała różnica, ale wszyscy mają tę samą ideę, że nasz Atman ma już wszystkie moce, a nie, że coś przyjdzie do Niego z zewnątrz, nie, że coś do Niego spadnie z nieba. Zauważcie, wasze Wedy nie są inspirowane ale ekspirowane, nie dlatego, że pochodzą z zewnątrz, ale są wiecznymi prawami żyjącymi w każdej duszy. Wedy są w duszy mrówki, w duszy boga. Mrówka musi tylko ewoluować i otrzymać ciało mędrca lub ryszi, a Wedy wyjdą na jaw, wyrażą się wieczne prawa. To jest jedyny wspaniały pomysł, aby zrozumieć, że nasza moc jest już nasza, nasze zbawienie jest już w nas. Powiedz albo, że się skurczyła, albo powiedz, że została okryta zasłoną Mājā, to nie ma większego znaczenia; idea już tam istnieje; musisz w to wierzyć, wierzyć w możliwości każdego – że nawet w najniższym człowieku istnieje taka sama możliwość jak w Buddzie. To jest doktryna Atmana.

Ale teraz nadchodzi straszna walka. Oto Buddyści, którzy w równym stopniu analizują ciało w materialny strumień i w równym stopniu analizują umysł w inny. A co do tego Atmana, to twierdzą, że jest To niepotrzebne; więc wcale nie musimy zakładać Atmana. Po co używać substancji i cech przylegających do substancji? Mówimy Guny, cechy i tylko cechy. Nielogiczne jest zakładanie dwóch przyczyn podczas gdy jedna wyjaśni całą sprawę. I walka toczyła się dalej, a wszystkie teorie, które utrzymywały doktrynę substancji, zostały obalone przez Buddystów. Nastąpił rozłam wzdłuż linii tych, którzy trzymali się doktryny substancji i cech, że ty masz duszę i ja mam duszę, i każdy ma duszę oddzieloną od umysłu i ciała, i że każdy jest indywidualnością.

Jak dotąd widzieliśmy, że idea dualizmu jest w porządku; ponieważ jest ciało, jest też subtelne ciało – umysł – jest ten Atman, a we wszystkich Atmanach i przez nich jest ten Paramātman, Bóg. Trudność polega na tym, że zarówno ten Atman, jak i Paramatman są nazwani substancją, do której umysł i ciało oraz tak zwane substancje przylegają jak wiele cech. Nikt nigdy nie widział substancji, nikt nie może sobie jej wyobrazić; jaki jest pożytek z myślenia o tej substancji? Dlaczego nie zostać Kszanikawādinami i nie powiedzieć, że wszystko, co istnieje, jest następstwem prądów mentalnych i niczym więcej? Nie przylegają one do siebie, nie tworzą jedności, jeden goni drugi, jak fale na oceanie, nigdy nie kompletne, nigdy nie tworzące całości. Człowiek jest ciągiem fal, a gdy jedna odchodzi, generuje następną, a ustanie tych fal jest tym, co nazywa się Nirwaną. Widzicie że dualizm milknie przed tym; niemożliwe jest, aby mógł przynieść jakikolwiek argument, a dualistyczny Bóg również nie może tutaj się utrzymać. Idea Boga, który jest wszechobecny, a jednak jest osobą, który tworzy bez rąk i porusza się bez nóg itd. i który stworzył wszechświat jako Kumbhakāra (garncarz), tworzy Ghata (garnek), deklaruje Buddysta, jest dziecinne i że jeśli to jest Bóg, to będzie walczył z tym Bogiem, a nie oddawał mu cześć. Ten wszechświat jest pełen nieszczęścia; jeśli jest to dzieło Boga, będziemy walczyć z tym Bogiem. A po drugie, ten Bóg jest nielogiczny i niemożliwy, o czym wszyscy wiecie. Nie musimy zagłębiać się w wady „teorii projektu”, ponieważ wszyscy nasi Kszanikowie dobrze im to pokazali; i tak ten Osobowy Bóg rozpadł się na kawałki.

Prawda i tylko prawda jest hasłem Adwaitystów. सत्यमेव जयते नानृतं। सत्येन पन्था विततो देवयानः – „Tylko prawda triumfuje, a nie nieprawda. Tylko przez prawdę prowadzi drogą do bogów, Dewajāna”. Wszyscy maszerują naprzód pod tym sztandarem; tak, ale tylko po to, by zmiażdżyć pozycję słabszego człowieka swoją własną. Przychodzisz ze swoją dualistyczną ideą Boga, aby wszcząć kłótnię z biednym człowiekiem, który czci obraz, i myślisz, że jesteś cudownie racjonalny, że możesz go zmylić; ale jeśli on się odwróci i roztrzaska twojego osobistego Boga i nazwie to wyimaginowanym ideałem, gdzie jesteś? Wycofujesz się z wiary i tak dalej, albo wznosisz okrzyk ateizmu, stary okrzyk słabego człowieka – ktokolwiek go pokona, jest ateistą. Jeśli masz być racjonalny, bądź racjonalny na całej linii, a jeśli nie, daj innym ten sam przywilej, o który prosisz dla siebie. Jak możesz udowodnić istnienie tego Boga? Z drugiej strony można je prawie obalić. Nie ma cienia dowodu na Jego istnienie i istnieją bardzo mocne argumenty przeciwne. Jak udowodnisz Jego istnienie z twoim Bogiem i Jego Gunami i nieskończoną liczbą dusz, które są substancją, a każda dusza jest indywidualnością? W czym jesteś indywidualnością? Nie jesteś ciałem, ponieważ dzisiaj wiesz lepiej niż wiedzieli to nawet starożytni Buddyści, że to, co mogło być materią w słońcu, teraz stało się materią w tobie i wyjdzie z ciebie i stanie się materią w roślinach; to gdzie ta twoja indywidualność, panie taki a taki? To samo dotyczy umysłu. Gdzie twoja indywidualność? Masz jedną myśl dziś wieczorem, a drugą jutro. Nie myślisz w ten sam sposób, jak myślałeś, gdy byłeś dzieckiem; a starzy ludzie nie myślą tak samo, jak myśleli za młodu. Gdzie w takim razie twoja indywidualność? Nie mów, że jest ona w świadomości, ta Ahamkara, ponieważ obejmuje to tylko małą część twojej egzystencji. Kiedy z tobą rozmawiam, wszystkie moje narządy pracują i nie jestem tego świadomy. Jeśli świadomość jest dowodem istnienia, to one nie istnieją, ponieważ nie jestem ich świadomy. Gdzie zatem jesteś ze swoimi teoriami o Osobowym Bogu? Jak można udowodnić takiego Boga?

Znowu Buddyści powstaną i oświadczą – jest to nie tylko nielogiczne, ale i niemoralne, bo uczy człowieka tchórzostwa i szukania pomocy na zewnątrz, a takiej pomocy nikt mu nie udzieli. Oto wszechświat, człowiek go stworzył; dlaczego więc polegać na wyimaginowanej istocie na zewnątrz, której nikt nigdy nie widział, nie czuł ani nie otrzymał od niej pomocy? Dlaczego więc robicie z siebie tchórzy i uczycie swoje dzieci, że najwyższym stanem człowieka jest być jak pies i czołgać się przed tą wyimaginowaną istotą, mówiąc, że jesteście słabi i nieczyści i że jesteście wszystkim podłym w tym wszechświecie? Z drugiej strony Buddyści mogą nakłaniać was nie tylko do kłamstwa, ale także do sprowadzenia ogromnego zła na wasze dzieci; bo, zauważcie, ten świat jest światem hipnotyzacji. Cokolwiek sobie powiesz, tym się staniesz. Niemal pierwsze słowa wypowiedziane przez wielkiego Buddę brzmiały: „To co myślisz, tym jesteś; to co pomyślisz, tym się staniesz”. Jeśli to prawda, nie ucz się, że jesteś niczym, ba, że nie możesz nic zrobić, jeśli nie pomoże ci ktoś, kto nie mieszka tutaj, ale siedzi ponad chmurami. Rezultat będzie taki, że każdego dnia będziesz coraz bardziej osłabiony. Ciągłe powtarzanie „jesteśmy bardzo nieczyści, Panie, uczyń nas czystymi”, spowoduje, że zahipnotyzujecie się we wszelkiego rodzaju wady. Tak, Buddyści mówią, że dziewięćdziesiąt procent tych wad, które widzicie w każdym społeczeństwie wynika z idei osobowego Boga; to okropne wyobrażenie istoty ludzkiej, że celem i dążeniem tego wyrazu życia, tego cudownego wyrazu życia, jest upodobnienie się do psa. Buddysta mówi do Waisznawy, jeśli twoim ideałem, twoim dążeniem i celem jest udanie się do miejsca zwanego Waikuntha gdzie mieszka Bóg i stanie tam przed Nim ze złożonymi rękami przez całą wieczność, to lepiej popełnić samobójstwo niż to zrobić. Buddyści mogą nawet nalegać na to, dlatego zamierzają stworzyć anihilację, Nirwanę, aby przed tym uciec. Przedstawiam wam te idee jako Buddysta tylko na razie, ponieważ obecnie mówi się, że wszystkie te idee adwaitystyczne czynią was niemoralnymi, a ja próbuję wam powiedzieć jak wygląda druga strona. Śmiało i odważnie stawmy czoła obu stronom.

Widzieliśmy przede wszystkim, że nie da się tego udowodnić, tej idea osobowego Boga stwarzającego świat; czy jest dziś jakieś dziecko, które może w to uwierzyć? Ponieważ Kumbhakara tworzy Ghatę, zatem Bóg stworzył świat! Jeśli tak jest, to wasz Kumbhakara jest także Bogiem; a jeśli ktoś wam powie, że On działa bez głowy i rąk, możecie go zabrać do domu wariatów. Czy kiedykolwiek pomógł ci twój osobowy Bóg, Stwórca świata, do którego wołasz przez całe życie – oto kolejne wyzwanie współczesnej nauki. Udowodnią, że wszelką pomoc jaką otrzymałeś mogłeś uzyskać dzięki własnym wysiłkom, a co więcej, nie musiałeś tracić energii na ten płacz, mogłeś to zrobić lepiej bez tego płaczu i wołania. I widzieliśmy, że wraz z tą ideą Osobowego Boga przychodzi tyrania i kapłaństwo. Tyrania i kapłaństwo zwyciężyły wszędzie tam, gdzie istniała ta idea, a dopóki kłamstwo nie zostanie obalone, mówią Buddyści, tyrania nie ustanie. Tak długo, jak człowiek myśli, że musi kulić się przed istotami nadprzyrodzonymi, tak długo będą kapłani domagający się praw i przywilejów oraz zmuszający ludzi do kulenia się przed nimi, podczas gdy ci biedni ludzie będą nadal prosić jakiegoś kapłana, aby działał dla nich jako pośrednik. Możesz pozbyć się Bramina, ale pamiętaj, ci, którzy to zrobią, postawią siebie na jego miejscu i będą gorsi, ponieważ Bramin ma w sobie pewną dozę hojności, ale ci nowicjusze są zawsze najgorszymi tyranami. Jeśli żebrak zdobędzie bogactwo, myśli, że cały świat to słoma. Tak więc ci kapłani muszą istnieć dopóki ta idea Osobowego Boga będzie się utrzymywać i nie będzie można pomyśleć o żadnej wielkiej moralności w społeczeństwie. Kapłaństwo i tyrania idą ręka w rękę. Dlaczego zostało to wynalezione? Bo jacyś silni ludzie w dawnych czasach brali ludzi w swoje ręce i mówili, musicie być nam posłuszni albo was zniszczymy. To tyle w skrócie. महद्भयं वज्रमुद्यतम्। – To idea grzmotu, który zabija każdego, kto nie jest mu posłuszny.

Następnie Buddysta mówi, że do tego momentu byłeś całkowicie racjonalny, że wszystko jest wynikiem prawa Karmy. Wierzysz w nieskończoność dusz i że dusze nie rodzą się ani nie umierają, a ta nieskończoność dusz i wiara w prawo karmy są bez wątpienia całkowicie logiczne. Nie może istnieć przyczyna bez skutku, teraźniejszość musiała mieć swoją przyczynę w przeszłości i będzie miała swój skutek w przyszłości. Hindusi mówią, że Karma to Dźada (bezwładność), a nie Ćaitanja (duch), dlatego trochę Ćaitanji jest konieczne aby doprowadzić tę sprawę do skutku. Czy jest tak, że Ćaitanja jest niezbędny do poprowadzenia rośliny aż zaowocuje? Jeśli zasieję ziarno i dodam wody, Ćaitanja nie jest potrzebny. Możecie powiedzieć, że był tam jakiś oryginalny Ćaitanja, ale same dusze były Ćaitanją, nic więcej nie jest potrzebne. Jeśli dusze ludzkie też to mają, jaka jest potrzeba Boga, jak mówią Dźiniści, którzy w przeciwieństwie do Buddystów wierzą w dusze ale nie wierzą w Boga. Gdzie jesteś logiczny, gdzie jesteś moralny? A kiedy krytykujesz Adwaityzm i obawiasz się, że doprowadzi on do niemoralności, po prostu przeczytaj trochę o tym, co zostało zrobione w Indiach przez dualistyczne sekty. Jeśli było dwadzieścia tysięcy adwaitystycznych łotrów, było także dwadzieścia tysięcy dwaitystycznych łotrów. Ogólnie rzecz biorąc będzie więcej dwaitystycznych łotrów, ponieważ zrozumienie Adwaityzmu wymaga lepszego typu umysłu, a Adwaityści prawie nie mogą się niczego przestraszyć. Co zatem pozostaje wam, Hindusom? Nie ma dla was ratunku ze szponów Buddystów. Możecie cytować Wedy, ale on w nie nie wierzy. Powie: „Moje Tripitaki mówią inaczej i nie mają początku ani końca, nawet nie zostały napisane przez Buddę, ponieważ Budda mówi, że tylko je cytuje; one są wieczne”. I dodaje: „Wasze się mylą, nasze to prawdziwe Wedy, wasze są stworzone przez bramińskich kapłanów, więc precz z nimi”. Jak masz uciec?

Oto sposób na wyjście. Podejmij pierwszy zarzut, metafizyczny, że substancja i cechy są różne. Mówi Adwaitysta, że nie. Nie ma różnicy między substancją a cechami. Znasz starą ilustrację, gdy lina jest brana za węża, a kiedy widzisz węża, nie widzisz liny w ogóle, lina zniknęła. Podział rzeczy na substancję i jakość jest czymś metafizycznym w umysłach filozofów, ponieważ nigdy nie mogą one działać na zewnątrz. Widzisz cechy jeśli jesteś zwykłym człowiekiem i substancję jeśli jesteś wielkim joginem, ale nigdy nie widzisz obu jednocześnie. Tak więc, Buddyści, wasza kłótnia o substancję i cechy była tylko błędną kalkulacją, która nie ma oparcia w faktach. Ale jeśli substancja jest bezwarunkowa, może być tylko jedna. Jeśli usuniesz cechy z duszy i pokażesz, że te cechy są naprawdę w umyśle, nałożone na duszę, wtedy nigdy nie będzie dwóch dusz, ponieważ to określenie czyni różnicę między jedną duszą a drugą. Skąd wiesz, że jedna dusza różni się od drugiej? Dzięki pewnym różnicom, pewnym cechom. A gdzie cechy nie istnieją, jak może istnieć zróżnicowanie? Dlatego nie ma dwóch dusz, jest tylko Jedna, a twój Paramatman jest zbędny, to jest właśnie ta dusza. Ten Jeden nazywa się Paramatman, ten sam Jeden nazywa się Dźiwātman i tak dalej; a wy, dualiści, tacy jak Sānkhjowie i inni, którzy twierdzicie, że dusza jest Wibhu, wszechobecna, jak możecie tworzyć dwie nieskończoności? Może być tylko jedna. Co jeszcze? To Jedno jest jedynym Nieskończonym Atmanem, wszystko inne jest jego manifestacją. Tam Buddysta zatrzymuje się, ale na tym się nie kończy.

Stanowisko Adwaitystów nie jest jedynie słabym stanowiskiem krytyki. Adwaitysta krytykuje innych, kiedy zbytnio się do niego zbliżają i po prostu ich odrzuca, to wszystko; ale przedstawia swoje stanowisko. On jest jedynym który krytykuje i nie poprzestaje na krytyce i pokazywaniu książek. Jesteś tutaj. Mówisz, że wszechświat jest czymś w ciągłym ruchu. We Wjaszti (skończoności) wszystko się porusza; ty się poruszasz, stół się porusza, wszędzie jest ruch; to Samsāra, ciągły ruch; to jest Dźagat. Dlatego w tym Dźagat nie może być indywidualności, ponieważ indywidualność oznacza to, co się nie zmienia; nie może być żadnej zmiennej indywidualności, jest to sprzeczność wewnętrzna. Nie ma czegoś takiego jak indywidualność w tym naszym małym świecie, Dźagat. Myśl i uczucie, umysł i ciało, ludzie, zwierzęta i rośliny podlegają ciągłym zmianom. Ale załóżmy, że bierzesz wszechświat jako całość; czy może się zmienić lub przenieść? Zdecydowanie nie. Ruch jest możliwy w relacji do czegoś innego, co jest trochę mniej w ruchu lub całkowicie nieruchome. Wszechświat jako całość jest zatem nieruchomy, niezmienny. Jesteś zatem jednostką wtedy i tylko wtedy, kiedy jesteś całością, kiedy przychodzi urzeczywistnienie „Ja jestem wszechświatem”. Dlatego Wedantyści mówią, że dopóki jest ich dwóch, strach nie ustaje. Tylko wtedy, gdy nie widzi się drugiego, nie czuje się drugiego, gdy wszystko jest jednym – wtedy sam strach ustaje, wtedy sama śmierć znika, wtedy sama Samsara znika. Adwaita uczy nas zatem, że człowiek jest indywidualny w tym, że jest uniwersalny, a nie w tym, że jest jednostkowy. Jesteś nieśmiertelny tylko wtedy, gdy jesteś całością. Jesteś nieustraszony i nieśmiertelny tylko wtedy, gdy jesteś wszechświatem; a wtedy to, co nazywacie wszechświatem, jest tym samym, co nazywacie Bogiem, tym samym, co nazywacie istnieniem, tym samym, co nazywacie całością. Jest to jedno niepodzielne Istnienie, które jest uważane za różnorodny świat, który widzimy my, jak również inni, którzy są w tym samym stanie umysłu, co my. Ludzie, którzy mają trochę lepszą karmę i mają lepszy stan umysłu, kiedy umierają patrzą na to jako Swargę i widzą Indrów i tak dalej. Ludzie jeszcze wyżej zobaczą to, dokładnie to samo, jako Brahma–Lokę, a doskonali nie zobaczą ani ziemi, ani nieba, ani żadnej Loki. Wszechświat zniknie, a na jego miejscu pojawi się Brahman.

Czy możemy poznać tego Brahmana? Opowiedziałem wam o obrazie Nieskończoności w Samhicie. Tutaj znajdziemy pokazaną inną stronę, nieskończoność wewnętrzną. Tamta była nieskończonością mięśni. Tutaj będziemy mieli Nieskończoność myśli. Tam próbowano namalować Nieskończoność w języku pozytywnym; tutaj ten język zawiódł i próbowano ją namalować w języku negatywnym. Oto jest ten wszechświat, a nawet przyznając, że jest on Brahmanem, czy możemy go poznać? Nie! Nie! Musisz ponownie bardzo wyraźnie zrozumieć tę jedną rzecz. Wciąż na nowo będą nawiedzać cię wątpliwości: jeśli to jest Brahman, to jak możemy to wiedzieć? विज्ञातारमरे केन विजानीयात् – „Po czym poznać wiedzącego?” Jak poznający może być poznany? Oczy widzą wszystko; czy mogą zobaczyć siebie? Nie mogą: sam fakt poznania jest degradacją. Dzieci Aryjczyków, musicie o tym pamiętać, bo tu leży wielka historia. Wszystkie zachodnie pokusy, które do was przychodzą mają swoją metafizyczną podstawę w tej jednej rzeczy – że nie ma nic wyższego niż wiedza zmysłowa. Na Wschodzie mówimy w naszych Wedach, że ta wiedza jest niższa niż sama rzecz, ponieważ zawsze jest ograniczeniem. Kiedy chcesz coś wiedzieć, natychmiast staje się to ograniczone przez twój umysł. Mówią, wróć do tego przykładu ostrygi, która zrobiła perłę i zobacz, jak wiedza jest ograniczeniem, zbieraniem rzeczy, wprowadzaniem jej do Świadomości i nie poznaniem jej jako całości. Odnosi się to do wszelkiej wiedzy, a czy może mniej odnosić się do Nieskończoności? Czy możesz w ten sposób ograniczyć Tego, który jest substancją wszelkiej wiedzy, Tego, który jest Sākszī, świadkiem, bez którego nie możesz mieć żadnej wiedzy, Tego, który nie ma cech, który jest Świadkiem całego wszechświata, Świadkiem w naszych własnych duszach? Jak możesz Go poznać? W jaki sposób możesz Go związać? Wszystko, cały wszechświat, jest taką fałszywą próbą. Ten nieskończony Atman próbuje niejako ujrzeć swoją własną twarz, a wszyscy, od najniższych zwierząt do najwyższych bogów, są jak wiele zwierciadeł, w których się odbija i bierze On jeszcze inne, uznając je za niewystarczające, dopóki w ludzkim ciele nie pozna, że jest to skończoność skończoności, wszystko jest skończone, nie może być żadnego przejawu Nieskończoności w skończoności. Potem następuje marsz wsteczny i to właśnie nazywa się wyrzeczeniem, Wairāgja. Z powrotem od zmysłów, z powrotem! Nie idź do zmysłów jest hasłem Wairagji. Oto hasło wszelkiej moralności, hasło wszelkiej pomyślności; ponieważ musisz pamiętać, że u nas wszechświat zaczyna się w Tapasjā, w wyrzeczeniu, a kiedy cofasz się z powrotem, wszystkie formy manifestują się przed tobą i są odsuwane jedna po drugiej, aż pozostaniesz tym, czym naprawdę jesteś. To jest Moksza, czyli wyzwolenie.

Tę ideę musimy zrozumieć: विज्ञातारमरे केन विजानीयात् – „Jak poznać wiedzącego?” Wiedzący nie może być poznany, bo gdyby był poznany, nie byłby wiedzącym. Jeśli patrzysz na swoje oczy w lustrze, odbicie nie jest już twoimi oczami, ale czymś innym, tylko odbiciem. Jeśli więc ta dusza, ta Uniwersalna, Nieskończona Istota, którą jesteś, jest tylko świadkiem, co w tym dobrego? Nie może żyć, poruszać się i cieszyć się światem tak jak my. Ludzie nie mogą zrozumieć, jak świadek może się cieszyć. „Och”, mówią, „wy, Hindusi, staliście się spokojni i do niczego dzięki tej doktrynie, że jesteście świadkami!” Przede wszystkim, to tylko świadek może się cieszyć. Jeśli odbywa się mecz zapaśniczy, kto się nim cieszy, ci, którzy biorą w nim udział, czy ci, którzy patrzą – ci z zewnątrz? Im bardziej jesteś świadkiem czegokolwiek w życiu, tym bardziej ci się to podoba. A to jest Ānanda; i dlatego nieskończona błogość może być twoja tylko wtedy, gdy staniesz się świadkiem tego wszechświata; wtedy sam jesteś Mukta Puruszą. Tylko świadek może działać bez pragnienia, bez myśli o pójściu do nieba, bez myśli o winie, bez myśli o uwielbieniu. Cieszy się tylko świadek i nikt inny.

(cdn)

25. Wedantyzm

W Khetri 20 grudnia 1897 r. Swami Wiwekananda wygłosił wykład o Wedantyzmie w holu bungalowu Maharadży, w którym mieszkał ze swoimi uczniami. Radża, który był przewodniczącym spotkania, przedstawił Swami; i przemawiał on przez ponad półtorej godziny. Swami był w pełni sił i żal tylko, że nie było żadnego stenografa, który obszernie zrelacjonowałby ten interesujący wykład. Poniżej znajduje się podsumowanie notatek sporządzonych w tym czasie:

Dawne dwa narody, mianowicie grecki i aryjski, znajdowały się w różnych środowiskach i okolicznościach – pierwszy otoczony wszystkim, co piękne, słodkie i kuszące w przyrodzie, z ożywczym klimatem, drugi, otoczony ze wszystkich stron przez to było wzniosłe, urodzony i wychowany w klimacie, który nie pozwalał na wiele ćwiczeń fizycznych – rozwinęły dwa osobliwe i różne ideały cywilizacji. Nauka Greków dotyczyła nieskończoności zewnętrznej, podczas gdy nauka Aryjczyków dotyczyła nieskończoności wewnętrznej; jedni badali makrokosmos, a drudzy mikrokosmos. Każdy miał swoją odrębną rolę do odegrania w cywilizacji świata. Nie żeby jeden musiał pożyczać od drugiego, ale gdyby porównali swoje notatki, oba narody by zyskały. Aryjczycy byli z natury rasą analityczną. W naukach matematycznych i gramatycznych uzyskano wspaniałe owoce, a dzięki analizie umysłu rozwinęło się pełne drzewo. U Pitagorasa, Sokratesa, Platona i egipskich neoplatoników możemy znaleźć ślady myśli indyjskiej.

Następnie Swami prześledził szczegółowo wpływ myśli indyjskiej na Europę i pokazał, jak w różnych okresach wywarła ona ogromny wpływ na Hiszpanię, Niemcy i inne kraje europejskie. Indyjski książę Dārā–Śuko przetłumaczył Upaniszady na język perski, a łacińskie tłumaczenie tego samego widział Schopenhauer, którego filozofia została przez nie ukształtowana. Obok niego w filozofii Kanta widoczne są również ślady nauk Upaniszad. W Europie to zainteresowanie filologią porównawczą przyciąga uczonych do studiowania sanskrytu, chociaż są ludzie tacy jak Deussen, którzy interesują się filozofią dla niej samej. Swami miał nadzieję, że w przyszłości nauka Sanskrytu wzbudzi znacznie większe zainteresowanie. Następnie wykazał, że słowo „Hindus” w dawnych czasach było pełne znaczenia, ponieważ odnosiło się do ludzi żyjących poza Sindhu lub Indusem; jest teraz bez znaczenia, nie reprezentując ani narodu, ani jego religii, ponieważ po tej stronie Indusu żyją obecnie różne rasy wyznające różne religie.

Następnie Swami rozwodził się obszernie nad Wedami i stwierdził, że nikt ich nie głosił, ale idee ewoluowały powoli i powoli, aż zostały ucieleśnione w formie książkowej, a potem ta książka stała się autorytetem. Powiedział, że różne religie są ucieleśnione w książkach: moc książek wydaje się nieskończona. Hindusi mają swoje Wedy i będą musieli się ich trzymać jeszcze przez tysiące lat, ale ich poglądy na ich temat mają zostać zmienione i zbudowane na nowo na solidnym fundamencie ze skały. Powiedział, że Wedy to ogromna literatura. Zaginęło dziewięćdziesiąt dziewięć procent z nich; znajdowały się w posiadaniu pewnych rodzin, wraz z wyginięciem których księgi zaginęły. Ale i tak tych, które zostały do dziś nie dałoby się pomieścić nawet w tak dużej sali jak ta. Są surowe pisane językiem archaicznym i prostym; ich gramatyka była bardzo prymitywna, do tego stopnia, że mówiono, że niektóre części Wed nie mają żadnego znaczenia.

Następnie rozwinął wykład o dwóch częściach Wed – Karma Kānda i Dźnana Kānda. Powiedział, że Karma Kanda to Samhity i Brāhmany. Brahmany zajmowały się ofiarami. Samhity były pieśniami skomponowanymi w Czhandas znanymi jako Anusztup, Trisztup, Dźagati itp. Generalnie wychwalali bóstwa, takie jak Waruna czy Indra; i powstało pytanie, kim były te bóstwa; a jeśli powstały jakieś teorie na ich temat, zostały one obalone przez inne teorie i tak dalej.

Następnie Swami zaczął wyjaśniać różne idee wielbienia. U starożytnych Babilończyków dusza była tylko sobowtórem, nie miała własnej indywidualności i nie była w stanie zerwać połączenia z ciałem. Uważano, że ten sobowtór cierpiał głód i pragnienie, uczucia i emocje podobne do tych, które towarzyszyły staremu ciału. Innym pomysłem było to, że jeśli pierwsze ciało zostanie ranne, sobowtór również zostanie ranny; kiedy pierwszy został unicestwiony, sobowtór również zginął; więc wzrosła tendencja do zachowania ciała i w ten sposób powstały mumie, grobowce i groby. Egipcjanie, Babilończycy i Żydzi nigdy nie posunęli się dalej niż ta idea sobowtóra; nie dotarli do idei Ātmana poza nim.

Zdaniem prof. Maxa Müllera w Rygwedzie nie można znaleźć najmniejszego śladu kultu przodków. Tam nie spotykamy się z okropnym widokiem mumii wpatrujących się w nas surowo i bez wyrazu. Tam bogowie byli przyjaźnie nastawieni do człowieka; komunia między czcicielem a czczonymi była zdrowa. Nie było przygnębienia, braku zwykłej radości, uśmiechu, blasku w oczach. Swami powiedział, że rozmyślając nad Wedami, wydawało mu się nawet, że słyszy śmiech bogów. Wedyjscy Ryszi mogli nie mieć skończonego wyrazu twarzy, ale byli ludźmi kultury i serca, a my jesteśmy brutalami w porównaniu z nimi. Następnie Swamidźi wyrecytował kilka mantr, aby potwierdzić to, co właśnie powiedział: „Zanieście go do miejsca, gdzie mieszkają Ojcowie, gdzie nie ma żalu ani smutku” itd. W ten sposób powstał pomysł, że im szybciej zwłoki zostaną poddane kremacji, tym lepiej. Stopniowo doszli do wniosku, że istnieje subtelniejsze ciało, które udaje się do miejsca, w którym panuje cała radość i brak smutku. W religii typu semickiego był ucisk i strach; wierzono, że jeśli człowiek zobaczy Boga, umrze. Ale według Rygwedy, kiedy człowiek zobaczył Boga twarzą w twarz, wtedy zaczęło się jego prawdziwe życie.

Teraz pojawiły się pytania: kim byli ci bogowie? Czasami przychodził Indra i pomagał człowiekowi; czasami Indra pił za dużo Somy. Od czasu do czasu przypisywano mu takie przymiotniki, jak wszechmocny, wszechprzenikający; tak samo było w przypadku Waruny. W ten sposób to się potoczyło, a niektóre z tych Mantr przedstawiających cechy tych bogów były cudowne, a język był niezwykle wspaniały. Mówca powtórzył tutaj słynną Nāsadija Sukta, która opisuje stan Pralaja i w którym pojawia się idea „Ciemności okrywającej ciemność” i zapytał, czy osoby, które opisują te wzniosłe idee w takiej poetyckiej myśli, jeśli są niecywilizowane i niekulturalne to jak powinniśmy nazwać samych siebie. Swamidżi powiedział, że nie do niego należy krytykowanie lub osądzanie tych Ryszich i ich bogów – Indry czy Waruny. Wszystko to było jak panorama, rozwijająca się jedna scena po drugiej, a za nimi wszystkimi wyróżniało się jako tło एकं सव्दिप्रा बहुधा वदन्ति । – „To, co istnieje, jest Jedno; mędrcy nazywają To różnie”. Wszystko to było bardzo mistyczne, cudowne i niewiarygodnie piękne. Wydawało się to jeszcze całkiem niedostępne – zasłona była tak cienka, że rozerwałaby się przy dotknięciu i zniknęła jak fatamorgana.

Kontynuując, powiedział, że jedna rzecz wydawała mu się całkiem jasna i możliwa, że ​​również Aryjczycy, podobnie jak Grecy, udali się na zewnątrz natury po swoje rozwiązanie, że natura kusiła ich na zewnątrz, prowadziła ich krok po kroku do zewnętrznego świata, pięknego i dobrego  Ale tutaj, w Indiach, wszystko, co nie było wzniosłe, nie liczyło się. Grekom nigdy nie przyszło do głowy wtrącać się w tajemnice po śmierci. Ale tu od początku pytano raz po raz: „Kim jestem? Co się ze mną stanie po śmierci?” Tam Grek pomyślał – człowiek umarł i poszedł do nieba. Co oznaczało pójście do nieba? Oznaczało to wyjście poza wszystko; w środku nie było nic, wszystko było na zewnątrz; wszystkie jego poszukiwania były skierowane na zewnątrz, ba, on sam był jakby poza sobą. A kiedy udał się do miejsca, które było bardzo podobne do tego świata bez wszystkich jego smutków, pomyślał, że ma wszystko, czego pragnął, i był zadowolony; i tam zatrzymały się wszystkie idee religii. Ale to nie zadowoliło hinduskiego umysłu. W jej analizie wszystkie te niebiosa zostały uwzględnione w materialnym wszechświecie. „Cokolwiek przychodzi z połączenia”, powiedzieli Hindusi, „umiera przez unicestwienie”. Zapytali zewnętrzną naturę: „Czy wiesz, czym jest dusza?” a natura odpowiedziała: „Nie”. „Czy istnieje jakiś Bóg?” Natura odpowiedziała: „Nie wiem”. Potem odwrócili się od natury. Rozumieli, że natura zewnętrzna, jakkolwiek wielka i wspaniała, jest ograniczona w czasie i przestrzeni. Wtedy odezwał się inny głos; w ich umysłach zaświtały nowe wzniosłe myśli. Ten głos powiedział – „Neti, Neti”, „Nie to, nie to”. Wszyscy różni bogowie zostali teraz zredukowani do jednego; słońca, księżyce i gwiazdy – ba, cały wszechświat – były jednym i na tym nowym ideale zbudowano duchową podstawę religii.

न तत्र सुर्यो भाति न चंन्द्रतारकं नेमा विद्युतो भान्ति कुतोऽयमग्निः ।
तमेव भान्तमनुभाति सर्वं तस्य भासा सर्व मिदं विभाति ॥

– „Tam słońce nie świeci, ani księżyc, ani gwiazdy, ani błyskawice, co dopiero mówić o tym ogniu. On świeci, wszystko świeci. Przez Niego wszystko świeci”. Nie ma już tego ograniczonego, prymitywnego, osobistego pomysłu; nie ma już tej małej idei Boga siedzącego na sądzie; nie ma już tego poszukiwania na zewnątrz, ale odtąd jest ono skierowane do wewnątrz. W ten sposób Upaniszady stały się Biblią Indii. To była obszerna literatura, te Upaniszady i wszystkie szkoły o różnych poglądach w Indiach powstały na fundamencie Upaniszad.

Swami przeszedł do teorii dualistycznych, uwarunkowanych monistycznych i adwaitystycznych i pogodził je mówiąc, że każda z nich jest jak stopień, po którym trzeba przejść zanim drugi zostanie osiągnięty; ostateczna ewolucja do Adwaityzmu była naturalnym rezultatem, a ostatnim krokiem było „tattwamasi”. Wskazał, gdzie popełnili błędy nawet wielcy komentatorzy, Śankarāćārja, Ramanudźāćārja i Madhwāćārja. Każdy wierzył w Upaniszady jako jedyny autorytet, ale uważał, że głoszą one jedną rzecz, tylko jedną ścieżkę. W ten sposób Śankaraćarja popełnił błąd sądząc, że wszystkie Upaniszady nauczają jednej rzeczy, a mianowicie Adwaityzmu i niczego więcej; a wszędzie tam, gdzie pojawiał się fragment niosący wyraźnie ideę Dwaita, przekręcał i torturował znaczenie, aby wspierało jego własną teorię. Tak było z Ramanudźą i Madhwaćarją kiedy pojawiły się czyste teksty adwaitystyczne. Było całkowitą prawdą, że Upaniszady miały jedną rzecz do nauczenia, ale nauczano tego jako wchodzenia z jednego stopnia na drugi. Swamidżi żałował, że we współczesnych Indiach duch religii zniknął; pozostają tylko elementy zewnętrzne. Ludzie nie są ani Hinduistami, ani Wedantystami. Są po prostu nie–dotykającymi; kuchnia jest ich świątynią, a Hāndi Bartan (garnki do gotowania) są ich Dewatā (przedmiotem kultu). Ten stan rzeczy musi odejść. Im szybciej zostanie to porzucone, tym lepiej dla naszej religii. Niech Upaniszady jaśnią w swej chwale, a jednocześnie niech nie ma kłótni między różnymi sektami. Ponieważ Swamidżi nie cieszył się dobrym zdrowiem, na tym etapie przemówienia czuł się wyczerpany; więc odpoczął trochę przez pół godziny, podczas którego cała publiczność cierpliwie czekała na dalszą część wykładu. Wyszedł i przemawiał ponownie przez pół godziny, wyjaśniając, że wiedza polega na znalezieniu jedności w różnorodności, a najwyższy punkt w każdej nauce został osiągnięty, gdy znalazła jedną jedność leżącą u podstaw całej różnorodności. Było to tak samo prawdziwe w naukach fizycznych, jak i duchowych.

28. Czego Się Nauczyłem?

(Wygłoszone w Dakka, 30 marca 1901 r.)

W Dakka Swamidźi wygłosił dwa wykłady w języku angielskim. Pierwszy dotyczył „Czego się nauczyłem?” a drugi to „Religia, w której się urodziliśmy”. Poniższy tekst został przetłumaczony z relacji ucznia w języku bengalskim i zawiera treść pierwszego wykładu:

Przede wszystkim muszę wyrazić swoją przyjemność z nadarzającej się okazji przyjazdu do Bengalu Wschodniego w celu dogłębnego poznania tej części kraju, której dotychczas mi brakowało pomimo moich wędrówek po wielu cywilizowanych krajach Zachodu, a także moją satysfakcję na widok majestatycznych rzek, szerokich żyznych równin i malowniczych wiosek w moim własnym kraju Bengalu, którego wcześniej nie miałem szczęścia zobaczyć na własne oczy. Nie wiedziałem, że w moim kraju, Bengalu, wszędzie – na lądzie i wodzie – jest tyle piękna i uroku. Ale zyskałem chociaż to, że po zobaczeniu różnych krajów świata mogę teraz znacznie bardziej docenić piękno mojej własnej ziemi.

W ten sam sposób również, w poszukiwaniu religii, podróżowałem między różnymi sektami – sektami, które przyjęły ideały obcych narodów jako własne i żebrałem pod drzwiami innych nie wiedząc wtedy, że w religii w moim kraju, w naszej narodowej religii, było tyle piękna i wielkości. Minęło wiele lat odkąd odkryłem że Hinduizm jest najbardziej satysfakcjonującą religią na świecie. Dlatego smutno mi na sercu, gdy widzę wśród moich rodaków, wyznających niezrównaną wiarę, tak powszechną obojętność na naszą religię – choć doskonale zdaję sobie sprawę z niesprzyjających materialistycznych warunków, w jakich przeżywają swe życie – z powodu szerzenia się europejskich sposobów myślenia w tej naszej wielkiej ojczyźnie.

Obecnie są wśród nas pewni reformatorzy, którzy chcą zreformować naszą religię, a raczej wywrócić ją do góry nogami w celu odrodzenia narodu hinduskiego. Bez wątpienia są wśród nich ludzie myślący, ale jest też wielu, którzy ślepo podążają za innymi i postępują bardzo głupio, nie wiedząc, o co im chodzi. Ta klasa reformatorów jest bardzo entuzjastycznie nastawiona do wprowadzania obcych idei do naszej religii. Przyjęli słowo „bałwochwalstwo” i twierdzą, że Hinduizm nie jest prawdziwy ponieważ jest bałwochwalczy. Nigdy nie starają się dowiedzieć, czym jest to tak zwane „bałwochwalstwo”, czy jest dobre, czy złe; tylko biorąc przykład od innych, są na tyle odważni, by okrzyknąć Hinduizm jako nieprawdziwy. Jest wśród nas inna klasa ludzi, którzy są zdecydowani podać jakieś śliskie naukowe wyjaśnienia wszelkich hinduskich zwyczajów, obrzędów itp. i którzy zawsze mówią o elektryczności, magnetyzmie, wibracjach powietrza i tym podobnych rzeczach. Kto wie, ale być może pewnego dnia zdefiniują samego Boga jako nic innego jak masę elektrycznych wibracji! Jednak Matko błogosław im wszystkim! To Ona wykonuje swoje dzieło na różne sposoby poprzez wielorakie natury i tendencje.

W przeciwieństwie do nich istnieje starożytna klasa, która mówi: „Nie wiem, nie zależy mi na poznaniu ani zrozumieniu tych wszystkich waszych rozdwajających włosy wywodów; chcę Boga, chcę Atmana, chcę iść do tego Poza, gdzie nie ma wszechświata, gdzie nie ma przyjemności ani bólu, gdzie mieszka Najwyższa Błogość”; którzy mówią: „Wierzę w zbawienie przez kąpiel w świętej Gangā z wiarą”; którzy mówią: „Kogokolwiek będziecie czcić z pojedynczą wiarą i oddaniem jako jedynego Boga wszechświata, w jakiejkolwiek formie jako Śiwa, Rāma, Wisznu itd., otrzymacie Mokszę”; do tej silnej starożytnej klasy z dumą należę.

Jest też sekta, która radzi nam iść jednocześnie i za Bogiem i za światem. Nie są oni szczerzy, nie wyrażają tego, co czują w sercu. Jaka jest nauka Wielkich? – „Gdzie jest Rama tam nie ma Kamy; gdzie jest Kama tam nie ma Ramy. Noc i dzień nigdy nie mogą istnieć razem”. Głos starożytnych mędrców oznajmia nam: „Jeśli pragniesz osiągnąć Boga, będziesz musiał wyrzec się Kāma–Kānćana (żądzy i posiadania). Samsāra jest nierzeczywista, pusta, pozbawiona substancji. Dopóki się jej nie wyrzekniesz nigdy nie możesz osiągnąć Boga, próbuj jakkolwiek możesz. Jeśli nie możesz tego zrobić, przyznaj, że jesteś słaby, ale w żadnym wypadku nie obniżaj Ideału. Nie przykrywaj zepsutego trupa złotymi liśćmi! Więc według nich, jeśli chcesz zyskać duchowość, osiągnąć Boga, pierwszą rzeczą, którą musisz zrobić, to porzucić tę zabawę w chowanego ze swoimi pomysłami, tę nieuczciwość, tę „kradzież wewnątrz komnaty myśli”.

Czego się nauczyłem? Czego nauczyłem się od tej starożytnej sekty? Nauczyłem się:

दुर्लभं त्रयमेवैतत् देवानुग्रहहेतुकम्।
मनुष्यत्वं मुमुक्षुत्वं महापुरुषसंश्रयः॥

– „Zaprawdę, te trzy są rzadkie do uzyskania i przychodzą tylko dzięki łasce Boga – ludzkie narodziny, pragnienie uzyskania Mokszy i towarzystwo wielkich dusz”. Pierwszą potrzebną rzeczą jest Manuszjatwa, ludzkie narodziny, ponieważ tylko one sprzyjają osiągnięciu Mukti. Następna jest Mumukszutwa. Chociaż nasze środki urzeczywistnienia różnią się w zależności od różnic między sektami i jednostkami – chociaż różne jednostki mogą rościć sobie pretensje do swoich specjalnych praw i sposobów zdobywania wiedzy, które różnią się w zależności od ich różnych pozycji życiowych – to jednak można ogólnie powiedzieć bez obaw sprzeczności, że bez tej Mumukszutwy urzeczywistnienie Boga jest niemożliwe. Co to jest Mumukszutwa? To silne pragnienie Mokszy – szczera tęsknota za wydostaniem się ze sfery bólu i przyjemności – całkowity wstręt do świata. Kiedy nadejdzie to intensywne, palące pragnienie zobaczenia Boga, powinieneś wiedzieć, że masz prawo do urzeczywistnienia Najwyższego.

Następnie konieczna jest inna rzecz, a jest nią wejście w bezpośredni kontakt z Mahāpuruszami i ukształtowanie w ten sposób naszego życia zgodnie z życiem tych wielkodusznych, którzy osiągnęli Cel. Nawet wstręt do świata i gorące pragnienie Boga nie wystarczą. Konieczna jest inicjacja przez Guru. Dlaczego? Ponieważ jest to doprowadzenie siebie do połączenia z tym wielkim źródłem mocy, które było przekazywane z pokolenia na pokolenie od jednego Guru do drugiego, w nieprzerwanej kolejności. Wielbiciel musi szukać i akceptować Guru, czyli duchowego nauczyciela, jako swojego doradcę, filozofa, przyjaciela i przewodnika. Krótko mówiąc, Guru jest warunkiem sine qua non postępu na ścieżce duchowości. Kogo więc powinienem przyjąć jako mojego Guru? श्रोत्रियोऽवृजिनोऽकामहतो यो ब्रह्मावित्तमः – „Ten, kto jest biegły w Wedach, nieskalany, niezraniony pragnieniem, ten, kto jest najlepszym znawcą Brahmana”. Śrotrija – ten, który nie tylko jest uczony w Śāstrach, ale zna ich subtelne sekrety, który zdał sobie sprawę z ich prawdziwego znaczenia w swoim życiu. „Przez zwykłe czytanie różnych pism świętych stali się jedynie papugami, a nie Panditami. Ten rzeczywiście stał się Panditem, który zyskał Premę (Boską Miłość) przez przeczytanie choćby jednego słowa z Śastr”. Zwykli, wykształceni w książkach Pandici są bezużyteczni. W dzisiejszych czasach każdy chce być Guru; nawet biedny żebrak chce podarować lakh rupii! Tak więc Guru musi być bez skazy i musi być Akāmahatą – nie zranionym żadnym pragnieniem – nie powinien mieć innych motywów poza czystym czynieniem dobra innym, powinien być oceanem miłosierdzia bez powodu i nie udzielać nauk religijnych w celu zyskania imienia lub sławy lub czegokolwiek związanego z samolubnymi korzyściami. I musi być intensywnym znawcą Brahmana, to znaczy kimś, kto zrealizował Brahmana nawet tak namacalnie jak owoc Āmalaka w dłoni. Taki jest Guru, mówi Śruti. Kiedy duchowe zjednoczenie zostaje ustanowione z takim Guru, wtedy przychodzi urzeczywistnienie Boga – wtedy boska wizja staje się łatwa do osiągnięcia.

Po inicjacji aspirant podążający za Prawdą powinien mieć Abhjāsę lub gorliwą i wielokrotną próbę praktycznego zastosowania Prawdy za pomocą przepisanych środków ciągłej medytacji nad Wybranym Ideałem. Nawet jeśli masz palące pragnienie Boga lub zdobyłeś Guru, jeśli nie masz razem z tym Abhjasy, jeśli nie praktykujesz tego, czego cię nauczono, nie możesz osiągnąć urzeczywistnienia. Kiedy to wszystko zostanie w tobie mocno ugruntowane, wtedy osiągniesz Cel. Dlatego mówię wam, jako Hindusi, jako potomkowie chwalebnych Āryjczyków, nie zapominajcie o wielkim ideale naszej religii, tym wielkim ideale Hindusów, którym jest wyjście poza Samsarę – nie tylko wyrzeczenie się świata, ale rezygnacja też z nieba; tak, nie tylko porzucenie zła, ale także porzucenie dobra; a w ten sposób wyjście poza wszystko, poza tę fenomenalną egzystencję i ostatecznie urzeczywistnienie Sat–Ćit–Ānanda Brahmana – Absolutnego Istnienia–Wiedzy–Błogości, którym jest Brahman.



29. Religia, w Której Się Urodziliśmy

Na spotkaniu pod gołym niebem, zwołanym w Dakka, 31 marca 1901 roku, Swamidźi przez dwie godziny przemawiał po angielsku na poniższy temat przed ogromną publicznością. Poniżej znajduje się tłumaczenie wykładu z relacji ucznia w języku bengalskim:

W odległej przeszłości nasz kraj dokonał gigantycznego postępu w duchowych ideach. Przywołajmy dziś przed oczami umysłu tę starożytną historię. Ale jednym wielkim niebezpieczeństwem w rozmyślaniu o dawno minionej wielkości jest to, że przestajemy zabiegać o nowe rzeczy i zadowalamy się wegetowaniem na dawnej chwale przodków i szczyceniem się nią. Powinniśmy się przed tym wystrzegać. Bez wątpienia w starożytności było wielu Ryszich i Maharyszich, którzy stanęli twarzą w twarz z Prawdą. Ale jeśli to przypomnienie naszej starożytnej wielkości ma przynieść prawdziwą korzyść, my również musimy stać się Ryszi tak jak oni. Tak, nie tylko to, ale jestem głęboko przekonany, że będziemy jeszcze większymi Ryszi niż ktokolwiek, kogo przedstawia nam nasza historia. W przeszłości sygnałem były nasze osiągnięcia – chlubię się nimi i czuję dumę, gdy o nich myślę. Nie popadam nawet w rozpacz widząc obecną degradację i jestem pełen nadziei wyobrażając sobie co ma nadejść w przyszłości. Dlaczego? Ponieważ wiem, że ziarno przechodzi całkowitą transformację, tak, ziarno jako ziarno jest pozornie niszczone, zanim rozwinie się w drzewo. W ten sam sposób, pośród naszej obecnej degradacji, uśpiony tylko przez jakiś czas, leży potencjał przyszłej wielkości naszej religii, gotowy do ponownego odrodzenia się, być może potężniejszego i chwalebniejszego niż kiedykolwiek wcześniej.

Zastanówmy się teraz, jakie są wspólne podstawy zgody w religii, w której się urodziliśmy. Na pierwszy rzut oka niezaprzeczalnie zauważamy różne różnice między naszymi sektami. Niektórzy są Adwaitystami, niektórzy Wiśisztadwaitystami, a jeszcze inni Dwaitystami. Niektórzy wierzą w inkarnacje Boga, inni w kult obrazów, podczas gdy inni są zwolennikami doktryny Bezforemności. Jeśli chodzi o zwyczaje, wiadomo, że istnieją rozmaite różnice. Dźātowie nie są wykluczeni nawet jeśli zawierają związki małżeńskie wśród Mahometan i Chrześcijan. Mogą bez przeszkód wejść do każdej hinduskiej świątyni. W wielu wioskach w Pendżabie ten, kto nie je wieprzowiny z trudem zostanie uznany za Hindusa. W Nepalu Bramin może ożenić się w czterech Warnach; przebywając w Bengalu, Bramin nie może ożenić się nawet wśród pododdziałów własnej kasty. I tak dalej. Ale pośród wszystkich tych różnic zauważamy jeden punkt łączący wszystkich Hindusów, a mianowicie, że żaden Hindus nie je wołowiny. W ten sam sposób istnieje wielka wspólna płaszczyzna jedności leżąca u podstaw różnych form i sekt naszej religii.

Po pierwsze, przy omawianiu pism świętych wyróżnia się jeden fakt – że tylko te religie, które opierały się na jednym lub wielu własnych pismach świętych posuwały się naprzód skokowo i przetrwały do dnia dzisiejszego, pomimo wszystkich prześladowań i represji wobec nich. Religia grecka, z całym jej pięknem, wymarła z powodu braku jakiegokolwiek wersetu, który by ją wspierał; ale religia żydowska pozostaje niezmniejszona w swojej mocy, będąc oparta na autorytecie Starego Testamentu. Tak samo jest z religią hinduistyczną, z jej pismami świętymi, Wedami, najstarszymi na świecie. Wedy dzielą się na Karma Kānda i Dźnāna Kānda. Czy to dla dobra, czy dla zła, Karma Kanda wyszła z użycia w Indiach, chociaż na Dekanie jest kilku Braminów, którzy nadal od czasu do czasu odprawiają Jadźnie z ofiarami z kóz; a także odnajdujemy tu i ówdzie ślady wedyjskiej Krijā Kānda w mantrach używanych w związku z naszym małżeństwem i ceremoniami Śrāddha itp. Ale nie ma szans na przywrócenie jej pierwotnej podstawy. Kiedyś Kumārila Bhatta próbował to zrobić, ale nie powiodło mu się to.

Dźnana Kanda Wed składa się z Upaniszad i jest znana pod nazwą Wedanta, szczyt Śruti, jak to się nazywa. Gdziekolwiek znajdziesz Āćārjów cytujących fragment ze Śruti, niezmiennie jest to z Upaniszad. Wedanta jest obecnie religią Hindusów. Jeśli jakakolwiek sekta w Indiach chce, aby jej idee były ugruntowane i mocno trzymały się ludzi, musi oprzeć je na autorytecie Wedanty. Wszyscy muszą to robić, bez względu na to, czy są Dwaitystami czy Adwaitystami. Nawet Waisznawowie muszą udać się do Gopālatāpini Upaniszady aby udowodnić prawdziwość swoich własnych teorii. Jeśli nowa sekta nie znajdzie w Śruti niczego, co potwierdzałoby jej idee, posunie się nawet do wyprodukowania nowej Upaniszady i uczynienia jej popularną jako jedną ze starych oryginalnych produkcji. Takich było w przeszłości wiele.

Jeśli chodzi o Wedy, Hindusi wierzą, że nie są to zwykłe księgi napisane przez ludzi w jakiejś odległej epoce. Uważają je za nagromadzoną masę niekończącej się boskiej mądrości, która czasami jest przejawiona, a innym razem pozostaje nieprzejawiona. Komentator Sājanāćārja mówi gdzieś w swoich pracach यो वेदेभ्योऽखिलं जगत् निर्ममे – „Kto stworzył cały wszechświat z wiedzy Wed”. Nikt nigdy nie widział kompozytora Wed i nie można go sobie wyobrazić. Ryszi byli jedynie odkrywcami mantr lub praw wiecznych; po prostu stanęli twarzą w twarz z Wedami, nieskończoną kopalnią wiedzy, która jest tam od czasów bez początku.

Kim są ci Ryszi? Wātsjājana mówi: „Ten, kto osiągnął poprzez właściwe środki bezpośrednie urzeczywistnienie Dharmy, tylko on może być Ryszi, nawet jeśli jest Mlećczha z urodzenia”. Tak więc w starożytności Wasisztha, urodzony w nieślubnym związku, Wjāsa, syn rybaczki, Narada, syn służącej o niepewnym pochodzeniu i wielu innych o podobnej naturze osiągnęło stan Ryszi. Prawdę mówiąc, dochodzi do tego, że nie należy robić rozróżnienia z tym, kto urzeczywistnił Prawdę. Jeśli wszystkie wymienione osoby zostały Ryszi, to o wy, Kulin Bramini dnia dzisiejszego, o ile większymi Ryszi możecie się stać! Dążcie do tego stanu Ryszi, nie przestawajcie, dopóki nie osiągniecie celu, a cały świat sam z siebie pokłoni się do waszych stóp! Bądź Ryszim – oto tajemnica władzy.

Ta Weda jest naszym jedynym autorytetem i każdy ma do niej prawo.

यथेमां वाचं कल्याणीमावदानि जनेभ्यः।
ब्रह्मराजन्याभ्यां शूद्राय चार्याय च स्वाय चारणाय॥

[Niech te święte słowa będą przekazywane wszystkim ludziom, Braminom, Kszatrijom, Śudrom i Ārjom, naszym ludziom i obcym]

Tak mówi Śukla Jadźur Weda (XXVI. 2). Czy możesz pokazać jakikolwiek nakaz z tej naszej Wedy, że nie każdy ma do niej prawo? Purany bez wątpienia mówią, że pewna kasta ma prawo do takiej a takiej rewizji Wed lub że pewna kasta nie ma prawa ich studiować, lub że ta część Wed jest przeznaczona dla Satja Jugi, a tamta część jest dla Kali Jugi. Ale zauważcie, Wedy tak nie mówią; robią to tylko wasze Purany. Ale czy sługa może dyktować panu? Smryti, Purany, Tantry – wszystkie one są dopuszczalne tylko o tyle, o ile zgadzają się z Wedami; a tam, gdzie są sprzeczne, należy je odrzucić jako niewiarygodne. Ale dzisiaj postawiliśmy Purany na jeszcze wyższym piedestale niż Wedy! Studiowanie Wed prawie zniknęło z Bengalu. Jakże pragnę, aby ten dzień wkrótce nastał, kiedy w każdym domu Wedy będą czczone razem z Śālagrāma, domowym Bóstwem, kiedy młodzi, starzy i kobiety zainaugurują wielbienie Wed!

Nie wierzę w teorie wysuwane przez zachodnich uczonych w odniesieniu do Wed. Dziś ustalają starożytność Wed na pewien okres, a jutro ponownie ją wywracają i przesuwają o tysiąc lat do przodu i tak dalej. Jednakże, jeśli chodzi o Purany, powiedziałem wam, że są one autorytatywne tylko o tyle, o ile zgadzają się z Wedami, w przeciwnym razie nie są. W Puranach znajdujemy wiele rzeczy, które nie zgadzają się z Wedami. Na przykład w Puranach jest napisane, że ktoś żył dziesięć tysięcy lat, inny dwadzieścia tysięcy lat, ale w Wedach znajdujemy: शतायुर्वै पुरुषः – „Człowiek zaprawdę żyje sto lat”. Które mamy zaakceptować w tym przypadku? Na pewno Wedy. Pomimo takich stwierdzeń, nie lekceważę Puran. Zawierają wiele pięknych i pouczających nauk i słów mądrości na temat Jogi, Bhakti, Dźnāny i Karmy, które oczywiście powinniśmy zaakceptować. Następnie są Tantry. Prawdziwym znaczeniem słowa Tantra jest Śāstra, jak na przykład Kāpila Tantra. Ale słowo Tantra jest ogólnie używane w ograniczonym znaczeniu. Pod wpływem królów, którzy przyjęli Buddyzm i głosili doktrynę Ahimsā, praktyki wedyjskich Jaga–Jadźni odeszły w przeszłość i nikt nie mógł zabić żadnego zwierzęcia w ofierze ze strachu przed królem. Ale później wśród samych Buddystów – którzy nawrócili się z Hinduizmu – najlepsze części tych Jaga–Jadźni zostały przyjęte i praktykowane w tajemnicy. Z nich wyrosły Tantry. Poza niektórymi ohydnymi rzeczami w Tantrach, takimi jak Wāmāćāra itp., Tantry nie są tak złe, jak ludzie są skłonni sądzić. Jest w nich wiele wzniosłych i subtelnych myśli Wedanty. W rzeczywistości, części Brāhmana z Wed zostały nieco zmodyfikowane i włączone do treści Tantr. Wszystkie formy naszego kultu i obecne ceremonie składające się na Karma Kandę są wykonywane zgodnie z Tantrami.

Omówmy teraz trochę zasady naszej religii. Niezależnie od różnic i kontrowersji istniejących między naszymi różnymi sektami, jest w nich również kilka podstaw jedności. Po pierwsze, prawie wszystkie z nich przyznają istnienie trzech rzeczy – trzech bytów – Iśwara, Atman i Dźagat. Iśwara jest Tym, który wiecznie tworzy, zachowuje i niszczy cały wszechświat. Z wyjątkiem Sānkhjów, wszyscy inni w to wierzą. Następnie jest doktryna Atmana i reinkarnacji duszy; utrzymuje ona, że niezliczone indywidualne dusze, przyjmując raz po raz ciało po ciele, kręcą się w kółko w kole narodzin i śmierci, zgodnie z ich odpowiednimi Karmami; to jest Samsārawāda lub jak to się powszechnie nazywa doktryna reinkarnacji. Następnie istnieje Dźagat lub wszechświat bez początku i bez końca. Chociaż niektórzy uważają te trzy tylko za różne fazy jednego, a inni za trzy wyraźnie różne jednostki, a jeszcze inni na różne inne sposoby, to jednak wszyscy jednomyślnie wierzą w te trzy.

W tym miejscu powinienem was prosić abyście pamiętali, że Hindusi od niepamiętnych czasów znali Atmana jako umysł odrębny od Manasu. Ale ludzie z Zachodu nigdy nie mogli wznieść się poza umysł. Zachód wie, że wszechświat jest pełen szczęścia i jako taki jest dla nich miejscem, w którym mogą się najbardziej cieszyć; ale Wschód rodzi się z przekonaniem, że ta Samsara, ta ciągle zmieniająca się egzystencja jest pełna nędzy i jako taka jest niczym innym, jak tylko nierzeczywistą, niewartą oddania duszy za jej ulotne radości i dobra. Właśnie z tego powodu Zachód jest zawsze szczególnie zręczny w zorganizowanym działaniu, tak samo Wschód jest zawsze śmiały w poszukiwaniu tajemnic wewnętrznego świata.

Przejdźmy jednak teraz do jednego lub dwóch innych aspektów hinduizmu. Istnieje doktryna o wcieleniach Boga. W Wedach znajdujemy jedynie wzmiankę o Matsja Awatāra, Inkarnacji Ryby. Nie chodzi o to, czy wszyscy wierzą w tę doktrynę, czy nie; prawdziwym znaczeniem tej Awatārawāda jest jednak oddawanie czci człowiekowi – widzenie Boga w człowieku jest prawdziwą wizją Boga. Hindus nie idzie przez naturę do Boga natury – idzie do Boga człowieka przez Człowieka.

Następnie jest kult obrazów. Z wyjątkiem pięciu Dewatā, które mają być czczone w każdej pomyślnej Karmie zgodnie z zaleceniami naszych Śastr, wszystkie inne Dewata są jedynie nazwami pewnych stanów, które posiadają. Ale znowu, te pięć Dewata to nic innego jak różne imiona jedynego Boga. Ten zewnętrzny kult obrazów został jednak opisany we wszystkich naszych Śastrach jako najniższa ze wszystkich niskich form kultu. Ale to nie znaczy, że jest ona zła. Pomimo wielu niegodziwości, które pojawiły się w modnych obecnie praktykach kultu obrazów, nie potępiam tego. Ach, gdzie bym teraz był, gdybym nie został pobłogosławiony kurzem ze świętych stóp tego ortodoksyjnego, czczącego obrazy Bramina!

Ci reformatorzy, którzy głoszą przeciwko kultowi obrazów lub temu, co potępiają jako bałwochwalstwo, mówię do nich: „Bracia, jeśli jesteście gotowi czcić Boga bez formy, odrzucając wszelką zewnętrzną pomoc czyńcie to, ale dlaczego potępiacie innych, którzy tak nie mogą? Piękny, duży gmach, chwalebny relikt wiekowej starożytności, z powodu zaniedbania lub nieużywania popadł w ruinę, wszędzie w jego wnętrzu może gromadzić się brud i kurz, być może niektóre fragmenty się zawalają. Co z nim zrobicie? Czy podejmiecie się niezbędnego oczyszczania i naprawy, a tym samym odbudujecie ten stary budynek, czy też zburzycie cały gmach i będziecie się starać zbudować na jego miejscu inny według obrzydliwie nowoczesnego planu, którego trwałość nie została jeszcze potwierdzona? Musimy go odnowić, co naprawdę oznacza przygotować lub udoskonalić przez konieczne oczyszczenie i naprawy, a nie przez wyburzenie całości. Na tym kończy się funkcja odnowy. Kiedy dzieło naprawy starego się skończyło, jakiej dalszej potrzebie ono służy? Uczyńcie to jeśli możecie, a jeśli nie, ręce precz!” Przeciwnie, banda reformatorów w naszym kraju chce zbudować własną odrębną sektę. Wykonali jednak dobrą robotę; niech błogosławieństwo Boga spłynie na ich głowy! Ale dlaczego wy, Hindusi, mielibyście chcieć oddzielić się od wielkiej wspólnej owczarni? Dlaczego mielibyście się wstydzić przybrać imię Hindus, które jest waszą największą i najwspanialszą własnością? Tym naszym narodowy statkiem, wy, dzieci Nieśmiertelnych, moi rodacy płyniecie od wieków niosąc cywilizację i wzbogacając cały świat jej nieocenionymi skarbami. Przez dziesiątki lśniących wieków ten nasz narodowy statek pływał po oceanie życia i zabrał miliony dusz na drugi brzeg, poza wszelkim nieszczęściem. Ale dzisiaj mogło dojść do wycieku i uszkodzenia z waszej winy lub z jakiejkolwiek przyczyny, która nie ma znaczenia. Co wy, którzy byście się w nim znaleźli, zrobilibyście teraz? Przeklinalibyście go i kłócili się między! Czy nie zjednoczylibyście się wszyscy razem i nie dołożyliście wszelkich starań, aby zatkać dziury? Wszyscy chętnie oddajmy za to krew naszych serc; a jeśli nam się to nie uda, zatońmy wszyscy i umrzyjmy razem, z błogosławieństwem, a nie przekleństwem na ustach. A Braminom mówię: „Próżna jest wasza duma z urodzenia i pochodzenia. Otrząśnijcie się z tego. Bramiństwa, zgodnie z waszymi Śastrami, już więcej nie macie, ponieważ tak długo żyliście pod panowaniem królów Mlećczha. Jeśli w ogóle wierzycie słowom waszych własnych przodków, to idźcie w tej chwili i dokonajcie pokuty, wchodząc w powolny ogień rozpalony przez Tusza (łupiny), jak ten stary Kumarila Bhatta, który w celu obalenia Buddystów najpierw został uczniem Buddystów, a następnie pokonanie ich w kłótni stało się przyczyną śmierci wielu, a następnie wszedł on do Tuszānala, aby odpokutować swoje grzechy. Jeśli nie macie dość odwagi aby to zrobić, to przyznajcie się do własnej słabości i wyciągnij pomocną dłoń oraz otwórz bramy wiedzy dla wszystkich i ponownie dajmy uciskanym masom ich sprawiedliwe i słuszne prawa i przywileje”.

Ciekawy Wykład

(Wisconsin State Journal, 21 listopada 1893)

Wykład zeszłego wieczoru w kongregacyjnym kościele [Madison], wygłoszony przez słynnego hinduskiego mnicha, Wiwekanandę, był niezwykle interesujący i zawierał wiele zdrowej filozofii i dobrej religii. Chociaż jest poganinem, chrześcijaństwo może podążać za wieloma jego naukami. Jego credo jest tak szerokie jak wszechświat, obejmuje wszystkie religie i akceptuje prawdę, gdziekolwiek można ją znaleźć. Oświadczył, że bigoteria, przesądy i próżne ceremonie nie mają miejsca w „religiach Indii”.



Religia Hindusów

(Minneapolis Star, 25 listopada 1893)

„Braminizm” w całej swojej subtelnej atrakcyjności, ze względu na ucieleśnienie starożytnych i prawdziwych zasad, był tematem, który przyciągnął największą uwagę słuchaczy zeszłego wieczoru w Pierwszym Kościele Unitarian [Minneapolis], podczas gdy Swami Vive Kananda objaśniał wiarę hinduską. Była to audiencja składająca się z myślących kobiet i mężczyzn, gdyż wykładowcę zaprosili „Perypatetycy”, a wśród przyjaciół, którzy dzielili z nimi ten przywilej, byli duchowni różnych wyznań, a także studenci i uczeni. Vive Kananda jest bramińskim kapłanem, który zajmował podium w swoim rodzimym stroju, z kaftanem na głowie, pomarańczowym płaszczem przewiązanym w talii czerwoną szarfą i czerwonymi ozdobami na dole.

Przedstawiał swoją wiarę z całą szczerością, mówiąc powoli i wyraźnie, przekonując słuchaczy spokojem mowy, a nie szybkim działaniem. Jego słowa zostały starannie wyważone i każde z nich miało bezpośrednie znaczenie. Przedstawiał najprostsze prawdy religii hinduskiej i choć nie powiedział nic szorstkiego o Chrześcijaństwie, przedstawił je w taki sposób, że stawiał wiarę w Brahmę ponad wszystko. Wszechprzenikającą myślą i przewodnią zasadą religii hinduskiej jest wrodzona boskość duszy; dusza jest doskonała, a religia jest przejawem boskości już istniejącej w człowieku. Teraźniejszość jest jedynie linią demarkacyjną między przeszłością a przyszłością, a z dwóch tendencji w człowieku, jeśli dobro przeważa, przeniesie się do wyższej sfery, jeśli zło ma moc, degeneruje się. Te dwa nieustannie w nim pracują; to, co człowieka wznosi, to cnota, to, co degeneruje, to zło.

Kananda będzie przemawiał w Pierwszym Kościele Unitarian jutro rano.

* * *

(Des Moines News, 28 listopada 1893)

Swami Wiwekananda, utalentowany uczony z dalekich Indii, przemawiał w kościele centralnym ostatniej nocy [27 listopada]. Był przedstawicielem swojego kraju i wyznania w niedawnym parlamencie religii, który zebrał się w Chicago podczas światowych targów. Wielebny H. O. Breeden przedstawił mówcę słuchaczom. Wstał on i po ukłonie przed słuchaczami rozpoczął swój wykład, którego tematem była „Religia Hindusów”. Jego wykład nie ograniczał się do żadnego toku myślenia, ale zawierał bardziej niektóre z jego własnych poglądów filozoficznych w odniesieniu do jego religii i innych. Utrzymuje on, że aby stać się doskonałym Chrześcijaninem, należy przyjąć wszystkie religie. Czego nie ma w jednej religii, dostarcza inna. Wszystkie są w porządku i niezbędne dla prawdziwego Chrześcijanina. Kiedy wysyłasz misjonarza do naszego kraju, staje się on hinduskim Chrześcijaninem, a ja chrześcijańskim Hindusem. Często pytano mnie w tym kraju, czy mam zamiar nawracać tutejszych ludzi. Odbieram to jako zniewagę. Nie wierzę w tę ideę nawrócenia. [Chociaż, jak widać, reporter żałośnie nie nadążył za argumentem Swamidżi dotyczącym nawrócenia, uchwycił go w wystarczającym stopniu, aby umożliwić czytelnikowi, który jest zaznajomiony z myślą Swamidżi, zrozumienie jego znaczenia.] Dzisiaj mamy grzesznego człowieka; jutro zgodnie z waszym wyobrażeniem nawróci się i z czasem osiągnie świętość. Skąd ta zmiana? Jak to wyjaśnisz? Człowiek nie ma nowej duszy, ponieważ dusza musi umrzeć. Mówisz, że został przemieniony przez Boga. Bóg jest doskonały, wszechpotężny i jest samą czystością. Następnie po nawróceniu tego człowieka jest on tym samym Bogiem bez czystości, którą dał temu człowiekowi, aby stał się świętym. W naszym kraju są dwa słowa, które mają zupełnie inne znaczenie niż w tym kraju. Są to „religia” i „sekta”. Uważamy, że religia obejmuje wszystkie religie. Tolerujemy wszystko oprócz nietolerancji. Jest jeszcze słowo „sekta”. Tutaj obejmuje tych słodkich ludzi, którzy otulają się płaszczem miłosierdzia i mówią: „My mamy rację, ty się mylisz”. Przypomina mi się bajka o dwóch żabach. Żaba urodziła się w studni i spędziła w niej całe życie. Pewnego dnia żaba z morza wpadła do tej studni i zaczęli rozmawiać o morzu. Żaba, której dom znajdował się w studni, zapytała gościa, jak duże jest morze, ale nie była w stanie uzyskać inteligentnej odpowiedzi. Wtedy domowa żaba skakała z jednego kąta studni do drugiego i pytała swojego gościa, czy morze jest takie duże. Powiedział tak. Żaba ponownie podskoczyła i zapytała: „Czy to morze jest takie duże?” a otrzymawszy przeczącą odpowiedź, powiedziała sobie: „Ta żaba musi być kłamcą; wyrzucę ją ze studni”. Tak jest z tymi sektami. Starają się wyrzucić i zdeptać tych, którzy nie wierzą tak jak oni.



Hinduski Mnich

(Appeal–Avalanche, 16 stycznia 1894)

Swami Vive Kananda, hinduski mnich, który dziś wieczorem ma wykładać w Auditorium [Memphis], jest jednym z najbardziej elokwentnych ludzi, którzy kiedykolwiek pojawili się na platformie religijnej lub wykładowej w tym kraju. Jego niezrównane krasomówstwo, głęboka penetracja spraw okultystycznych, jego spryt w debatach i wielka powaga przyciągnęły największą uwagę światowych myślicieli na Wystawie Światowej w Parlamencie Religii i podziw tysięcy ludzi, którzy od tego czasu słuchali go podczas jego tour z wykładami po wielu stanach Unii.

W rozmowie jest najmilszym dżentelmenem; jego dobór słów to klejnoty języka angielskiego, a jego ogólna postawa plasuje go wśród najbardziej kulturalnych ludzi zachodniej etykiety i obyczajów. Jako towarzysz jest niezwykle czarującym człowiekiem, a jako rozmówca prawdopodobnie nie ma sobie równych w salonach żadnego miasta zachodniego świata. Mówi po angielsku nie tylko wyraźnie, ale i płynnie, a jego pomysły, równie nowe jak błyskotliwe, wypływają z jego języka w doskonale oszałamiającym nadmiarze ozdobnego języka.

Swami Vive Kananda, przez swoją odziedziczoną religię lub wczesne nauki, dorastał jako Bramin, ale nawracając się na religię hinduską, poświęcił swoją pozycję i został hinduskim kapłanem lub, jak to nazywa się  w kraju orientalnej idealności, Sanjasinem. Zawsze był uważnym uczniem cudownych i tajemniczych dzieł natury, zaczerpniętych z wzniosłej koncepcji Boga, a po latach spędzonych zarówno jako student, jak i nauczyciel na wyższych uczelniach tego wschodniego kraju, zdobył wiedzę, która dała mu światową reputację jednego z najbardziej przemyślanych uczonych epoki.

Jego wspaniałe pierwsze przemówienie przed członkami Parlamentu Wystawy Światowej od razu uczyniło z niego przywódcę tego wielkiego gremium myślicieli religijnych. Podczas sesji często wysłuchiwano go w obronie swojej religii, a niektóre z najpiękniejszych i najbardziej filozoficznych klejnotów, które zdobią język angielski, wypłynęły z jego ust, przedstawiając wyższe obowiązki, jakie człowiek jest winien człowiekowi i swemu Stwórcy. Jest artystą w myślach, idealistą w wierze i dramaturgiem na platformie.

Od przybycia do Memphis był gościem pana Hu L. Brinkleya, gdzie dzień i wieczór odbierał telefony od wielu mieszkańców Memphis, którzy chcieli złożyć mu wyrazy szacunku. Jest także nieformalnym gościem w Tennessee Club i gościem na przyjęciu wydanym przez panią SR Shepherd w sobotni wieczór. Pułkownik R. B. Snowden wydał obiad w swoim domu w Annesdale na cześć wybitnego gościa w niedzielę, gdzie spotkał się z Biskupem Pomocniczym Thomasem F. Gailorem, wielebnym dr George’em Pattersonem i wieloma innymi duchownymi. Wczoraj po południu wygłaszał wykład przed liczną i modną publicznością złożoną z członków Klubu Dziewiętnastego Wieku w salach klubu w Randolph Building. Dziś wieczorem będzie można go słuchać w Audytorium o “Hinduizmie”.



Prośba o Tolerancję

(Memphis Commercial, 17 stycznia 1894)

Niemała publiczność zebrała się wczoraj wieczorem w Auditorium, aby powitać słynnego hinduskiego mnicha, Swami Vive Kananda w jego wykładzie na temat Hinduizmu.

Został on przedstawiony w krótkim, ale pouczającym przemówieniu sędziego R.J. Morgana, który przedstawił szkic rozwoju wielkiej rasy aryjskiej, z której wywodzą się zarówno Europejczycy, jak i Hindusi, śledząc w ten sposób pokrewieństwo rasowe między ludźmi Ameryki i mówcą, który miał do nich przemawiać.

Wybitny Orientalczyk został przyjęty hojnymi oklaskami i słuchany z uważnym zainteresowaniem przez cały czas. Jest mężczyzną o świetnej posturze fizycznej, o regularnych rysach z brązu i sylwetce o doskonałych proporcjach. Miał na sobie szatę z różowego jedwabiu, przewiązaną w talii czarną szarfą, czarne spodnie, a na głowie miał wdzięcznie udrapowany turban z żółtego indyjskiego jedwabiu. Jego przekaz jest bardzo dobry, posługiwanie się językiem angielskim jest perfekcyjne pod względem doboru słów oraz poprawności gramatycznej i konstrukcyjnej. Jedyna niedokładność wymowy polega na akcentowaniu słów na niewłaściwej sylabie. Uważni słuchacze jednak prawdopodobnie stracili niewiele słów, a ich uwaga została sowicie wynagrodzona przemówieniem pełnym oryginalnej myśli, informacji i szerokiej mądrości. Adres ten można słusznie nazwać apelem o powszechną tolerancję, zilustrowany uwagami dotyczącymi religii Indii. Twierdził, że ten duch, duch tolerancji i miłości, jest centralną inspiracją wszystkich godnych religii i taki jest, jego zdaniem, cel, do którego dąży każda forma wiary.

Jego mowa dotycząca Hinduizmu nie była ściśle drobiazgowa. Jego próbą było raczej przedstawienie analizy jego ducha niż opowieści o jego legendach lub obrazie jego form. Rozwodził się tylko nad kilkoma charakterystycznymi wyznaniowymi lub rytualnymi cechami swojej wiary, ale wyjaśnił je najbardziej jasno i przejrzyście. Dał barwny opis mistycznych cech Hinduizmu, z których wyrosła tak często błędnie interpretowana teoria reinkarnacji. Wyjaśnił w jaki sposób jego religia ignorowała zróżnicowanie czasu, jak wszyscy ludzie wierzą w teraźniejszość i przyszłość duszy, tak wiara Brahmy wierzy w swoją przeszłość. Wyjaśnił też, że jego wiara nie wierzy w „grzech pierworodny”, ale opiera cały wysiłek i aspiracje na wierze w możliwość doskonalenia się ludzkości. Twierdzi, że poprawa i oczyszczenie muszą opierać się na nadziei. Rozwój człowieka to powrót do pierwotnej doskonałości. Ta doskonałość musi przyjść przez praktykę świętości i miłości. Tutaj pokazał, jak jego własny lud praktykował te cechy, jak Indie były krajem schronienia dla uciskanych, przytaczając przykład powitania, jakiego Hindusi udzielili Żydom, gdy Tytus splądrował Jerozolimę i zburzył Świątynię.

Obrazowo powiedział, że Hindusi nie przywiązują zbytniej wagi do form. Czasami każdy członek rodziny będzie różnił się przynależnością do sekt, ale wszyscy będą oddawać cześć Bogu, oddając cześć duchowi miłości, który jest Jego głównym atrybutem. Mówi, że Hindusi uważają, że we wszystkich religiach jest dobro, że wszystkie religie są ucieleśnieniem ludzkiej inspiracji do świętości, a ponieważ takie są, należy je szanować. Zilustrował to cytatem z Wed, w których różne religie są symbolizowane jako różnie ukształtowane naczynia, z którymi różni ludzie przychodzili przynosić wodę ze źródła. Istnieje wiele rodzajów naczyń, ale wszyscy starają się napełnić swoje naczynia wodą prawdy. Myśli on, że  Bóg zna wszystkie formy wiary i rozpozna swoje własne imię, bez względu na to, jak się je nazywa i jaki może być sposób oddania mu hołdu.

Hindusi, kontynuował, czczą tego samego Boga co chrześcijanie. Hinduska trójca Brahmy, Wisznu i Śiwy jest jedynie ucieleśnieniem Boga stwórcy, obrońcy i niszczyciela. To, że trzy są uważane za trzy zamiast jednego, jest po prostu zepsuciem wynikającym z faktu, że ogólna ludzkość musi mieć namacalną etykę. Podobnie materialne wizerunki hinduskich bogów są po prostu symbolami boskich cech.

Wyjaśniając hinduską doktrynę inkarnacji, opowiedział historię Kryszny, który urodził się przez niepokalane poczęcie i którego historia bardzo przypomina historię Jezusa. Twierdzi, że nauka Kryszny jest doktryną miłości dla niej samej i wyraził [to] słowami: „Jeśli bojaźń Pańska jest początkiem religii, miłość do Boga jest jej końcem”. Nie sposób tu zarysować całego jego wykładu, ale był to mistrzowski apel o braterską miłość i wymowna obrona pięknej wiary. Konkluzja była szczególnie piękna, kiedy przyznał, że jest gotów przyjąć Chrystusa, ale musi także pokłonić się Krysznie i Buddzie; i kiedy, przedstawiając piękny obraz okrucieństwa cywilizacji, odmówił pociągnięcia Chrystusa do odpowiedzialności za zbrodnie postępu.



Maniery i Zwyczaje w Indiach

(Appeal–Avalanche, 21 stycznia 1894)

Swami Vive Kananda, hinduski mnich, wygłosił wykład w La Salette Academy [Memphis] wczoraj po południu. Ze względu na ulewny deszcz zgromadziła się bardzo mała publiczność.

Tematem dyskusji były „Maniery i zwyczaje w Indiach”. Vive Kananda rozwija teorie myśli religijnej, które znajdują stałe miejsce w umysłach niektórych z najbardziej zaawansowanych myślicieli w tym i w innych miastach Ameryki.

Jego teoria jest zgubna dla ortodoksyjnej wiary, której nauczają chrześcijańscy nauczyciele. Największym wysiłkiem chrześcijańskiej Ameryki było oświecenie zaćmionych umysłów pogańskich Indii, ale wydaje się, że orientalny blask religii Kanandy przyćmił piękno dawnego Chrześcijaństwa, nauczanego przez naszych rodziców, i znajdzie bogate pole w którym będzie mógł się rozwijać w umysłach niektórych lepiej wykształconych w Ameryce.

To dzień „chwilowej mody”, a Kananda wydaje się zaspokajać „od dawna odczuwaną potrzebę”. Jest prawdopodobnie jednym z najbardziej uczonych ludzi w swoim kraju i posiada wspaniały osobisty magnetyzm, a jego słuchacze są oczarowani jego elokwencją. Chociaż jest liberalny w swoich poglądach, nie widzi zbyt wiele rzeczy godnych podziwu w ortodoksyjnym Chrześcijaństwie. Kananda zyskał w Memphis większą uwagę niż prawie jakikolwiek wykładowca lub pastor, który kiedykolwiek odwiedził to miasto.

Gdyby misjonarz w Indiach został przyjęty tak serdecznie jak hinduski mnich tutaj, dzieło szerzenia ewangelii Chrystusa na ziemiach pogańskich byłoby bardzo zaawansowane. Jego wczorajszy popołudniowy wykład był interesujący z historycznego punktu widzenia. Doskonale zna historię i tradycje swojego ojczystego kraju, od najdawniejszych dziejów po współczesność i potrafi z wdziękiem i łatwością opisywać różne interesujące go miejsca i obiekty.

Podczas wykładu często przerywały mu pytania zadawane przez damy na widowni i odpowiadał na wszystkie pytania bez najmniejszego wahania, z wyjątkiem sytuacji, gdy jedna z pań zadawała pytanie w celu wciągnięcia go w dyskusję religijną. Nie dał się odwieść od pierwotnego tematu swojego dyskursu i poinformował słuchaczkę, że innym razem przedstawi swoje poglądy na temat „wędrówki duszy” itp.

W trakcie swoich wypowiedzi powiedział, że jego dziadek ożenił się, gdy miał 3 lata, a ojciec w wieku 18 lat, ale że on sam nigdy się nie ożenił. Mnichowi nie wolno się żenić, ale jeśli weźmie żonę, staje się ona mnichem z takimi samymi uprawnieniami i przywilejami oraz zajmuje taką samą pozycję społeczną jak jej mąż. [Jest całkiem nieprawdopodobne, aby Swamidżi wygłosił przypisywaną mu uwagę dotyczącą małżeństw mnichów. To musiała być aberracja ze strony reportera, ponieważ, jak dobrze wiadomo, jeśli sannjasin bierze żonę, jest uważany przez społeczeństwo hinduskie za osobę upadłą i poza nawiasem.]

Odpowiadając na pytanie, powiedział, że w Indiach nie ma rozwodów z jakiegokolwiek powodu, ale jeśli po 14 latach pożycia małżeńskiego w rodzinie nie było dzieci, mężowi wolno było poślubić inną za zgodą żony, ale jeśli sprzeciwiła się, że nie może ponownie się ożenić. Jego opis starożytnych mauzoleów i świątyń był piękny nie do porównania i pokazuje, że starożytni posiadali wiedzę naukową znacznie przewyższającą najbardziej doświadczonych rzemieślników dnia dzisiejszego.

Swami Vivi Kananda pojawi się dzisiejszego wieczoru w Y.M.H.A. Hall po raz ostatni w tym mieście. Ma kontrakt z „Slayton Lyceum Bureau” w Chicago na trzyletni staż w tym kraju. Wyjeżdża jutro do Chicago, gdzie ma zajęcie na wieczór 25–go.

(Detroit Tribune, 15 lutego 1894)

Ostatniego wieczoru liczna publiczność miała przywilej widzieć i słuchać słynnego hinduskiego mnicha z Brahmo Samadź, Swamiego Vive Kanandy, który wykładał w Kościele Unitarian pod auspicjami Unity Club. Pojawił się w stroju tubylczym i jego przystojną twarz i krzepka sylwetka nadawała mu dystyngowany wygląd. Jego elokwencja przykuwała uwagę publiczności i wywoływała aplauz w częstych odstępach czasu. Mówił o „Manierach i zwyczajach Indii” i przedstawił ten temat najdoskonalszym angielskim. Powiedział, że nie nazywają swojego kraju Indiami ani siebie Hindusami. Hindostan to nazwa kraju, a oni byli Braminami. W starożytności mówili Sanskrytem. W tym języku powód i znaczenie słowa zostały wyjaśnione i uwidocznione, ale teraz to wszystko zniknęło. Jowisz w sanskrycie oznaczał „Ojca w niebie”. Wszystkie języki północnych Indii były teraz praktycznie takie same, ale gdyby udał się do południowej części tego kraju, nie mógłby rozmawiać z ludźmi. W słowach ojciec, matka, siostra, brat itp.; Sanskryt miał bardzo podobną wymowę. Te i inne fakty prowadzą go do wniosku, że wszyscy pochodzimy ze wspólnego pnia, Aryjczyków. Prawie wszystkie gałęzie tej rasy utraciły swoją tożsamość.

Były cztery kasty: księża, właściciele ziemscy i wojskowi, handlowcy i rzemieślnicy, robotnicy i służący. W pierwszych trzech kastach chłopcy w wieku odpowiednio dziesięciu, jedenastu i trzynastu lat trafiają w ręce profesorów uniwersytetów i pozostają u nich odpowiednio do trzydziestego, dwudziestego piątego i dwudziestego roku życia… W starożytności uczono zarówno chłopców, jak i dziewczęta, ale teraz faworyzowani są tylko chłopcy. Czynione są jednak starania, aby naprawić istniejące od dawna zło. Spora część filozofii i praw tej krainy była dziełem kobiet w starożytności zanim barbarzyńcy zaczęli rządzić krainą. W oczach Hindusów kobieta ma teraz swoje prawa. Ona stoi na swoim i ma prawo po swojej stronie. Po powrocie studenta ze studiów wolno mu się ożenić i założyć gospodarstwo domowe. Mąż i żona muszą wykonywać pracę i oboje mają swoje prawa. W kaście wojskowej córki często mogą wybierać swoich mężów, ale we wszystkich innych przypadkach wszystko ustalają rodzice. Obecnie podejmuje się nieustanne wysiłki, aby zaradzić małżeństwom dzieci. Ceremonia zaślubin jest bardzo piękna, każdy dotyka serca drugiego i przysięgają przed Bogiem i zgromadzeniem, że okażą sobie wierność. Żaden mężczyzna nie może być księdzem, dopóki się nie ożeni. Kiedy mężczyzna uczestniczy w publicznym nabożeństwie, zawsze towarzyszy mu żona. W swoim kulcie Hindus odprawia pięć ceremonii, czczenie swojego Boga, swoich przodków, biednych, niemych zwierząt i nauki. Tak długo, jak Hindus ma coś w domu, gość nigdy nie może być głodny. Kiedy jest usatysfakcjonowany, biorą udział dzieci, potem ojciec i matka. Są najbiedniejszym narodem na świecie, ale poza okresami głodu nikt nie umiera z głodu. Cywilizacja to wielkie dzieło. Ale dla porównania stwierdza się, że w Anglii jeden na 400 jest pijakiem, podczas gdy w Indiach odsetek ten wynosi jeden na milion. Podano opis ceremonii palenia zmarłych. Nie robi się rozgłosu, z wyjątkiem przypadku jakiegoś wielkiego szlachcica. Po piętnastodniowym poście krewni składają dary w intencji przodków ubogim lub na utworzenie jakiejś instytucji. W kwestiach moralnych stoją o głowę ponad wszystkimi innymi narodami.




Filozofia Hinduska

(Detroit Free Press, 16 lutego 1894)

Drugi wykład hinduskiego mnicha, Swamiego Vive Kanandy, został wygłoszony zeszłego wieczoru w kościele unitarian dla licznej i bardzo wdzięcznej publiczności. Oczekiwania słuchaczy, że mówca oświeci ich w kwestii „filozofii hinduskiej”, jak zatytułowano wykład, zostały zaspokojone tylko w ograniczonym stopniu. Czyniono aluzje do filozofii Buddy, a mówcę oklaskiwano, gdy powiedział, że Buddyzm był pierwszą misyjną religią świata i zapewnił największą liczbę nawróconych bez rozlewu krwi; ale nie powiedział swoim słuchaczom nic o religii ani filozofii Buddy. Zrobił kilka uroczych żartów z religii chrześcijańskiej i nawiązywał do kłopotów i nieszczęść, jakie wywołało jej wprowadzenie do krajów pogańskich, ale umiejętnie unikał wszelkich porównań między sytuacją społeczną ludzi w jego własnym kraju a ludzi, do których przemawiał. Mówiąc ogólnie, powiedział, że filozofowie hinduscy nauczali od niższej prawdy do wyższej; podczas gdy osoba akceptująca nowszą doktrynę chrześcijańską jest proszona i oczekuje się od niej, żeby odrzuciła swoją poprzednią wiarę i zaakceptowała nowszą w całości. „To próżne marzenie, kiedy wszyscy będziemy mieć te same poglądy religijne” – powiedział. „Żadne emocje nie mogą być wywołane inaczej niż przez zderzające się elementy działające na umysł. To wstręt do zmiany, nowego światła, prezentacji nowego na starym, wywołuje sensację”.

[Ponieważ pierwszy wykład zraził niektórych ludzi, reporter Free Press był bardzo ostrożny. Na szczęście jednak Detroit Tribune konsekwentnie popierała Swamidżi i dlatego w swoim raporcie z 16 lutego mamy pewne wyobrażenie o jego wykładzie na temat „Filozofii hinduskiej”, chociaż wydaje się, że notatki sporządzone przez reportera Tribune były nieco pobieżne:]

(Detroit Tribune, 16 lutego 1894)

Brahmański mnich, Swami Vive Kananda, ponownie wygłosił wczoraj wieczorem wykład w kościele unitarian, a jego tematem była „Filozofia hinduska”. Mówca zajmował się przez pewien czas filozofią ogólną i metafizyką, ale zapowiedział, że wykład poświęci części dotyczącej religii. Istnieje sekta, która wierzy w duszę, ale jest agnostycka w stosunku do Boga. Buddyzm [sic] był wielką religią moralną, ale nie mogli żyć długo bez wiary w boga. Inna sekta znana jako giganci [dżiniści] wierzy w duszę, ale nie w moralny rząd kraju. W Indiach było kilka milionów ludzi w tej sekcie. Ich kapłani i mnisi zawiązują chusteczki na twarzach, wierząc, że jeśli ich gorący oddech zetknie się z człowiekiem lub bestią, nastąpi śmierć.

Wśród ortodoksów wszyscy wierzą w objawienie. Niektórzy uważają, że każdy sznur w Biblii pochodzi bezpośrednio od Boga. Naciągnięcie znaczenia słowa byłoby możliwe w większości religii, ale w Hinduizmie mają Sanskryt, który zawsze zachowuje pełne znaczenie i racje świata.

Wybitny Orientalczyk uważał, że istnieje szósty zmysł o wiele potężniejszy niż którykolwiek z pięciu, o których wiemy, że je posiadamy. To była prawda objawienia. Człowiek może przeczytać wszystkie książki o religii na świecie, a mimo to być największym łajdakiem w kraju. Objawienie oznacza późniejsze doniesienia o duchowych odkryciach.

Drugie stanowisko, jakie niektórzy zajmują, to stworzenie bez początku i końca. Załóżmy, że był czas, kiedy świat nie istniał; co wtedy robił Bóg? Dla Hindusów stworzenie było tylko jedną z form. Jeden człowiek rodzi się ze zdrowym ciałem, pochodzi z dobrej rodziny i wyrasta na pobożnego człowieka. Inny rodzi się z okaleczonym i krzywym ciałem, wyrasta na niegodziwca i płaci karę. Dlaczego sprawiedliwy i święty bóg musi stworzyć jednego z tak wieloma zaletami, a drugiego z wadami? Osoba nie ma wyboru. Złoczyńca ma świadomość swojej winy. Wyjaśniono różnicę między cnotą a występkiem. Gdyby Bóg chciał wszystkiego, nastąpiłby koniec wszelkiej nauki. Jak daleko może upaść człowiek? Czy człowiek może znów stać się dzikusem? Kananda był zadowolony, że jest Hindusem. Kiedy Jerozolima została zniszczona przez Rzymian, kilka tysięcy [Żydów] osiedliło się w Indiach. Kiedy Persowie zostali wypędzeni ze swojego kraju przez Arabów, kilka tysięcy znalazło schronienie w tym samym kraju i żaden nie był prześladowany. Hindusi wierzą, że wszystkie religie są prawdziwe, ale ich religie są starsze niż wszystkie inne. Misjonarze nigdy nie są prześladowani przez Hindusów. Pierwszym angielskim misjonarzom płynącym do tego kraju to Anglicy uniemożliwili tam lądowanie i to Hindusi wstawili się za nimi i podali im pierwsi ręce. Religia jest tym co wierzy we wszystkich. Religię porównano do ślepców i słonia. Każdy człowiek odczuwał szczególną część ciała słonia i z tego wyciągał wnioski na temat tego, czym jest słoń. Każdy miał rację na swój sposób, a jednak wszystkie były potrzebne do stworzenia całości. Filozofowie hinduscy mówią „prawda do prawdy, niższa prawda do wyższej”. Jest to czcze marzenie tych, którzy myślą, że kiedyś wszyscy będą myśleć jednakowo, bo to oznaczałoby śmierć religii. Każda religia rozpada się na małe sekty, z których każda twierdzi, że jest tą prawdziwą, a wszystkie inne się mylą. Prześladowania nie są znane w Buddyzmie. Wysłali oni pierwszych misjonarzy i jako jedyni mogą powiedzieć, że nawrócili miliony bez przelania ani jednej kropli krwi. Hindusi, ze wszystkimi swoimi wadami i przesądami, nigdy nikogo nie prześladują. Prelegent chciał wiedzieć, jak to się stało, że Chrześcijanie pozwolili na takie niegodziwości, jakie są wszędzie obecne w krajach chrześcijańskich.

Buddyjskie Indie

[Przedrukowano z tomu upamiętniającego stulecie Swami Wiwekanandy, opublikowanego przez stulecie Swamiego Wiwekanandy w Kalkucie w 1963 r. Dodatki w nawiasach kwadratowych zostały dodane w celu wyjaśnienia. Okresy wskazują prawdopodobne pominięcia. – Wydawca.]

(Wygłoszone w Shakespeare Club, Pasadena, Kalifornia, 2 lutego 1900 r.)

Tematem dzisiejszego wieczoru są buddyjskie Indie. Być może prawie wszyscy z was czytali wiersz Edwina Arnolda o życiu Buddy, a niektórzy z was być może zajęli się tym tematem z większym zainteresowaniem naukowym, ponieważ w języku angielskim, francuskim i niemieckim jest całkiem sporo buddyjskiej literatury. Buddyzm sam w sobie jest najbardziej interesującym przedmiotem, ponieważ jest pierwszą historyczną eksplozją światowej religii. Przed powstaniem Buddyzmu istniały wielkie religie w Indiach i w innych miejscach, ale w mniejszym lub większym stopniu ograniczały się one do własnych ras. Starożytni Hindusi, starożytni Żydzi lub starożytni Persowie, każdy z nich miał wielką religię, ale te religie były mniej lub bardziej rasowe. Wraz z Buddyzmem zaczyna się ten osobliwy fenomen religii, która odważnie wyrusza na podbój świata. Niezależnie od jego doktryn i prawd, których nauczał i przesłania, które miał przekazać, stajemy twarzą w twarz z jednym z ogromnych kataklizmów świata. W ciągu kilku wieków od jego narodzin bosonodzy i z ogolonymi głowami misjonarze Buddy rozprzestrzenili się po całym znanym wówczas cywilizowanym świecie, a nawet przeniknęli jeszcze dalej – od Laponii z jednej strony po Wyspy Filipińskie z drugiej. Rozprzestrzenili się szeroko w ciągu kilku wieków od narodzin Buddy; a w samych Indiach religia Buddy pochłonęła kiedyś prawie dwie trzecie populacji.

Całe Indie nigdy nie były buddyjskie. Stał on na zewnątrz. Buddyzm spotkał ten sam los, co Chrześcijaństwo z Żydami; większość Żydów trzymała się z daleka. Tak więc stara religia indyjska przetrwała. Ale porównanie kończy się tutaj. Chrześcijaństwo, choć nie mogło wchłonąć do swojej owczarni całej rasy żydowskiej, samo opanowało kraj. Tam, gdzie istniała stara religia – religia Żydów – została podbita przez Chrześcijaństwo w bardzo krótkim czasie, a stara religia została rozproszona, a więc religia Żydów żyje sporadycznie w różnych częściach świata. Ale w Indiach to gigantyczne dziecko zostało na dłuższą metę wchłonięte przez matkę, która je urodziła, a dziś samo imię Buddy jest prawie nieznane w całych Indiach. Wiesz o Buddyzmie więcej niż dziewięćdziesiąt dziewięć procent Hindusów. W najlepszym przypadku mieszkańcy Indii znają tylko imię – „Och, był wielkim prorokiem, wielkim wcieleniem Boga” – i na tym się kończy. Wyspa Cejlon pozostaje w rękach Buddy, a w niektórych częściach kraju w Himalajach jest jeszcze kilku Buddystów. Poza tym nie ma żadnych. Ale [Buddyzm] rozprzestrzenił się na całą resztę Azji.

Mimo to ma największą liczbę wyznawców ze wszystkich religii i pośrednio zmodyfikował nauki wszystkich innych religii. Spora część Buddyzmu wkroczyła do Azji Mniejszej. Kiedyś toczyła się ciągła walka o to, czy zwyciężą Buddyści, czy późniejsze sekty Chrześcijan. [Gnostycy] i inne sekty wczesnych Chrześcijan były mniej więcej buddyjskie w swoich tendencjach, a wszystkie one stopiły się w tym cudownym mieście Aleksandria, a z fuzji pod prawem rzymskim powstało Chrześcijaństwo. Buddyzm w swoim aspekcie politycznym i społecznym jest nawet bardziej interesujący niż jego [doktryny] i dogmaty; jest również bardzo interesujący jako pierwszy wybuch ogromnej, podbijającej świat potęgi religijnej.

Najbardziej interesują mnie w tym wykładzie Indie, ponieważ zostały one dotknięte przez Buddyzm; i aby trochę zrozumieć Buddyzm i jego powstanie, musimy zdobyć kilka pomysłów na temat Indii, jakie istniały, kiedy narodził się ten wielki prorok.

W Indiach istniała już rozległa religia ze zorganizowanym pismem – Wedy; i te Wedy istniały jako masa literatury, a nie jako książka – tak jak możesz zobaczyć to w Starym Testamencie, Biblii. Otóż Biblia jest masą literatury różnych epok; autorami są różne osoby i tak dalej. Jest to zbiór. Więc Wedy to ogromny zbiór. Nie wiem, czy gdyby wszystkie teksty zostały znalezione – nikt nie znalazł wszystkich tekstów, nikt nawet w Indiach nie widział wszystkich książek – gdyby wszystkie książki były znane, nie wiem czy zmieściły by się w tym pokoju. Jest to ogromna ilość literatury, przekazywana z pokolenia na pokolenie od Boga, który dał pisma święte. A idea dotycząca pism świętych w Indiach stała się niezwykle ortodoksyjna. Narzekacie na swoją ortodoksję w kulcie książek. Jeśli zrozumiecie pomysł Hindusów, gdzie będziecie? Hindusi uważają, że Wedy są bezpośrednią wiedzą o Bogu, że Bóg stworzył cały wszechświat w Wedach i przez nie oraz że cały wszechświat istnieje, ponieważ jest w Wedach. Krowa istnieje na zewnątrz, ponieważ słowo „krowa” występuje w Wedach; człowiek istnieje na zewnątrz z powodu słowa w Wedach. Tutaj widzicie początek tej teorii, którą później rozwinęli Chrześcijanie i wyrazili w tekście: „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga”. Jest to stara, starożytna teoria Indii. Na tym opiera się cała idea pism świętych. I pamiętajcie, każde słowo jest mocą Boga. Słowo jest tylko zewnętrzną manifestacją na planie materialnym. Tak więc cała ta manifestacja jest tylko manifestacją na planie materialnym; a Słowem są Wedy, a Sanskryt jest językiem Boga. Bóg przemówił raz. Mówił w Sanskrycie, a to jest boski język. Uważają, że każdy inny język to nic innego jak ryczenie zwierząt; i aby to zaznaczyć nazywają każdy inny naród, który nie mówi w sanskrycie [Mlećczha], takim samym słowem, co Greków barbarzyńcy. Ryczą, nie rozmawiają, zaś Sanskryt jest boskim językiem.

Wedy nie zostały napisane przez nikogo; wiecznie współistniały z Bogiem. Bóg jest nieskończony. Tak samo jest z wiedzą i poprzez tę wiedzę stworzony jest świat. Ich idea etyki polega na tym, że [coś jest dobre], ponieważ tak mówi prawo. Wszystko jest ograniczone przez tę księgę – nic [nie może wyjść] poza to, ponieważ to wiedza Boga – nie możesz wyjść poza to. To jest indyjska ortodoksja.

W końcowej części Wed widzisz to, co najwyższe, duchowe. We wczesnych częściach jest część surowa. Cytujecie fragment z Wed – „To nie jest dobre”, mówicie. “Dlaczego?” „Bo istnieje tam pozytywny nakaz zła” – to samo, co widzicie w Starym Testamencie. We wszystkich starych księgach jest wiele rzeczy, dziwnych pomysłów, których nie lubimy w naszych czasach. Mówicie: „Ta doktryna wcale nie jest dobra; co więcej szokuje moją etykę!” Jak wpadłeś na swój pomysł? [Czy tylko] własną myślą? Wyjdź! Jeśli zostało to ustanowione przez Boga, jakie masz prawo kwestionować? Kiedy Wedy mówią: „Nie rób tego, to jest niemoralne” i tak dalej, nie masz już prawa w ogóle kwestionować. I to jest trudność. Jeśli powiesz Hindusowi: „Ale nasza Biblia tak nie mówi”, [on odpowie] „Och, twoja Biblia! To jest dziecko historii. Jaka inna Biblia może istnieć poza Wedami? Jaka inna księga mogłaby istnieć? Wszelka wiedza jest w Bogu. Czy chcesz powiedzieć, że naucza on przez dwie lub więcej Biblii? Jego wiedza wyszła w Wedach. Czy chcesz powiedzieć, że popełnił On błąd? Potem chciał zrobić coś lepszego i nauczał innej Biblii inny naród? Nie możesz przynieść kolejnej księgi, która jest tak stara jak Wedy. Wszystko inne – wszystko zostało później skopiowane”. Nie posłuchaliby cię. I Chrześcijanin przynosi Biblię. Oni mówią: „To jest oszustwo. Bóg przemawia tylko raz, ponieważ On nigdy nie popełnia błędów”.

Pomyśl tylko o tym. Ta ortodoksja jest straszna. A jeśli poprosisz Hindusa, aby zreformował swoje społeczeństwo i zrobił to i tamto, powie: „Czy jest to w książkach? Jeśli nie, nie zależy mi na zmianie. Poczekaj. Za pięć [set] lat bardziej przekonasz się, że to jest dobre”. Jeśli powiesz mu: „Ta instytucja społeczna, którą masz, jest niewłaściwa”, on odpowie: „Skąd o tym wiesz?” Następnie mówi: „Nasze instytucje społeczne w tej sprawie są lepsze. Poczekaj pięć [set] lat, a twoje instytucje umrą. Testem jest przetrwanie najlepiej przystosowanych. Żyjecie, ale nie ma na świecie ani jednej wspólnoty, która przeżyłaby razem pięćset lat. Spójrzcie tutaj! Cały czas trwaliśmy.” Tak by powiedzieli. Straszna ortodoksja! I dzięki Bogu, że przepłynąłem ten ocean.

Taka była ortodoksja Indii. Co jeszcze tam było? Wszystko było podzielone, całe społeczeństwo takie jak jest dzisiaj, choć wtedy w znacznie bardziej rygorystycznej formie – podzielone na kasty. Jest jeszcze jedna rzecz do zrozumienia. Istnieje tendencja do tworzenia kast i właśnie [teraz] dzieje się to tutaj na Zachodzie. A ja sam – jestem renegatem. Złamałem wszystko. Nie wierzę w kasty, indywidualnie. Ma to w sobie bardzo dobre rzeczy. Dla samego siebie, broń Boże! Nie miałbym żadnej kasty, gdyby On mi pomógł. Rozumiecie, co mam na myśli, mówiąc o kaście i wszyscy staracie się to zrobić bardzo szybko. Jest to dziedziczny handel [dla] Hindusów. Hindus powiedział w dawnych czasach, że życie musi być łatwiejsze i gładsze. A co sprawia, że wszystko żyje? Konkurencja. Dziedziczny handel zabija. Jesteś stolarzem? Bardzo dobrze, twój syn może być tylko stolarzem. Czym jesteś? Kowalem? Kowalstwo staje się kastą; wasze dzieci staną się kowalami. Nie pozwalamy nikomu innemu wejść do tego zawodu, więc będziesz cicho i pozostaniesz tam. Jesteś wojskowym, wojownikiem? Zrobimy kastę. Jesteś kapłanem? Zróbmy kastę. Kapłaństwo jest dziedziczne. I tak dalej. Sztywna, duża moc! To ma dobrą stronę, a ta strona polega na tym, że naprawdę odrzuca konkurencję. To jest to, co sprawiło, że naród żyje, podczas gdy inne narody umierają – ta kasta. Ale jest tam wielkie zło: hamuje indywidualność. Będę musiał być stolarzem, ponieważ stolarzem się urodziłem; ale nie lubię tego. To jest w książkach i to było przed narodzinami Buddy. Mówię wam o Indiach, jakie były przed Buddą. A wy dzisiaj próbujecie tego, co nazywacie socjalizmem! Przyjdą dobre rzeczy; ale na dłuższą metę będziecie [plagą] na rasie. Hasłem przewodnim jest wolność. Bądź wolny! Wolne ciało, wolny umysł i wolna dusza! To właśnie czułem przez całe życie; Wolę czynić zło dobrowolnie, niż czynić dobro zniewolony.

Cóż, te rzeczy, za którymi płaczą teraz na Zachodzie, robili tam wieki wcześniej. Ziemia została znacjonalizowana… przez tysiące wszystkich tych rzeczy. Winę ponosi ta skrępowana kasta. Hindusi są głęboko socjalistyczni. Ale poza tym jest bogactwo indywidualizmu. Są równie niesłychanie indywidualistyczni – to znaczy po ustaleniu tych wszystkich drobiazgowych przepisów. Uregulowali jak należy jeść, pić, spać, umierać! Tam wszystko jest uregulowane; od wczesnego ranka do momentu pójścia do łóżka i spania przestrzegasz przepisów i prawa. Prawo, prawo. Zastanawiacie się, czy naród powinien [żyć] pod tym? Prawo to śmierć. Im więcej prawa w kraju, tym gorzej dla kraju. [Ale żeby być indywidualnością] idziemy w góry gdzie nie ma prawa, nie ma rządu. Im więcej tworzysz prawa, tym więcej policji i socjalizmu, tym więcej jest nikczemników. Teraz ta ogromna regulacja prawna tam [jest]. Gdy tylko rodzi się dziecko, wie, że rodzi się niewolnikiem: przede wszystkim niewolnikiem swojej kasty; następnie niewolnikiem swojego narodu. Niewolnik, niewolnik, niewolnik. Każde działanie – jego picie i jedzenie. Musi jeść zgodnie z regularną metodą; ta modlitwa z pierwszym kęsem, ta modlitwa z drugim, ta modlitwa z trzecim i ta modlitwa, kiedy pije wodę. Pomyśl tylko o tym! Tak więc to wciąż trwa z dnia na dzień.

Ale byli myślicielami. Wiedzieli, że nie doprowadzi to do prawdziwej wielkości. Zostawili więc wszystkim wyjście. Przekonali się przecież, że wszystkie te przepisy dotyczą tylko świata i życia świata. Gdy tylko nie chcesz pieniędzy [i] nie chcesz dzieci – żaden biznes dla tego świata – możesz wyjść całkowicie wolny. Ci, którzy odchodzą w ten sposób, nazywani są sannjasinami – ludźmi, którzy się wyrzekli. Nigdy się nie zorganizowali i nie robią tego teraz; są wolnym zgromadzeniem mężczyzn i kobiet, którzy odmawiają zawarcia małżeństwa, odmawiają posiadania własności i nie ma nad nimi  żadnego prawa – nawet Wedy ich nie wiążą. Stoją na szczycie Wed. Są [na] drugim biegunie [od] naszych instytucji społecznych. Są poza kastami. Wyrośli ponad. Są zbyt duzi, aby podlegać tym małym regulacjom i rzeczom. Konieczne są dla nich tylko dwie rzeczy: nie mogą posiadać majątku i nie mogą się żenić. Jeśli się ożenisz, osiedlisz lub zdobędziesz majątek, przepisy natychmiast cię dosięgną; ale jeśli nie zrobisz żadnej z tych dwóch rzeczy, jesteś wolny. Byli żywymi bogami rasy, a wśród nich znajdowało się dziewięćdziesiąt dziewięć procent naszych wielkich mężczyzn i kobiet.

W każdym kraju prawdziwa wielkość duszy oznacza niezwykłą indywidualność, a tej indywidualności nie można uzyskać w społeczeństwie. Niepokoi i dymi i chce rozsadzić społeczeństwo. Jeśli społeczeństwo chce ją powstrzymać, ta dusza chce rozerwać społeczeństwo na kawałki. Więc stworzyli łatwy kanał. Mówią: „Cóż, kiedy wydostaniesz się ze społeczeństwa, możesz głosić i nauczać wszystkiego, co ci się podoba. Czcimy cię tylko na odległość. Istnieli więc niesamowici, indywidualistyczni mężczyźni i kobiety, i oni są najwyższymi osobami w całym społeczeństwie. Jeśli zjawi się jeden z tych odzianych na żółto ogolonych głów, książę nie śmie nawet siedzieć w jego obecności, musi stać. W ciągu następnych pół godziny jeden z tych sannjasinów może stać pod drzwiami jednej z chat najbiedniejszych poddanych, ciesząc się, że dostał tylko kawałek chleba. I musi się mieszać ze wszystkimi stopniami, dzisiaj śpi z biedakiem w jego chacie, jutro śpi [on] na pięknym królewskim łożu. Jednego dnia je obiad na złotych talerzach w pałacach królewskich, następnego dnia nie ma nic do jedzenia i śpi pod drzewem. Społeczeństwo patrzy na tych ludzi z wielkim szacunkiem, a niektórzy z nich, aby pokazać swoją indywidualność, będą próbowali zaszokować publiczne wyobrażenia Ale ludzie nigdy nie są zszokowani, dopóki przestrzegają oni tych zasad: doskonała czystość i brak własności.

Ci ludzie, będąc wielkimi indywidualistami, zawsze wypróbowują nowe teorie i plany – odwiedzając każdy kraj. Muszą wymyślić coś nowego; nie mogą biec w starym rowku. Wszyscy inni próbują zmusić nas do biegania w starym rytmie, zmuszając nas wszystkich do myślenia w ten sam sposób. Ale ludzka natura jest większa niż jakakolwiek ludzka głupota. Nasza wielkość jest większa niż nasza słabość; dobre rzeczy są silniejsze niż złe rzeczy. Przypuśćmy, że udałoby im się sprawić, żebyśmy wszyscy myśleli w tym samym rytmie, oto bylibyśmy – koniec z myśleniem; umarli byśmy.

Oto społeczeństwo, które prawie nie miało żywotności, a jego członkowie byli ściśnięci żelaznymi łańcuchami prawa. Zostali zmuszeni do wzajemnej pomocy. Tam obowiązywały przepisy [które były] straszne: przepisy nawet jak oddychać: jak myć twarz i ręce; jak się kąpać; jak myć zęby; i tak dalej, aż do śmierci. A poza tymi przepisami był wspaniały indywidualizm Sannjasinów. Oto on. I każdego dnia wśród tych silnych, indywidualistycznych mężczyzn i kobiet powstawała nowa sekta. Starożytne księgi sanskryckie opowiadają o ich wyróżnianiu się – o jednej kobiecie, która była bardzo osobliwą, dziwaczną staruszką z czasów starożytnych; zawsze miała coś nowego; czasem [była] krytykowana, ale zawsze ludzie się jej bali, słuchając jej po cichu. Byli więc ci wielcy mężczyźni i kobiety z dawnych czasów.

A w tym społeczeństwie, tak uciskanym przez przepisy, władza była w rękach kapłanów. W skali społecznej najwyższą kastą jest kapłan, a to jest biznes – nie znam innego słowa, dlatego używam słowa „kapłan”. Nie w takim sensie, jak w tym kraju, bo nasz ksiądz nie jest człowiekiem, który uczy religii czy filozofii. Zadaniem kapłan jest wykonywanie wszystkich tych najdrobniej szczegółowych przepisów, które zostały ustanowione. Kapłan jest człowiekiem, który pomaga w tych przepisach. Żeni się z tobą; na twój pogrzeb przychodzi się modlić. Tak więc na wszystkich ceremoniach dokonywanych na mężczyźnie lub kobiecie musi być obecny kapłan. W społeczeństwie ideałem jest małżeństwo. [Wszyscy] muszą się ożenić. To jest reguła. Bez małżeństwa człowiek nie jest w stanie odprawić żadnej ceremonii religijnej; jest tylko w połowie człowiekiem; nie jest [on] kompetentny do odprawiania nabożeństw – nawet sam kapłan nie może pełnić urzędu kapłańskiego, chyba że się ożeni. Połowa człowieka nie nadaje się do społeczeństwa.

Tak  więc moc tych kapłanów ogromnie wzrosła… Ogólną polityką naszych krajowych prawodawców było oddawanie kapłanom tego zaszczytu. Mieli też ten sam socjalistyczny plan [który jesteście] właśnie gotowi [wypróbować], który powstrzymał ich przed zdobyciem pieniędzy. Jaki [był] motyw? Honor społeczny. Pamiętajcie, że kapłan we wszystkich krajach jest najwyższy w hierarchii społecznej, tak samo i w Indiach, że najbiedniejszy Bramin jest z urodzenia większy od największego króla w kraju. Jest szlachcicem w Indiach. Ale prawo nie pozwala mu nigdy stać się bogatym. Prawo miażdży go do nędzy – tylko, że daje mu ten zaszczyt. Nie może zrobić tysiąca rzeczy; a im wyższa jest kasta w hierarchii społecznej, tym bardziej ograniczone są jej przyjemności. Im wyższa kasta, tym mniej rodzajów pożywienia, które człowiek może zjeść, tym mniej pożywienia, które człowiek może zjeść, tym mniej zajęć [które może] wykonywać. Dla was jego życie byłoby tylko nieustannym pociągiem trudności – niczym więcej. Jest to wieczna dyscyplina w jedzeniu, piciu i wszystkim innym; a wszystkie [kary], które są wymagane od niższych kast, są wymagane od wyższych dziesięć razy więcej. Najniższy człowiek kłamie; jego grzywna to jeden dolar. Bramin musi zapłacić, powiedzmy, sto dolarów – [ponieważ] wie lepiej.

Ale na początku była to wspaniała organizacja. Później przyszedł czas, kiedy oni, ci kapłani, zaczęli przejmować całą władzę w swoje ręce; i w końcu zapomnieli o tajemnicy swojej potęgi: ubóstwie. Byli to ludzie, których społeczeństwo karmiło i ubierało, aby po prostu mogli się uczyć, nauczać i myśleć. Zamiast tego zaczęli rozkładać ręce, by chwytać się bogactw społeczeństwa. Stali się „złodziejami” – używając waszego określenia – i zapomnieli o tych wszystkich rzeczach.

Potem była druga kasta, kasta królewska, wojskowa. Faktyczna władza była w ich rękach. Mało tego – oni wydali wszystkich naszych wielkich myślicieli, a nie Bramini. To jest ciekawe. Wszyscy nasi wielcy prorocy, prawie bez wyjątku, należą do kasty królewskiej. Wielki człowiek Kryszna również należał do tej kasty; Rama, on także, i wszyscy nasi wielcy filozofowie, prawie wszyscy [siedzieli] na tronie; stąd wywodzili się wszyscy wielcy filozofowie wyrzeczenia. Z tronu dochodził głos, który zawsze wołał: „Wyrzeknij się”. Ci wojskowi byli ich królami; i [także] byli filozofami; byli mówcami w Upaniszadach. W swoich mózgach i myślach byli więksi niż kapłani, byli potężniejsi, byli królami – a jednak kapłani zdobyli całą władzę i próbowali ich tyranizować. I tak się działo: rywalizacja polityczna między dwiema kastami, kapłanami i królami.

Jest tam jeszcze jedno zjawisko. Ci z was, którzy byli na pierwszym wykładzie, już wiedzą, że w Indiach są dwie wielkie rasy: jedna nazywa się aryjską; druga, nie–aryjską. To rasa aryjska ma trzy kasty; ale cała reszta nosi jedno imię, Śudrowie – bez kasty. Wcale nie są oni Aryjczykami. (Wiele osób przybyło spoza Indii i znaleźli [tam] śudrów, tubylców tego kraju). Jakkolwiek by nie było, te ogromne rzesze nie–Aryjczyków, a wśród nich lud mieszany, stopniowo się ucywilizowały i zaczęły planować takie same prawa jak Aryjczycy. Chcieli wstępować do ich szkół i kolegiów; chcieli wziąć świętą nić Aryjczyków; chcieli odprawiać te same ceremonie co Aryjczycy i chcieli mieć równe prawa w religii i polityce jak Aryjczycy. A bramiński kapłan był wielkim przeciwnikiem takich twierdzeń. Widzicie, taka jest natura kapłanów w każdym kraju – to naturalnie najbardziej konserwatywni ludzie. Tak długo, jak [kapłaństwo] jest zawodem, tak musi być; konserwatyzm leży w ich interesie. Więc tę falę szmeru poza aryjskim nawiasem kapłani starali się z całych sił powstrzymać. W nawiasie aryjskim również panował ogromny ferment religijny, a [był on] głównie prowadzony przez tę kastę wojskową.

Istniała już sekta Dżinistów [którzy są] konserwatywną [siłą] w Indiach [nawet] dzisiaj. To bardzo stara sekta. Zadeklarowali się przeciwko ważności pism Hindusów, Wed. Sami napisali kilka książek i powiedzieli: „Nasze książki są jedynymi oryginalnymi księgami, jedynymi oryginalnymi Wedami, a Wedy, które teraz są wydawane pod tą nazwą zostały napisane przez braminów aby oszukać ludzi”. I oni również ułożyli ten sam plan. Widzicie, trudno jest wam pogodzić się z argumentami Hindusów na temat pism świętych. Twierdzili również, [że] ten świat został stworzony poprzez te księgi. I zostały napisane w powszechnym języku. Nawet wtedy Sanskryt przestał być językiem mówionym – [miał] taki sam stosunek [do języka mówionego], jak łacina do współczesnego włoskiego. Teraz napisali wszystkie swoje książki w języku palijskim; a kiedy Bramin powiedział: „Dlaczego, wasze książki są w języku palijskim!”, powiedzieli: „Sanskryt jest językiem umarłych”.

Różnili się metodami i obyczajami. Bo widzicie, te hinduskie pisma święte, Wedy, są ogromną masą akumulacji – niektóre z nich są prymitywne – dopóki nie dojdziecie do miejsca, gdzie naucza się religii, tylko duchowej. To była ta część Wed, którą wszystkie te sekty rzekomo głosiły. Następnie w starożytnych Wedach są trzy stopnie: po pierwsze, praca; po drugie, uwielbienie; po trzecie wiedza. Kiedy człowiek oczyszcza się przez pracę i oddawanie czci, wtedy Bóg jest w tym człowieku. Zrozumiał on to, że On już tam jest. Mógł Go zobaczyć tylko dlatego, że umysł stał się czysty. Teraz umysł może zostać oczyszczony przez pracę i oddawanie czci. To wszystko. Zbawienie już jest. Nie wiemy o nim. Dlatego praca, oddawanie czci i wiedza to trzy kroki. Przez pracę rozumieją czynienie dobra innym. To ma oczywiście coś w sobie, ale przede wszystkim, jeśli chodzi o Braminów, praca oznacza odprawianie tych skomplikowanych ceremonii: zabijanie krów i zabijanie byków, zabijanie kóz i wszelkiego rodzaju zwierząt, które są świeże i wrzucane do ognia i tak dalej. „Przecież”, oświadczyli Dżiniści, „to wcale nie jest praca, ponieważ krzywdzenie innych nigdy nie może być dobrą pracą”; i powiedzieli; „To jest dowód na to, że wasze Wedy to fałszywe Wedy, stworzone przez kapłanów, ponieważ nie chcecie nam chyba powiedzieć, że jakakolwiek dobra książka nakaże nam zabijanie zwierząt i robienie tych rzeczy. Wy w to nie wierzycie. Tak więc całe to zabijanie zwierząt i inne rzeczy, które widzicie w Wedach, zostały napisane przez Braminów, ponieważ tylko oni odnoszą z tego korzyści. Tylko kapłan [wkłada] pieniądze do kieszeni i wraca do domu. Tak więc wszystko to jest rzemiosłem kapłańskim”.

Jedną z ich doktryn było to, że nie może być żadnego Boga: „Kapłani wymyślili Boga, aby ludzie wierzyli w Boga i płacili im pieniądze. To wszystko bzdury! Nie ma Boga. Jest natura i są dusze, i to to wszystko. Dusze uwikłały się w to życie i otoczyły je szatą człowieka, którą nazywacie ciałem. A teraz czyńcie dobrą pracę.” Ale z tego naturalnie zrodziła się doktryna, że wszystko, co jest materią, jest podłe. Są pierwszymi nauczycielami ascezy. Jeśli ciało jest wynikiem nieczystości, dlatego też ciało jest niegodziwe. Jeśli człowiek stoi przez jakiś czas na jednej nodze – „Dobrze, to jest kara”. Jeśli głowa uderzy o ścianę – „Raduj się, to bardzo dobra kara”. Niektórzy z wielkich założycieli [Zakonu Franciszkanów] – jeden z nich św. Franciszek – szli w pewne miejsce, aby się z kimś spotkać; a św. Franciszek miał ze sobą jednego ze swoich towarzyszy i zaczął mówić, czy [ta osoba] ich przyjmie, czy nie, a jego towarzysz zasugerował, że być może ich odrzuci. Św. Franciszek powiedział: „To nie wystarczy, bracie, ale jeśli kiedy idziemy i pukamy do drzwi a ten człowiek przychodzi i nas wypędza, to nie wystarczy. Ale jeśli każe nas związać i daje nam dokładną chłostę, nawet to nie wystarczy. A wtedy jeśli zwiąże nam ręce i nogi i będzie nas biczował, aż zaczniemy krwawić ze wszystkich porów i wyrzuci nas na zewnątrz w śnieg, to wystarczy.”

Te [te same] ascetyczne idee panowały w tym czasie. Ci Dżiniści byli pierwszymi wielkimi ascetami; ale wykonali też dobrą robotę. „Nie wyrządzaj krzywdy nikomu i czyń dobro wszystkim na ile możesz i to jest cała moralność i etyka, i to jest cała praca, a cała reszta to nonsens – stworzyli to Bramini. Odrzućcie to wszystko.” A potem zabrali się do pracy i rozwinęli tę jedną zasadę do końca i jest to najwspanialszy ideał: jak wszystko, co nazywamy etyką, po prostu wydobywają z tej jednej wielkiej zasady niekrzywdzenia i czynienia dobra.

Sekta ta istniała co najmniej pięćset lat przed Buddą, a on pięćset pięćdziesiąt lat przed Chrystusem [daty życia Dźaina i Buddy nie były wówczas dokładnie znane]. Otóż całe zwierzęce stworzenie dzielą oni na pięć części: najniższe mają tylko jeden organ, narząd dotyku; następny, dotknij i posmakuj; następne mają dotyk, smak i słuch; następne dotyk, smak, słuch i wzrok. A następne pięć organów. Pierwsze dwa, jednonarządowe i dwunarządowe, są niewidoczne gołym okiem i występują wszędzie w wodzie. Straszna rzecz, zabijanie tych [niskich form życia]. Bakteriologia ta pojawiła się we współczesnym świecie dopiero w ostatnich dwudziestu latach i dlatego nikt o niej nic nie wiedział. Mówiono, że najniższe zwierzęta mają tylko jeden narząd, dotyk; nic więcej. Następne większe [były] również niewidzialne. I wszyscy wiedzieli, że jeśli zagotujesz wodę, te zwierzęta zostaną zabite. Więc ci mnisi, gdyby umarli z pragnienia, nigdy nie zabiliby tych zwierząt, pijąc wodę. Ale jeśli [mnich] stanie u twoich drzwi i dasz mu trochę przegotowanej wody, to na tobie spoczywa grzech zabicia zwierząt – i on odniesie korzyść. Doprowadzają te idee do absurdalnych skrajności. Na przykład, nacierając ciało – jeśli się kąpie – będzie musiał zabijać wiele zwierząt; więc nigdy się nie myje. Sam zostaje zabity; mówi, że wszystko w porządku. Życie go nie obchodzi; zostanie zabity i uratuje życie.

Ci Dżiniści tam byli. Istniały różne inne sekty ascetów; a kiedy to się działo, z jednej strony istniała polityczna zazdrość między kapłanami i królami. A potem wszędzie wyrastały różne niezadowolone sekty. I był większy problem: ogromne rzesze ludzi pragnących takich samych praw jak Aryjczycy, umierających z pragnienia, podczas gdy przepływał obok nich odwieczny strumień natury, a oni nie mieli prawa do wypicia choćby kropli wody.

I tak narodził się ten człowiek – wielki człowiek Budda. Większość z was wie o nim, o jego życiu. I pomimo wszystkich cudów i opowieści, które na ogół są przypisywane każdemu wielkiemu człowiekowi, jest on przede wszystkim jednym z najbardziej historycznych proroków świata. Dwoje z nich jest bardzo historycznych: jeden, najstarszy, Budda, a drugi, Mahomet, ponieważ zarówno przyjaciele, jak i wrogowie są co do nich zgodni. Mamy więc całkowitą pewność, że takie osoby istniały. Jeśli chodzi o inne osoby, musimy tylko przyjąć za pewnik to, co mówią uczniowie – nic więcej. Nasz Kryszna – wiecie, hinduski prorok – jest bardzo mitologiczny. Znaczna część jego życia i wszystko, co go dotyczy, zostało napisane tylko przez jego uczniów; a potem wydaje się, że czasami jest trzech lub czterech mężczyzn, którzy wszyscy wyglądają jak jeden. Nie mamy takiej jasności co do wielu proroków; ale co do tego człowieka, ponieważ piszą o nim zarówno przyjaciele, jak i wrogowie, jesteśmy pewni, że istniał jako postać historyczna. A jeśli przeanalizujemy wszystkie bajki i doniesienia o cudach i historiach, które na ogół krążą wokół wielkiego człowieka na tym świecie, znajdziemy wewnętrzny rdzeń; i przez we wszystkich relacjach dotyczących tego człowieka nigdy nie zrobił on nic dla siebie – nigdy! Skąd to wiesz? Ponieważ, widzicie, kiedy bajki wiążą się z człowiekiem, muszą być zabarwione ogólnym charakterem tego człowieka. Żadna bajka nie próbowała przypisać temu człowiekowi występku ani niemoralności. Nawet jego wrogowie dają korzystne świadectwa.

Kiedy Budda się narodził, był tak czysty, że każdy, kto spojrzał na jego twarz z daleka, natychmiast porzucił ceremonialną religię, został mnichem i został zbawiony. Bogowie zwołali więc spotkanie. Powiedzieli: „Jesteśmy zgubieni”. Ponieważ większość bogów żywi się ceremoniami. Te ofiary trafiają do bogów, a wszystkie te ofiary zniknęły. Bogowie umierali z głodu, a [powodem] było to, że ich moc zniknęła. Więc bogowie powiedzieli: „Tak czy inaczej musimy pozbyć się tego człowieka. Jest zbyt czysty dla naszych żyć”. A potem bogowie przyszli i powiedzieli: „Panie, przyszliśmy cię o coś poprosić. Chcemy złożyć wielką ofiarę i zamierzamy rozpalić wielki ogień i szukaliśmy na całym świecie czystego miejsca, aby rozpalić ogień i nie mogliśmy go znaleźć, a teraz go znaleźliśmy. Jeśli się położysz, na twojej piersi rozpalimy ogromny ogień. „Oczywiście”, powiedział, „zróbcie to”. A bogowie rozpalili ogień wysoko na piersi Buddy i myśleli, że on nie żyje, a tak nie było. A potem poszli i powiedzieli: „Jesteśmy zgubieni”. I wszyscy bogowie zaczęli go uderzać. Nie dobrze. Nie mogli go zabić. Z dołu dochodzi głos: „Dlaczego podejmujecie te wszystkie daremne próby?” „Ktokolwiek na ciebie patrzy zostaje oczyszczony i zbawiony i nikt nie będzie nas czcił”. „W takim razie wasza próba jest daremna, ponieważ czystości nigdy nie można zabić”. Ta bajka została napisana przez jego wrogów, a jednak w całej tej bajce jedyną winą przypisywaną Buddzie jest to, że był tak wielkim nauczycielem czystości.

O jego doktrynach niektórzy z was wiedzą trochę. To jego doktryny przemawiają do wielu współczesnych myślicieli, których nazywacie agnostykami. Był wielkim kaznodzieją braterstwa ludzkości: „Aryjczyk czy nie–Aryjczyk, kasta czy nie, sekty czy nie, każdy ma takie samo prawo do Boga i religii, i wolności. Przyjdźcie wszyscy”. Ale co do innych rzeczy, był wielkim agnostykiem. “Bądźcie praktycznymi.” Pewnego dnia przyszło do niego pięciu młodych mężczyzn, urodzonych jako Bramini, kłócących się o pewną kwestię. Przyszli do niego, aby zapytać go o drogę do prawdy. A jeden powiedział: „Mój lud tego uczy i to jest droga do prawdy”. Drugi powiedział: „Nauczono mnie tego i to jest jedyna droga do prawdy”. „Która droga jest właściwa, proszę pana?” „Cóż, mówisz, że twoi ludzie nauczali, że to jest prawda i droga do Boga?” „Tak.” – „Ale czy widziałeś Boga?” „Nie proszę pana.” „A twój ojciec?” „Nie proszę pana.” „A twój dziadek?” „Nie proszę pana.” „Żaden z nich nie widział Boga?” „Nie” „No a twoi nauczyciele – żaden z nich nie widział Boga?” „NIE.” I zapytał o to samo innych. Wszyscy oświadczyli, że nikt nie widział Boga. „Cóż”, powiedział Budda, „do pewnej wioski przyszedł młody człowiek płaczący, wyjący i wołający: ‘Och, tak ją kocham! Och, tak ją kocham!’ A potem przyszli wieśniacy i jedyne, co powiedział, to to, że tak ją kocha. ‘Kim jest ta, którą kochasz?’ ‘Nie wiem.’ ‘Gdzie ona mieszka?’ ‘Nie wiem’ – ale tak ją kochał. ‘Jak więc ona wygląda?’ ‘Tego nie wiem, ale och, tak bardzo ją kocham’.” Następnie Budda zapytał: „Młody człowieku, jak nazwałbyś tego młodego mężczyznę?” – Ależ, proszę pana, on był głupcem! I wszyscy oświadczyli: „Przecież panie, ten młody człowiek był z pewnością głupcem, że płakał i tak dalej z kobietą, mówiąc, że tak bardzo ją kocha, a nigdy jej nie widział ani nie wiedział, że istnieje, ani nic takiego?” „Czy nie jesteście tacy sami? Mówicie, że tego Boga wasz ojciec ani dziadek nigdy nie widzieli, a teraz kłócicie się o rzecz, której ani wy, ani wasi przodkowie nigdy nie znaliście i próbujecie sobie nawzajem poderżnąć gardła”. Wtedy młodzi mężczyźni zapytali: „Co mamy robić?” „Teraz powiedz mi: czy twój ojciec kiedykolwiek nauczał, że Bóg zawsze się gniewa?” „Nie proszę pana.” „Czy twój ojciec kiedykolwiek nauczał, że Bóg jest zły?” „Nie, proszę pana, On jest zawsze czysty”. „Cóż, teraz, jeśli jesteście czyści i dobrzy i tak dalej, czy nie sądzicie, że będziecie mieli większą szansę zbliżyć się do tego Boga, niż dyskutując o tym wszystkim i próbując poderżnąć sobie nawzajem gardła? Dlatego powiadam: bądźcie czyści i bądźcie dobrzy; bądźcie czyści i kochajcie wszystkich”. I to było [wszystko].

Widzicie, że zakaz zabijania zwierząt i miłosierdzie dla zwierząt było już istniejącą doktryną, kiedy się urodził; ale to było z nim nowe – załamanie się kast, ten ogromny ruch. A druga rzecz, która była nowa: wziął czterdziestu swoich uczniów i rozesłał ich po całym świecie, mówiąc: „Idźcie, mieszajcie się ze wszystkimi rasami i narodami i głoście doskonałą ewangelię dla dobra wszystkich, dla korzyści wszystkich ”. I oczywiście nie był prześladowany przez Hindusów. Zmarł w sędziwym wieku. Przez całe życie był człowiekiem najsurowszym: nigdy nie poddał się słabości. Nie wierzę w wiele jego doktryn; oczywiście, że nie. Wierzę, że Wedantyzm starych Hindusów jest o wiele bardziej przemyślany, jest wspanialszą filozofią życia. Podoba mi się jego metoda pracy, ale [najbardziej] podoba mi się w tym człowieku to, że wśród wszystkich proroków ludzkości był człowiek, który nigdy nie miał pajęczyn w mózgu i [który był] zdrowy na umyśle i silny. Kiedy królestwa leżały u jego stóp, wciąż był tym samym człowiekiem, utrzymując: „Jestem człowiekiem wśród ludzi”.

Wszak Hindusi umierają z pragnienia czczenia kogoś. Przekonacie się, że jeśli pożyjesz wystarczająco długo, będę czczony przez nasz lud. Jeśli pójdziesz tam aby ich czegoś nauczyć, zanim umrzesz będziesz czczony. Zawsze starając się kogoś czcić. Żyjąc w tej rasie, czczony przez świat Budda, umarł zawsze oświadczając, że jest tylko człowiekiem. Żaden z jego adoratorów nie mógł wyciągnąć od niego ani jednej uwagi, że różnił się czymś od innych ludzi.

Te jego ostatnie słowa przed śmiercią zawsze poruszały moje serce. Był stary, cierpiał, był bliski śmierci, a potem przyszedł pogardzany wyrzutek – żywiący się padliną, martwymi zwierzętami; Hindusi nie pozwalali im przyjeżdżać do miast – jeden z nich zaprosił go na obiad na który przyszedł ze swoimi uczniami, a biedny Ćanda chciał potraktować tego wielkiego nauczyciela tak, jak uważał, że będzie najlepiej; więc miał dla niego dużo mięsa wieprzowego i dużo ryżu, a Budda na to spojrzał. Wszyscy uczniowie [wahali się], a Mistrz powiedział: „Cóż, nie jedzcie, bo będziecie cierpieć”. Ale on sam spokojnie usiadł i zjadł. Nauczyciel równości musi zjeść obiad Ćandy [wyrzutka], nawet mięso świni. Usiadł i zjadł.

On już umierał. Zobaczył nadchodzącą śmierć i poprosił: „Rozłóżcie mi coś pod tym drzewem, bo myślę, że koniec jest bliski”. I był tam pod drzewem, i położył się; nie mógł już dłużej usiedzieć. I pierwszą rzeczą, jaką zrobił, powiedział: „Idź do tego Ćandy i powiedz mu, że był jednym z moich największych dobroczyńców; za jego posiłek idę do Nirwāny”. A potem przyszło kilku ludzi, aby otrzymać nauki, a uczeń powiedział: „Nie zbliżajcie się teraz, Mistrz odchodzi”. A gdy tylko to usłyszał, Pan powiedział: „Pozwólcie im wejść”. I przyszedł ktoś inny, a uczniowie nie chcieli pozwolić [im wejść]. Ponownie przybyli, a wtedy umierający Pan powiedział: „I o ty Anando, ja odchodzę. Nie płacz nade mną. Nie myśl o mnie. Odszedłem. Pilnie pracuj nad własnym zbawieniem. Każdy z was jest tylko tym, kim ja jestem. Jestem tylko jednym z was. To, kim jestem dzisiaj, jest tym, czym sam się stworzyłem. Uczyńcie wysiłek i stańcie się tym czym ja jestem…”

Oto pamiętne słowa Buddy: „Nie wierz, ponieważ stara książka została wydana jako autorytet. Nie wierz, ponieważ twój ojciec powiedział [że 0powinieneś] wierzyć w to samo. Nie wierz, ponieważ inni ludzie tacy jak ty w to wierzą. Sprawdź wszystko, spróbuj wszystkiego, a następnie w to uwierz, a jeśli odkryjesz to dla dobra wielu, daj to wszystkim”. I z tymi słowami Mistrz odszedł.

Zobacz zdrowy rozsądek człowieka. Żadnych bogów, żadnych aniołów, żadnych demonów – nikogo. Nic w tym rodzaju. Surowy, zdrowy na umyśle, każda komórka mózgowa doskonała i kompletna, nawet w chwili śmierci. Bez złudzeń. Nie zgadzam się z wieloma jego doktrynami. Wy nie możecie. Ale moim zdaniem – och, gdybym miał chociaż kroplę tej siły! Najrozsądniejszy filozof jakiego widział świat. To najlepszy i najrozsądniejszy nauczyciel. I nigdy ten człowiek nie ugiął się nawet przed potęgą tyrańskich Braminów. Nigdy ten człowiek się nie ugiął. Bezpośredni i wszędzie ten sam: płaczący z nieszczęśliwymi, pomagający nieszczęśliwym, śpiewający ze śpiewającymi, silny z silnymi i wszędzie ten sam zdrowy na umyśle i zdolny człowiek.

I oczywiście przy tym wszystkim [nie] mogę zrozumieć jego doktryny. Wiecie, że zaprzeczył jakoby w człowieku była jakakolwiek dusza – to znaczy w hinduskim znaczeniu tego słowa. My, Hindusi, wszyscy wierzymy, że w człowieku jest coś trwałego, niezmiennego i żyjącego przez całą wieczność. I to w człowieku nazywamy Atmanem, który jest bez początku i bez końca. I [wierzymy], że w naturze jest coś trwałego [i to nazywamy Brahmanem, który również nie ma początku ani końca]. On zaprzeczył tym obu. Powiedział, że nie ma dowodów na coś trwałego. To wszystko jest zwykłą masą zmian; masa myśli w ciągłej zmianie jest tym, co nazywacie umysłem. … Pochodnia prowadzi procesję. Koło to złudzenie. [Lub weźmy przykład rzeki.] Jest to ciągle płynąca rzeka; w każdej chwili przepływa świeża masa wody. Takie też jest życie; takie jest też całe ciało, taki też jest cały umysł.

Cóż, nie rozumiem jego doktryny – my, Hindusi, nigdy jej nie zrozumieliśmy. Ale rozumiem motyw, który za tym stoi. Och, gigantyczny motyw! Mistrz mówi, że samolubstwo jest wielkim przekleństwem świata; że jesteśmy samolubni i że na tym polega przekleństwo. Nie powinno być motywu do egoizmu. Przepływasz [jak rzeka] – zjawisko ciągłe. Nie miej Boga; nie miej duszy; stań na nogi i czyń dobro dla dobra – ani ze strachu przed karą, ani [ze względu na] pójście gdziekolwiek. Bądź rozsądny i bez motywacji. Motywem jest: chcę czynić dobro, dobrze jest czynić dobro. Ogromny! Ogromny! W ogóle nie sympatyzuję z jego metafizyką; ale mój umysł jest zazdrosny, kiedy myślę o sile moralnej. Po prostu zapytajcie waszych umysłów, który z was może stać przez godzinę, zdolny i śmiały jak ten człowiek. Ja nie mogę przez pięć minut. Stałbym się tchórzem i potrzebowałbym wsparcia. Jestem słaby – jestem tchórzem. I ciepło mi się robi na myśl o tym ogromnym olbrzymie. Nie możemy zbliżyć się do tej siły. Świat nigdy nie widział [czegokolwiek] w porównaniu z tą siłą. Ja takiej siły jeszcze nie widziałem. Wszyscy jesteśmy urodzonymi tchórzami. Jeśli możemy się uratować [nie zależy nam na niczym innym]. Wewnątrz jest ogromny strach, ogromny motyw, przez cały czas. Nasz własny egoizm czyni nas najbardziej zaciekłymi tchórzami; nasz własny egoizm jest wielką przyczyną strachu i tchórzostwa. A on tam stał: „Czyń dobro, bo jest dobre; nie zadawaj więcej pytań, wystarczy. Człowiek stworzony do czynienia dobra przez bajkę, historię, przesąd – będzie czynił zło, gdy tylko nadarzy się okazja. Tylko ten człowiek jest dobry, kto czyni dobro dla dobra, i taki jest charakter człowieka”.

„A co pozostaje z człowieka?” zapytano Mistrza. „Wszystko – wszystko. Ale co jest w człowieku? Nie ciało, nie dusza, ale charakter. I to pozostaje na wszystkie wieki. Wszyscy, którzy przeminęli i umarli, zostawili nam swoje charaktery, wieczne dobra dla reszty ludzkości; i te postacie działają – działają przez cały czas”. Co z Buddą? A co z Jezusem z Nazaretu? Świat jest pełen ich postaci. Wspaniała doktryna!

Zejdźmy trochę na dół – w ogóle nie doszliśmy do tego tematu. (Śmiech.) Tego wieczoru muszę dodać parę słów więcej…

A następnie co zrobił. Jego metoda pracy: organizacja. Idea jaką macie dzisiaj na temat kościoła to jego charakter. Opuścił on kościół. Zorganizował tych mnichów i uczynił z nich grupę. Nawet decydowanie przez głosowanie ma tam miejsce pięćset sześćdziesiąt lat przed Chrystusem. Maleńka organizacja. Kościół został opuszczony i stał się wielką potęgą, wykonując wielką pracę misyjną w Indiach i poza nimi. Potem, trzysta lat później, dwieście lat przed Chrystusem, przyszedł wielki cesarz Aśoka, jak go nazywali wasi zachodni historycy, najbardziej boski z monarchów i ten człowiek całkowicie nawrócił się na idee Buddy i był największym ówczesnym cesarzem świata. Jego dziadek był rówieśnikiem Aleksandra, a od czasów Aleksandra Indie stały się blisko związane z Grecją… Codziennie w Azji Środkowej znajduje się jakiś napis. Indie zupełnie zapomniały o Buddzie, Aśoce i wszystkich. Ale były tam filary, obeliski, kolumny ze starożytnymi literami, których nikt nie potrafił odczytać. Niektórzy dawni cesarze Mogołów zadeklarowali, że oddaliby miliony za to, by ktokolwiek je przeczytał; ale nikt nie mógł. W ciągu ostatnich trzydziestu lat zostały one przeczytane; wszystkie są napisane w języku palijskim.

Pierwszy napis to: „…”

A potem pisze on [Aśoka] ten napis, opisujący terror i nędzę wojny; a potem nawrócił się na religię. Następnie powiedział: „Niech odtąd żaden z moich potomków nie myśli o zdobyciu chwały przez podbicie innych ras. Jeśli chcą chwały, niech pomagają innym rasom; niech wysyłają nauczycieli nauk i nauczycieli religii. Chwała zdobyta mieczem nie jest żadną chwałą”. A potem dowiadujesz się, jak wysyła misjonarzy nawet do Aleksandrii… Dziwisz się, że w całej tej części kraju natychmiast powstają sekty, zwane Terapeutami, Esseńczykami i wszystkimi innymi – ekstremalnymi wegetarianami i tak dalej. Teraz ten wielki cesarz Aśoka zbudował szpitale dla ludzi i zwierząt. Z napisów wynika, że zamawiają szpitale, budują szpitale dla ludzi i dla zwierząt. To znaczy, kiedy zwierzę się starzeje, jeśli jestem biedny i nie mogę go dłużej zatrzymać, nie zabijam go z litości. Te szpitale są utrzymywane przez publiczną działalność charytatywną. Handlarze z wybrzeża płacą tak dużo od każdego sprzedanego cetnara, a wszystko to trafia do szpitala; więc nikt nie jest dotknięty. Jeśli masz starą krowę – cokolwiek – i nie chcesz jej zatrzymać, wyślij ją do szpitala; oni ją utrzymają, nawet też szczury, myszy i wszystko, co wyślesz. Tylko, że jak wiecie nasze panie czasami próbują zabić te zwierzęta. Chodzą masowo, aby zobaczyć te zwierzęta i przynoszą wszelkiego rodzaju ciasta; zwierzęta są wielokrotnie zabijane przez to jedzenie. Twierdził, że zwierzęta powinny być pod ochroną rządu w takim samym stopniu jak człowiek. Dlaczego należy pozwalać na zabijanie zwierząt? Nie ma powodu. Ale mówi, że zanim nawet zakaże się zabijania zwierząt na żywność, [ludziom] należy zapewnić wszelkiego rodzaju warzywa. Posłał więc i zebrał wszystkie rodzaje warzyw i zasadził je w Indiach; a potem, gdy tylko te zostały wprowadzone, rozkaz był następujący: odtąd każdy, kto zabije zwierzę, będzie ukarany. Rząd ma być rządem; zwierzęta też muszą być chronione. Jaki interes ma człowiek w zabijaniu krowy, kozy lub innego zwierzęcia w celu zdobycia pożywienia?

W ten sposób Buddyzm był i stał się wielką potęgą polityczną w Indiach. Stopniowo i ona rozpadła się – w końcu to ogromne przedsięwzięcie misyjne. Trzeba jednak przyznać, że nigdy nie chwycili za miecz by głosić religię. Z wyjątkiem religii buddyjskiej, nie ma na świecie ani jednej religii, która mogłaby zrobić krok bez rozlewu krwi – ani takiej, która mogłaby zdobyć sto tysięcy nawróconych tylko dzięki sile mózgu. Nie, Nie. Całkiem wszystko. I to jest właśnie to, co zamierzacie zrobić na Filipinach. To jest wasza metoda. Uczynić ich religijnymi mieczem. Tak głoszą wasi kapłani. Podbij ich i zabij, aby mogli otrzymać religię. Wspaniały sposób głoszenia religii!

Wiecie, jak nawrócił się ten wielki cesarz Aśoka. Ten wielki cesarz w młodości nie był taki dobry. [Miał brata.] I dwaj bracia pokłócili się, a drugi brat pokonał tego, a cesarz w zemście chciał go zabić. Cesarz otrzymał wiadomość, że jego brat schronił się u buddyjskiego mnicha. Powiedziałem wam, że nasi mnisi są bardzo święci; nikt by się do nich nie zbliżał. Przybył sam cesarz. Powiedział: „Dostarcz mi tego człowieka” Wtedy mnich nauczał go: „Zemsta jest zła. Rozbrój gniew miłością. Gniewu nie leczy się gniewem ani nienawiści nienawiścią. Rozpuścić gniew miłością. Przyjacielu, jeśli za jedno zło odpłacasz innym, nie leczysz pierwszego zła, ale tylko przysparzasz światu jeszcze jednego zła”. Cesarz powiedział: „W porządku ty głupcze. Czy jesteś gotowy oddać swoje życie – oddać swoje życie za tego człowieka?” „Jestem gotowy panie.” I wyszedł na zewnątrz. Cesarz dobył miecza i powiedział: „Przygotuj się”. I właśnie [gdy] zamierzał uderzyć, spojrzał na twarz mężczyzny. W tych oczach nie było mrugnięcia. Cesarz zatrzymał się i powiedział: „Powiedz mi, mnichu, gdzie nauczyłeś się tej siły, biedny żebraku, aby nie mrugać?” A potem znowu głosił. „No dalej, mnichu”, powiedział, „To miłe”, powiedział. Tak też [wpadł] w urok Mistrza – urok Buddy.

W Buddyzmie były trzy rzeczy: sam Budda, jego prawo, jego kościół. Na początku było to takie proste. Kiedy Mistrz umarł, przed jego śmiercią powiedzieli: „Co z tobą zrobimy?” „Nic.” „Jakie pomniki ci postawić” Powiedział: „Po prostu zróbcie mały kopiec, jeśli chcecie, albo po prostu nic nie róbcie”. Z czasem powstały ogromne świątynie i wszystkie akcesoria. Wykorzystanie obrazów było wcześniej nieznane. Twierdzę, że oni jako pierwsi używali obrazów. Są tam wizerunki Buddy i wszystkich świętych, siedzących i modlących się. Wszystkie te akcesoria mnożyły się wraz z tą organizacją. Potem te klasztory stały się bogate. Prawdziwa przyczyna upadku jest tutaj. Monastycyzm jest bardzo dobry dla nielicznych; ale kiedy głosicie to w taki sposób, że każdy myślący mężczyzna lub kobieta natychmiast porzuca życie towarzyskie, kiedy znajdujecie w całych Indiach klasztory, niektóre zawierające sto tysięcy mnichów, czasem dwadzieścia tysięcy mnichów w jednym budynku – ogromne, gigantyczne budowle te klasztory, rozsiane po całych Indiach i oczywiście ośrodki nauki i tak dalej – komu pozostało płodzenie potomstwa, kontynuacja rasy? Tylko słabeuszom. Wszystkie silne i energiczne umysły odeszły. A potem przyszedł upadek narodowy przez samą utratę wigoru.

Opowiem wam o tym cudownym braterstwie. To jest wspaniałe. Ale teoria i pomysł to jedno, a rzeczywista praca to drugie. Pomysł jest świetny: praktykowanie braku oporu i tak dalej, ale gdybyśmy wszyscy wyszli na ulicę i praktykowali brak oporu, w tym mieście zostałoby bardzo niewiele. To znaczy, pomysł jest w porządku, ale nikt jeszcze nie znalazł praktycznego rozwiązania [co do tego] jak to osiągnąć.

Jest coś w kaście, o ile oznacza to krew; z pewnością istnieje coś takiego jak dziedziczność. Teraz spróbuj [zrozumieć] – dlaczego nie mieszasz swojej krwi z Murzynami, Indianami amerykańskimi? Natura ci nie pozwoli. Natura nie pozwala ci mieszać z nimi swojej krwi. Istnieje nieświadoma praca, która ratuje rasę. Taka była kasta aryjska. Pamiętaj, nie mówię, że nie są nam równi. Muszą mieć te same przywileje i korzyści, i wszystko; ale wiemy, że jeśli pewne rasy się mieszają, ulegają degradacji. Wraz z całą surową kastą Aryjczyków i nie–Aryjczyków mur ten został do pewnego stopnia zburzony i weszły hordy tych dziwacznych ras ze wszystkimi ich dziwacznymi przesądami, obyczajami i zwyczajami. Pomyśl o tym: brak przyzwoitości by nosić ubrania, jedzenie padliny itp. Ale za nim przyszedł jego fetysz, jego ofiara z ludzi, jego przesądy, jego diabolizm. Trzymał to ukryte, [pozostał] przyzwoity przez kilka lat. Potem wprowadził wszystkie [te] rzeczy. A to było poniżające dla całej rasy. A potem krew się zmieszała; [małżeństwa mieszane] miały miejsce z wszelkiego rodzaju niemieszającymi się rasami. Rasa upadła. Ale na dłuższą metę okazało się to dobre. Jeśli mieszasz się z Murzynami i Indianami amerykańskimi, na pewno ta cywilizacja upadnie. Ale setki lat później z tej mieszaniny wyłoni się ponownie gigantyczna rasa, silniejsza niż kiedykolwiek; ale na razie musisz cierpieć. Hindusi wierzą – myślę, że jest to osobliwa wiara; i nie wiem, nie mam do powiedzenia nic przeciw temu, nie znalazłem nic przeciwnego – oni wierzą, że była tylko jedna cywilizowana rasa: Aryjczycy. Dopóki nie odda swojej krwi, żadna inna rasa nie może być cywilizowana. Żadne nauczanie nie pomoże. Aryjczyk oddaje swoją krew rasie, która wtedy staje się cywilizowana. Samo nauczanie nie wystarczy. Byłby przykładem w waszym kraju: czy oddalibyście swoją krew rasie Murzynów? Wtedy zdobyłaby wyższą kulturę.

Hindusi kochają kasty. Może mam trochę śladu tego przesądu – nie wiem. Uwielbiam ideał Mistrza. Świetnie! Ale dla mnie nie sądzę, aby praca była bardzo praktyczna; i to była jedna z głównych przyczyn, które na dłuższą metę doprowadziły do upadku narodu indyjskiego. Ale potem doszło do tej niesamowitej fuzji. Gdzie tak wiele różnych ras miesza się ze sobą – jeden człowiek jest biały jak ty lub żółty, a drugi tak czarny jak ja, i wszystkie stopnie znajdujące się pomiędzy tymi dwiema skrajnościami, a każda rasa zachowuje swoje zwyczaje, maniery i wszystko – to na dłuższą metę ma miejsce fuzja, a w wyniku tej fuzji z pewnością nastąpi ogromny wstrząs; ale na razie olbrzym musi spać. To jest efekt całej takiej fuzji.

Kiedy Buddyzm upadł w ten sposób, nastąpiła nieuchronna reakcja. Na całym świecie jest tylko jedna istota. To świat jednostkowy. Różnorodność to tylko działanie oczu. To wszystko jest jednym. Idea jedności i tego, co nazywamy monizmem – bez dwoistości – jest ideą w Indiach. Ta doktryna: zawsze była w Indiach; [została] przedstawiana za każdym razem, gdy materializm i sceptycyzm wszystko psuły. Kiedy Buddyzm zepsuł wszystko, wprowadzając do Indii wszelkiego rodzaju obcych barbarzyńców – ich maniery, zwyczaje i rzeczy – nastąpiła reakcja, a tej reakcji przewodniczył młody mnich [Śankarāćārja]. I [zamiast] głosić nowe doktryny i zawsze wymyślać nowe myśli i tworzyć sekty, przywrócił do życia Wedy: i współczesny Hinduizm ma w ten sposób domieszkę starożytnego Hinduizmu, nad którym dominują Wedantyści. Ale widzicie, to co raz umrze nigdy nie wraca do życia, i te ceremonie [Hinduizmu] nigdy nie wróciły do życia. Zdziwicie się, jeśli wam powiem, że według starych obrzędów nie jest dobrym Hindusem ten, kto nie je wołowiny. W niektórych przypadkach musi złożyć w ofierze byka i zjeść go. To jest teraz obrzydliwe. Jakkolwiek mogą się od siebie różnić w Indiach, w tym jednym wszyscy są zgodni – nigdy nie jedzą wołowiny. Starożytne ofiary i starożytni bogowie przeminęli; współczesne Indie należą do duchowej części Wed.

Buddyzm był pierwszą sektą w Indiach. Jako pierwsi powiedzieli: „Nasza jest jedyna droga. Dopóki nie dołączysz do naszego kościoła, nie możesz być zbawiony”. Oto, co powiedzieli: „To jest właściwa droga”. Ale będąc hinduskiej krwi, nie mogli być tak zatwardziałymi sekciarzami jak w innych krajach. Będzie dla was zbawienie: nikt nie będzie błądzić na wieki. Nie, nie. [Było] w nich na to za dużo hinduskiej krwi. Serce nie było aż tak kamienne. Ale musicie do nich dołączyć.

Ale idea Hindusów polega na tym, żeby nie przyłączać się do nikogo. Gdziekolwiek jesteś, jest to punkt, z którego możesz wyruszyć do centrum. W porządku. Ten – Hinduizm – ma tę zaletę: jego sekret polega na tym, że doktryny i dogmaty nic nie znaczą; liczy się to, kim jesteś. Jeśli opowiadasz o wszystkich najlepszych filozofiach jakie świat kiedykolwiek stworzył, one się nie liczą [jeśli] jesteś głupcem w swoim zachowaniu; a jeśli w swoim zachowaniu jesteś dobry, masz większe szanse. Skoro tak jest, Wedantysta może czekać na każdego. Wedantyzm uczy, że istnieje tylko jedno istnienie i jedna rzecz rzeczywista, a jest nim Bóg. Jest poza wszelkim czasem i przestrzenią, przyczynowością i wszystkim. Nigdy nie możemy Go zdefiniować. Nigdy nie możemy powiedzieć, kim On jest, poza tym, że jest Istnieniem Absolutnym, Absolutną Wiedzą, Absolutną Błogością. On jest jedyną rzeczywistością. Ze wszystkiego On jest rzeczywistością; rzeczywistością ciebie i mnie, ściany i [wszystkiego] wszędzie. To od Jego wiedzy zależy cała nasza wiedza: od Jego błogości zależy nasza przyjemność i On jest jedyną rzeczywistością. A kiedy człowiek to sobie uświadomi, wie, że „jestem jedyną rzeczywistością, ponieważ jestem Nim – to, co jest we mnie prawdziwe, jest także On”. Tak więc, kiedy człowiek jest doskonale czysty i dobry, i poza wszelkim obrzydliwością, stwierdza, jak stwierdził Jezus: „Ja i mój Ojciec jedno jesteśmy”. Wedantysta ma cierpliwość czekać na każdego. Gdziekolwiek jesteś, to jest najwyższe: „Ja i mój Ojciec jedno jesteśmy”. Zrozum to. Jeśli obraz pomaga, obrazy są mile widziane. Jeśli oddawanie czci wielkiemu człowiekowi pomaga ci, czcij go. Jeśli wielbienie Mahometa ci pomaga, kontynuuj. Tylko bądź szczery; a jeśli jesteś szczery, mówi Wedantyzm, z pewnością dojdziesz do celu. Nikt nie zostanie pozostawiony. Twoje serce, które zawiera całą prawdę, będzie się rozwijać rozdział po rozdziale, aż poznasz ostatnią prawdę, że „Ja i mój Ojciec jedno jesteśmy”. A czym jest zbawienie? Życie z Bogiem. Gdzie? Gdziekolwiek. Tutaj w tej chwili. Jedna chwila w nieskończonym czasie jest równie dobra jak każda inna chwila. Widzicie, taka jest stara doktryna Wed. To zostało na nowo wskrzeszone. Buddyzm wymarł z Indii. Odcisnął w Indiach swoje piętno na ich miłosierdziu, zwierzętach itp.; a Wedantyzm ponownie podbija Indie od jednego krańca do drugiego.

Nauczyciel Duchowości

Każdej duszy przeznaczone jest być doskonałą i każda istota w końcu osiągnie ten stan. Kimkolwiek jesteśmy teraz, jest wynikiem tego, czym byliśmy lub co myśleliśmy w przeszłości; kimkolwiek będziemy w przyszłości, będzie wynikiem tego, co robimy lub myślimy teraz. Nie wyklucza to jednak otrzymania pomocy z zewnątrz; możliwości duszy są zawsze przyspieszane przez jakąś pomoc z zewnątrz, do tego stopnia, że w ogromnej większości przypadków na świecie pomoc z zewnątrz jest niemal absolutnie konieczna. Z zewnątrz pochodzi ożywiający wpływ i działa na nasze własne możliwości; a potem zaczyna się wzrost, przychodzi życie duchowe i człowiek w końcu staje się święty i doskonały. Tego ożywiającego impulsu, który pochodzi z zewnątrz, nie można uzyskać z książek; dusza może otrzymać impuls tylko od innej duszy i od niczego innego. Możemy studiować książki przez całe życie, możemy stać się bardzo intelektualni, ale w końcu okaże się, że w ogóle nie rozwinęliśmy się duchowo. Nie wynika z tego, że wysoki poziom rozwoju intelektualnego zawsze wskazuje na równoważny rozwój duchowej strony człowieka; z drugiej strony, niemal codziennie znajdujemy przypadki, gdy intelekt stał się bardzo wysoko rozwinięty kosztem ducha.

W rozwoju intelektualnym możemy uzyskać wiele pomocy z książek, ale w rozwoju duchowym prawie nic. Studiując książki, czasami ulegamy złudzeniu, myśląc, że otrzymujemy pomoc duchową; ale jeśli przeanalizujemy siebie, odkryjemy, że pomogły tylko naszemu intelektowi, a nie duchowi. To jest powód, dla którego prawie każdy z nas może najpiękniej wypowiadać się na tematy duchowe, ale kiedy nadchodzi czas działania, okazuje się, że mamy żałosne braki. Dzieje się tak dlatego, że książki nie mogą dać nam takiego impulsu z zewnątrz. Aby ożywić ducha, impuls ten musi pochodzić od innej duszy.

Dusza, od której pochodzi ten impuls, nazywana jest Guru, nauczycielem; a dusza, do której przekazywany jest impuls, nazywa się uczniem, studentem. Aby przede wszystkim przekazać ten impuls, dusza, z której pochodzi, musi posiadać zdolność przekazania go niejako innemu; po drugie, obiekt do którego jest przekazywany musi nadawać się do jego przyjęcia. Ziarno musi być ziarnem żywym, a pole musi być gotowe do zaorania; a kiedy oba te warunki zostaną spełnione, następuje wspaniały rozwój religii. „Mówca religii musi być cudowny, taki też musi być słuchacz”; a kiedy jedno i drugie będzie naprawdę cudowne, niezwykłe, wtedy nastąpi wspaniały rozwój duchowy, a nie inaczej. To są prawdziwi nauczyciele i to są prawdziwi uczniowie. Poza tym inni igrają z duchowością – po prostu toczą małe zmagania intelektualne, po prostu zaspokajają małą ciekawość – ale stoją jedynie na zewnętrznym krańcu horyzontu religii. Jest w tym pewna wartość; w ten sposób można obudzić prawdziwe pragnienie religii; wszystko przychodzi z czasem. Jest tajemniczym prawem natury, że gdy tylko pole będzie gotowe, musi przyjść ziarno, gdy tylko dusza zapragnie religii, musi przyjść przekaziciel siły religijnej. „Szukający grzesznik spotyka szukającego Zbawiciela”. Kiedy moc, która przyciąga w duszy przyjmującej jest pełna i dojrzała, musi pojawić się moc, która odpowiada na to przyciąganie.

Ale na drodze czyhają wielkie niebezpieczeństwa. Istnieje niebezpieczeństwo, że dusza przyjmująca pomyli swoje chwilowe wzruszenie z prawdziwą tęsknotą religijną. Znajdujemy to w sobie. Wiele razy w naszym życiu umiera ktoś, kogo kochaliśmy; otrzymujemy cios; przez chwilę myślimy, że ten świat prześlizguje się nam między palcami, że chcemy czegoś wyższego i że będziemy religijni. Za kilka dni ta fala minie, a my pozostaniemy tam, gdzie byliśmy. Często mylimy takie impulsy z prawdziwym pragnieniem religii, ale dopóki te chwilowe emocje będą w ten sposób mylone, nie pojawi się ciągłe, prawdziwe pragnienie duszy i nie znajdziemy „nadajnika”.

Kiedy więc narzekamy, że nie poznaliśmy prawdy, a tak bardzo jej pragniemy, zamiast narzekać, naszym pierwszym obowiązkiem powinno być zajrzenie w głąb własnej duszy i sprawdzenie, czy naprawdę jej chcemy. W zdecydowanej większości przypadków okaże się, że nie nadajemy się; my nie chcemy; nie było pragnienia za duchowością.

„Nadajnik” ma jeszcze więcej trudności. Jest wielu, którzy choć pogrążeni w niewiedzy, to jednak w pysze swego serca myślą, że wiedzą wszystko i nie tylko na tym nie poprzestają, ale oferują, że wezmą innych na swoje ramiona, i w ten sposób „ślepy prowadzi ślepego i obaj wpadają do rowu”. Świat jest ich pełen; każdy chce być nauczycielem, każdy żebrak chce ofiarować milion dolarów. Tak jak to drugie jest śmieszne, takimi są ci nauczyciele.

Jak w takim razie poznać nauczyciela? Po pierwsze, słońce nie potrzebuje pochodni, żeby było widoczne. Nie zapalamy świecy, żeby zobaczyć słońce. Kiedy słońce wschodzi, instynktownie zdajemy sobie sprawę z jego wschodu; a kiedy z pomocą przyjdzie nam nauczyciel ludzki, dusza instynktownie będzie wiedziała, że znalazła prawdę. Prawda opiera się na własnych dowodach; nie potrzeba do tego żadnego innego zeznania; jest samoświetlna. Wnika w najgłębsze zakamarki naszej natury, a cały wszechświat wstaje i mówi: „To jest prawda”. Są to najlepsi nauczyciele, ale pomoc możemy otrzymać także od mniejszych; a ponieważ sami nie zawsze mamy wystarczającą intuicję, aby być pewni naszego osądu człowieka od którego ją otrzymujemy, powinny zostać przeprowadzone pewne testy. Istnieją pewne warunki niezbędne zarówno u nauczanego, jak i u nauczyciela.

Warunki niezbędne do nauczania to czystość, prawdziwe pragnienie wiedzy i wytrwałość. Żadna nieczysta dusza nie może być religijna; to jest jedyny wspaniały warunek; czystość pod każdym względem jest absolutnie konieczna. Drugim warunkiem jest prawdziwy głód wiedzy. Kto chce? Oto jest pytanie. Dostajemy, co chcemy – to stare, stare prawo. Kto chce, ten dostaje. Pragnienie religii jest rzeczą bardzo trudną, nie tak łatwą, jak na ogół nam się wydaje. Zawsze zapominamy też, że religia nie polega na słuchaniu rozmów ani czytaniu książek, ale jest ciągłą walką, zmaganiem się z własną naturą, ciągłą walką aż do zwycięstwa. Nie jest to kwestia jednego lub dwóch dni, lat czy życia, ale mogą to być setki wcieleń i musimy być na to gotowi. Może nadejść natychmiast, ale może nie nastąpić w ciągu setek wcieleń; i musimy być na to gotowi. Uczeń, który wyrusza z takim nastawieniem odnosi sukces.

W nauczycielu musimy najpierw zobaczyć, że zna on tajemnice pism świętych. Cały świat czyta pisma święte – Biblię, Wedy, Koran i inne; ale są to tylko słowa, układ zewnętrzny, składnia, etymologia, filologia, suche kości religii. Nauczyciel może być w stanie określić wiek dowolnej książki, ale słowa są jedynie zewnętrznymi formami, w jakich pojawiają się rzeczy. Ci, którzy za dużo mówią słowami i pozwalają umysłowi kierować się zawsze siłą słów, tracą ducha. Zatem nauczyciel musi znać ducha pism świętych. Sieć słów jest jak ogromny las, w którym ludzki umysł gubi się i nie znajduje wyjścia. Różne metody łączenia słów, różne metody mówienia pięknym językiem, różne metody wyjaśniania doktryn pism świętych służą wyłącznie przyjemności uczonych. Nie osiągają doskonałości; pragną po prostu wykazać się swoją wiedzą, aby świat mógł ich chwalić i widzieć, że są uczonymi ludźmi. Przekonasz się, że nikt z wielkich nauczycieli świata nie zagłębiał się w te różne wyjaśnienia tekstów; z ich strony nie ma próby „torturowania tekstu”, nie ma mówienia: „To słowo oznacza to i taki jest filologiczny związek między tym a tamtym słowem”. Studiuj wszystkich wielkich nauczycieli, jakich wydał świat, a zobaczysz, że żaden z nich nie idzie tą drogą. A jednak nauczali, podczas gdy inni, którzy nie mają czego uczyć, napiszą słowo i napiszą trzytomową książkę o jego pochodzeniu i zastosowaniu. Jak mawiał mój Mistrz, co byście pomyśleli o ludziach, którzy weszli do sadu mango i zajęli się liczeniem liści i badaniem koloru liści, wielkości gałązek, liczby gałęzi itd., podczas gdy tylko jeden z nich miał na tyle rozsądku, żeby zacząć jeść mango? Zostaw więc liczenie liści i gałązek oraz robienie notatek innym. Ta praca ma swoją wartość na swoim właściwym miejscu, ale nie tutaj, w sferze duchowej. Dzięki takiej pracy ludzie nigdy nie staną się duchowi; nigdy nie widziałeś silnego, duchowego człowieka wśród tych „liściaków”. Religia jest najwyższym celem człowieka, najwyższą chwałą, ale nie wymaga „liczenia liści”. Jeśli chcesz być chrześcijaninem, nie musisz wiedzieć, czy Chrystus urodził się w Jerozolimie czy Betlejem, wystarczy wiedzieć, kiedy wygłosił Kazanie na Górze; wystarczy, że poczujesz Kazanie na Górze. Nie ma potrzeby czytać dwóch tysięcy słów o dacie dostarczenia. Wszystko to dla przyjemności uczonych. Niech to mają; powiedz na to amen. A my zjedzmy mango.

Drugim warunkiem koniecznym dla nauczyciela jest to, że musi on być bezgrzeszny. Kiedyś znajomy zadał mi w Anglii pytanie: „Dlaczego powinniśmy zwracać uwagę na osobowość nauczyciela? Musimy jedynie ocenić to, co mówi i to uwzględnić”. Bynajmniej. Jeśli człowiek chce mnie nauczyć czegoś z dynamiki, chemii lub jakiejkolwiek innej nauki fizycznej, może mieć dowolny charakter; nadal może uczyć dynamiki lub jakiejkolwiek innej nauki. Bowiem wiedza której wymagają nauki fizyczne jest po prostu intelektualna i zależy od siły intelektualnej; w takim przypadku człowiek może posiadać gigantyczną władzę intelektualną nie mając przy tym najmniejszego rozwoju swojej duszy. Ale w naukach duchowych jest niemożliwe, aby od początku do końca w duszy nieczystej mogło znajdować się jakiekolwiek duchowe światło. Czego może nauczyć taka dusza? Nic nie wie. Prawda duchowa to czystość. „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądają”. W tym jednym zdaniu zawarta jest istota wszystkich religii. Jeśli się tego nauczyłeś, wiesz wszystko, co zostało powiedziane w przeszłości i wszystko, co można powiedzieć w przyszłości; nie musisz szukać niczego innego, bo w tym jednym zdaniu masz wszystko, co potrzebne; mogłoby uratować świat, gdyby wszystkie inne pisma zostały utracone. Wizja Boga, przebłysk zaświatów nigdy nie nadchodzi, dopóki dusza nie będzie czysta. Dlatego u nauczyciela duchowości czystość jest jedyną rzeczą niezbędną; musimy najpierw zobaczyć, kim on jest, a potem, co mówi. Inaczej jest w przypadku intelektualnych nauczycieli; tam bardziej przejmujemy się tym, co mówi, niż tym, kim jest. W przypadku nauczyciela religii musimy przede wszystkim zobaczyć kim on jest, a dopiero potem przychodzi wartość słów, ponieważ to on jest przekazicielem. Co przekaże, jeśli nie ma w sobie równej mocy duchowej? Dla porównania: jeśli grzejnik jest gorący, może przenosić wibracje cieplne, ale jeśli nie, nie jest to możliwe. Podobnie jest w przypadku mentalnych wibracji nauczyciela religijnego, które przekazuje on umysłowi nauczanego. Jest to kwestia przeniesienia, a nie stymulowania jedynie naszych zdolności intelektualnych. Jakaś moc, rzeczywista i namacalna, wychodzi od nauczyciela i zaczyna rosnąć w umyśle nauczanego. Zatem warunkiem koniecznym jest aby nauczyciel był prawdziwy.

Trzecim warunkiem jest motyw. Powinniśmy widzieć, że nie naucza z żadnych ukrytych powodów, dla imienia, sławy czy czegokolwiek innego, ale po prostu z miłości, czystej miłości do ciebie. Kiedy siły duchowe przekazywane są od nauczyciela do nauczyciela, można je przekazać jedynie za pośrednictwem miłości; nie ma innego medium, które mogłoby je przekazać. Każdy inny motyw, taki jak zysk lub imię, natychmiast zniszczyłby nośnik; dlatego wszystko musi się dokonywać przez miłość. Nauczycielem może być jedynie ten, kto poznał Boga. Kiedy widzisz, że u nauczyciela te warunki są spełnione, jesteś bezpieczny; jeśli nie są spełnione, niemądrze będzie go przyjąć. Jeśli nie potrafi on przekazać dobra, istnieje wielkie ryzyko, że czasami przekaże niegodziwość. Należy się przed tym chronić; dlatego naturalnie wynika z tego, że nie możemy być uczeni przez kogokolwiek i każdego.

Głoszenie kazań przy strumykach i kamieniach może być prawdą jako figura poetycka, ale nikt nie może głosić ani jednego ziarenka prawdy, dopóki nie ma jej w sobie. Komu potoki głoszą kazania? Tylko tej ludzkiej duszy, której lotos życia już się otworzył. Kiedy serce zostanie otwarte, może otrzymać naukę ze strumieni i kamieni – może otrzymać naukę religijną z nich wszystkich; ale nieotwarte serce nie zobaczy nic poza strumieniami i toczącymi się kamieniami. Niewidomy może przyjść do muzeum, ale tylko przyjdzie i wyjdzie; jeśli ma widzieć, trzeba najpierw otworzyć mu oczy. Tym, który otwiera oczy na religię jest nauczyciel. Dlatego z nauczycielem mamy relację przodka i potomka; nauczyciel jest duchowym przodkiem, a uczeń duchowym potomkiem. Bardzo dobrze jest mówić o wolności i niezależności, ale bez pokory, uległości, czci i wiary nie będzie żadnej religii. Znaczącym faktem jest to, że tam, gdzie nadal istnieje ta relacja między nauczycielem a nauczanymi, tam jedynie rosną gigantyczne dusze duchowe; lecz u tych, którzy ją odrzucili, religia staje się odskocznią. W krajach i kościołach, w których nie utrzymuje się relacji między nauczycielem a nauczanym duchowość jest wielkością prawie nieznaną. To nigdy nie przychodzi bez tego uczucia; nie ma komu przekazywać ani komu można przekazywać, ponieważ wszyscy są niezależni. Od kogo mogą się uczyć? A jeśli przychodzą się uczyć, przychodzą, żeby kupić naukę. Daj mi religii o wartości dolara; czy nie mogę za nią zapłacić dolara? Religii nie można tak zdobywać!

Nie ma nic wyższego i świętszego niż wiedza, która przychodzi do duszy przekazana przez nauczyciela duchowego. Jeśli człowiek stał się doskonałym joginem, przychodzi to samo, ale nie można tego znaleźć w książkach. Możesz iść i uderzać głową w cztery strony świata, szukać w Himalajach, Alpach, na Kaukazie, na pustyni Gobi lub na Saharze lub na dnie morza, ale to nie nastąpi, dopóki nie znajdziesz nauczyciela. Znajdź nauczyciela, służ mu jak dziecko, otwórz swoje serce na jego wpływ, zobacz w nim objawionego Boga. Nasza uwaga powinna być skupiona na nauczycielu jako najwyższym przejawie Boga; a gdy skupi się tam siła uwagi, obraz nauczyciela jako człowieka rozpłynie się; rama zniknie, a prawdziwy Bóg tam pozostanie. Ci, którzy przystępują do prawdy w takim duchu czci i miłości – dla nich Pan prawdy mówi najwspanialsze słowa. „Zdejmij buty z nóg swoich, gdyż miejsce, na którym stoisz, jest ziemią świętą”. Gdziekolwiek jest wymawiane Jego imię, miejsce to jest święte. O ileż bardziej taki jest człowiek, który wypowiada Jego imię i z jaką czcią powinniśmy podchodzić do człowieka, od którego pochodzą prawdy duchowe! W takim duchu mamy się uczyć. Takich nauczycieli jest niewątpliwie niewielu na tym świecie, ale świat nigdy nie jest całkowicie ich pozbawiony. W chwili, gdy zostanie ich całkowicie pozbawiony, przestanie nim być, stanie się okropnym piekłem i po prostu upadnie. Ci nauczyciele są pięknymi kwiatami ludzkiego życia i utrzymują świat w ruchu; to siła, która manifestuje się w tych sercach życia, utrzymuje nienaruszone granice społeczeństwa.

Poza nimi jest inny zestaw nauczycieli, Chrystusowie świata. Ci Nauczyciele wszystkich nauczycieli reprezentują samego Boga w postaci człowieka. Są znacznie wyżsi; potrafią przekazywać duchowość dotykiem, życzeniem, które w ciągu jednej sekundy czyni świętymi nawet najniższe i najbardziej zdegradowane charaktery. Czy nie czytaliście o tym, jak oni to robili? To nie są nauczyciele, o których mówiłem; są oni Nauczycielami wszystkich nauczycieli, największymi przejawami Boga dla człowieka; Boga nie możemy zobaczyć inaczej, jak tylko przez nich. Nie możemy powstrzymać się od oddawania im czci i są to jedyne istoty, którym jesteśmy zobowiązani oddawać cześć.

Nikt nie może Boga „widzieć” inaczej, jak tylko gdy jest On przejawiony w Synu. Nie możemy zobaczyć Boga. Jeśli próbujemy Go zobaczyć, robimy okropną karykaturę Boga. Istnieje indyjska opowieść o ignorancie, który został poproszony o wykonanie wizerunku Boga Śiwy, a po wielu dniach zmagań stworzył wizerunek małpy. Zatem ilekroć próbujemy stworzyć obraz Boga, robimy Jego karykaturę, ponieważ nie możemy Go zrozumieć jako niczego wyższego od człowieka, dopóki jesteśmy ludźmi. Nadejdzie czas, kiedy przekroczymy naszą ludzką naturę i poznamy Go takim, jakim jest; ale dopóki jesteśmy ludźmi, musimy oddawać Mu cześć w człowieku. Rozmawiajmy, jak możemy, próbujmy, jak możemy, nie możemy widzieć Boga inaczej niż jako człowiek. Możemy wygłaszać wielkie intelektualne przemówienia, stać się wielkimi racjonalistami i udowadniać, że te opowieści o Bogu są bzdurą, ale dojdźmy do praktycznego zdrowego rozsądku. Co kryje się za tym niezwykłym intelektem? Zero, nic, po prostu tyle piany. Kiedy następnym razem usłyszysz człowieka wygłaszającego wspaniałe intelektualne wykłady przeciwko kultowi Boga, złap go i zapytaj, jakie jest jego wyobrażenie o Bogu, co rozumie przez „wszechmoc”, „wszechwiedzę” i „wszechobecną miłość” i tak dalej, poza pisownią słów. On nic nie ma na myśli, nie potrafi sformułować żadnej idei, nie jest lepszy od człowieka z ulicy, który nie przeczytał ani jednej książki. Za to człowiek na ulicy jest cichy i nie przeszkadza światu, natomiast kłótnie drugiego człowieka powodują zamieszanie. Nie ma on rzeczywistej percepcji i oboje są na tym samym poziomie.

Religia jest urzeczywistnieniem i musisz dokonać najostrzejszego rozróżnienia między rozmową a urzeczywistnieniem. To, co postrzegasz w swojej duszy, jest urzeczywistnieniem. Człowiek nie ma pojęcia o Duchu, musi o nim myśleć w formach, które ma przed sobą. Musi myśleć o błękitnym niebie, rozległych polach, morzu lub czymś ogromnym. Jak inaczej można myśleć o Bogu? Więc co robisz w rzeczywistości? Mówisz o wszechobecności i myślisz o morzu. Czy Bóg jest morzem? Przydałoby się trochę więcej zdrowego rozsądku. Nie ma nic tak rzadkiego jak zdrowy rozsądek, świat jest zbyt pełen rozmów. Rozejm dla całych tych spienionych kłótni świata. Na mocy naszej obecnej konstytucji jesteśmy ograniczeni i zobowiązani postrzegać Boga jako człowieka. Jeśli bawoły będą chciały czcić Boga, zobaczą Go jako wielkiego bawoła. Jeśli ryba chce czcić Boga, będzie musiała myśleć o Nim jak o dużej rybie. Ty i ja, bawół i ryba reprezentujemy tak wiele różnych naczyń. Wszystko to udaje się do morza, aby napełnić się wodą zgodnie z kształtem każdego naczynia. W każdym z tych naczyń jest tylko woda. Tak jest z Bogiem. Kiedy ludzie Go widzą, postrzegają Go jako człowieka, a zwierzęta jako zwierzę – każdy według swojego ideału. Tylko w ten sposób możesz Go zobaczyć; trzeba Go czcić jako człowieka, bo innego wyjścia nie ma. Dwie klasy ludzi nie czczą Boga jako człowieka – ludzki bydlak, który nie wyznaje żadnej religii i Paramahamsa (najwyższy jogin), który przekroczył ludzkość, który odrzucił swój umysł i ciało i przekroczył granice natury. Cała natura stała się jego Jaźnią. Nie ma ani umysłu, ani ciała i może czcić Boga jak Boga, podobnie jak Jezus czy Budda. Nie czcili Boga jako człowieka. Drugą skrajnością jest ludzki brutal. Wiesz, jak dwie skrajności wyglądają podobnie. Podobnie jest w przypadku skrajności niewiedzy i drugiej skrajności wiedzy; żaden z nich nie czci nikogo. Skrajnie nieświadomi nie czczą Boga, ponieważ nie są wystarczająco rozwinięci, aby odczuwać taką potrzebę. Ci, którzy osiągnęli najwyższą wiedzę, również nie czczą Boga – urzeczywistniwszy Boga i stając się jednym z nim. Bóg nigdy nie czci Boga. Pomiędzy tymi dwoma biegunami istnienia, jeśli ktoś ci powie, że nie będzie czcił Boga jako człowiek, zaopiekuj się nim. Jest nieodpowiedzialnym mówcą, myli się; jego religia jest dla spienionych myślicieli, to intelektualny nonsens.

Dlatego absolutnie konieczne jest oddawanie czci Bogu jako człowiekowi i błogosławione są te rasy, które mają takiego “Boga-Człowieka” do oddawania czci. Chrześcijanie mają takiego Boga-Człowieka w Chrystusie; dlatego trzymajcie się blisko Chrystusa; nigdy nie rezygnujcie z Chrystusa. To jest naturalny sposób widzenia Boga; ujrzeć Boga w człowieku. Wszystkie nasze idee Boga są tam skoncentrowane. Wielkim ograniczeniem Chrześcijan jest to, że nie zwracają uwagi na inne przejawy Boga poza Chrystusem. Był on przejawem Boga; taki był także Budda; tak samo było z kilkoma innymi i będzie ich setki. Nie ograniczajcie Boga nigdzie. Oddawajcie całą cześć, jaką waszym zdaniem należy się Bogu, do Chrystusa; to jedyne uwielbienie, jakie możemy mieć. Boga nie można czcić; Jest immanentną Istotą wszechświata. Możemy się modlić tylko do Jego objawienia się jako człowieka. Byłoby bardzo dobrym planem, gdy Chrześcijanie modlą się, by mówili „ imię Chrystusa”. Mądrze byłoby przestać modlić się do Boga i modlić się tylko do Chrystusa. Bóg rozumie ludzkie niepowodzenia i staje się człowiekiem, aby czynić dobro ludzkości. „Kiedykolwiek upadnie cnota i zwycięży niemoralność, wtedy przychodzę, aby pomóc ludzkości” – mówi Kryszna. Mówi także: „Głupcy, nie wiedząc, że Ja, Wszechmocny i Wszechobecny Bóg wszechświata, przyjąłem tę ludzką postać, wyśmiewają się ze Mnie i myślą, że tak nie jest”. Ich umysły zostały zaćmione demoniczną ignorancją, więc nie mogą zobaczyć w Nim Pana wszechświata. Należy czcić te wielkie wcielenia Boga. Co więcej, tylko oni mogą być czczeni; a w dni ich narodzin i w dni, kiedy odeszli z tego świata, powinniśmy okazywać im większą cześć. Czcząc Chrystusa wolę Go czcić tak, jak On tego pragnie; w dniu Jego narodzin wolałbym Go czcić postem niż ucztowaniem – przez modlitwę. Kiedy myślimy o tych wielkich, manifestują się oni w naszych duszach i czynią nas podobnymi do nich. Zmienia się cała nasza natura i stajemy się podobni do nich. Ale nie wolno wam mylić Chrystusa czy Buddy z latającymi w powietrzu hobgoblinami i tym podobnymi nonsensami. Świętokradztwo! Chrystus przychodzi na spirytystyczny seans, żeby tańczyć! Widziałem tę obecność w tym kraju. Nie w ten sposób przychodzą te przejawy Boga. Samo dotknięcie jednego z nich będzie widoczne dla człowieka; kiedy Chrystus dotknie, cała dusza człowieka ulegnie przemianie, człowiek ten zostanie przemieniony tak, jak On. Całe jego życie będzie uduchowione; z każdego poru jego ciała będzie emanować duchowa moc. Jakie były wielkie moce Chrystusa w zakresie cudów i uzdrawiania, w jednej z jego postaci? Były to niskie, wulgarne rzeczy, przed którymi nie mógł się powstrzymać, ponieważ znajdował się wśród wulgarnych istot. Gdzie dokonano tego cudu? Wśród Żydów; i Żydzi Go nie przyjęli. Gdzie tego nie zrobiono? W Europie. Czynienie cudów trafiło do Żydów, którzy odrzucili Chrystusa, a Kazanie na Górze trafiło do Europy, która Go przyjęła. Duch ludzki  przyjął to, co było prawdą i odrzucił to, co fałszywe. Wielka siła Chrystusa nie tkwi w Jego cudach i uzdrowieniach. Każdy głupiec mógłby zrobić takie rzeczy. Głupcy mogą leczyć innych, diabły mogą leczyć innych. Widziałem okropnych, demonicznych mężczyzn, którzy dokonywali zdumiewających cudów. Zdawali się tworzyć owoce z ziemi. Znałem głupców i diabelskich ludzi przepowiadających przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Widziałem jak głupcy leczą jednym spojrzeniem, siłą woli, najstraszniejsze choroby. Są to rzeczywiście moce, choć często są to moce demoniczne. Drugim jest duchowa moc Chrystusa, która będzie żyła i zawsze żyła – wszechpotężna, gigantyczna miłość i słowa prawdy, które On głosił. W mgnieniu oka zapomniano o działaniu uzdrowicieli, ale Jego powiedzenie: „Błogosławieni czystego serca” jest wciąż aktualne. Te słowa to gigantyczny magazyn mocy – niewyczerpany. Dopóki ludzki umysł przetrwa, dopóki imię Boga nie zostanie zapomniane, te słowa będą się powtarzać i nigdy nie przestaną. To są moce, których nauczał Jezus i to są moce, które On posiadał. Moc czystości to konkretna moc. Zatem oddając cześć Chrystusowi i modląc się do Niego, musimy zawsze pamiętać czego szukamy. Nie tych głupich cudownych popisów, ale cudowne moce Ducha, które czynią człowieka wolnym, dają mu kontrolę nad całą naturą, odbierają mu znamię niewoli i ukazują mu Boga.




Potrzeba Symboli

Bhakti dzieli się na dwie części. Jedna nazywa się Waidhi, formalna lub ceremonialna; druga część nazywa się Mukhjā, najwyższa. Słowo Bhakti obejmuje całą płaszczyznę pomiędzy najniższą formą oddawania czci a najwyższą formą życia. Cały kult jaki widzieliście w jakimkolwiek kraju na świecie lub w jakiejkolwiek religii jest regulowany przez miłość. Jest wiele prostych ceremonii; jest też sporo tego, co choć nie jest ceremonią, to jednak nie jest miłością, ale stanem niższym. Jednak te ceremonie są konieczne. Zewnętrzna część Bhakti jest absolutnie konieczna, aby pomóc duszy w dalszym rozwoju. Człowiek popełnia wielki błąd sądząc, że może od razu wskoczyć do najwyższego stanu. Jeśli dziecko myśli, że w ciągu jednego dnia stanie się starym człowiekiem, jest w błędzie; i mam nadzieję, że zawsze będziecie pamiętać o tym jednym ideale, że religii nie ma ani w książkach, ani w intelektualnej zgodzie, ani w rozumowaniu. Rozum, teorie, dokumenty, doktryny, księgi, ceremonie religijne – wszystko to pomaga religii: religia sama w sobie polega na urzeczywistnieniu. Wszyscy mówimy: „Istnieje Bóg”. Czy widziałeś Boga? Oto jest pytanie. Słyszysz człowieka mówiącego: „W niebie jest Bóg”. Zapytacie go czy Go widział, a jeśli powie że tak, wyśmiejecie go i powiecie, że to maniak. Dla większości ludzi religia jest rodzajem intelektualnej zgody i nie wykracza poza dokument. Nie nazwałbym tego religią. Lepiej być ateistą niż wyznawać taką religię. Religia nie zależy od naszej intelektualnej zgody lub sprzeciwu. Mówisz, że istnieje dusza. Czy widziałeś duszę? Jak to się dzieje, że wszyscy mamy dusze i ich nie widzimy? Musisz odpowiedzieć na pytanie i znaleźć sposób, aby zobaczyć duszę. Jeśli nie, nie ma sensu rozmawiać o religii. Jeśli jakakolwiek religia jest prawdziwa musi być w stanie ukazać nam duszę i pokazać nam Boga oraz prawdę w nas samych. Jeśli ty i ja będziemy walczyć przez całą wieczność w związku z jedną z tych doktryn lub dokumentów, nigdy nie dojdziemy do żadnego wniosku. Ludzie walczą od wieków i jaki jest wynik? Intelekt w ogóle nie może tam dotrzeć. Musimy wyjść poza intelekt; dowód religii znajduje się w bezpośredniej percepcji. Dowodem istnienia tej ściany jest to, że ją widzimy; gdybyś przez wieki siadał i spierał się o jego istnienie lub nieistnienie, nigdy nie doszedłbyś do żadnego wniosku; ale bezpośrednio to widzisz, wystarczy. Gdyby wszyscy ludzie na świecie powiedzieli wam, że coś takiego nie istnieje, nie uwierzylibyście im, ponieważ wiecie, że dowody na własne oczy są lepsze od wszystkich doktryn i dokumentów na świecie.

Aby być religijnym, trzeba najpierw wyrzucić książki za burtę. Im mniej czytasz książek, tym lepiej dla ciebie; rób jedną rzecz na raz. W dzisiejszych czasach w krajach zachodnich panuje tendencja do robienia z mózgu miszmaszu; wszelkiego rodzaju niezasymilowane idee kłębią się w mózgu i tworzą chaos nie mając nigdy szansy na ustabilizowanie się i skrystalizowanie w określony kształt. W wielu przypadkach staje się to rodzajem choroby, ale nie jest to religia. Niektórzy chcą sensacji. Opowiedz im o duchach i ludziach, którzy przybywają z Bieguna Północnego lub z innego odległego miejsca, ze skrzydłami lub w jakiejkolwiek innej formie i że są niewidocznie obecni i czuwają nad nimi i sprawiają, że czują się niesamowici, a następnie są usatysfakcjonowani i wracają do domu; ale w ciągu dwudziestu czterech godzin są gotowi na świeże doznania. To właśnie niektórzy nazywają religią. To jest droga do szpitala dla obłąkanych, a nie do religii. Słabi nie są w stanie dotrzeć do Pana, a wszystkie te dziwactwa prowadzą do słabości. Dlatego nie zbliżaj się do nich; one tylko osłabiają ludzi, powodują chaos w mózgu, osłabiają umysł, demoralizują duszę, a rezultatem jest beznadziejny zamęt. Musicie pamiętać, że religia nie polega na rozmowach, doktrynach czy książkach, ale na urzeczywistnieniu; to nie jest uczenie się, ale „bycie”. Każdy wie: „Nie kradnij”, ale co z tego? Tylko ten człowiek naprawdę to wiedział, który nie ukradł. Każdy wie: „Nie krzywdź innych”, ale jaką ma to wartość? Ci, którzy tego nie zrobili, zdali sobie z tego sprawę, wiedzą o tym i zbudowali na tym swój charakter. Religia jest realizacją; i będę cię nazywał czcicielem Boga, kiedy będziesz w stanie urzeczywistnić Ideę. Wcześniej była to pisownia dziwaków i nic więcej. To właśnie ta moc urzeczywistnienia tworzy religię. Żadna ilość doktryn, filozofii czy książek o etyce, które mogłeś wepchnąć do swojego mózgu, nie będzie miała większego znaczenia, jedynie to, czym jesteś i co sobie uświadomiłeś. Musimy więc urzeczywistnić religię, a urzeczywistnienie religii jest długim procesem. Kiedy ludzie słyszą o czymś bardzo wzniosłym i cudownym, wszyscy myślą, że to osiągną i nigdy nie zatrzymują się ani na chwilę, by pomyśleć, że będą musieli wypracować sobie drogę do tego; wszyscy chcą tam skoczyć. Jeśli będzie najwyższa, to jesteśmy za. Nigdy nie przestajemy się zastanawiać, czy mamy władzę, a w rezultacie nic nie robimy. Nie można człowieka wziąć widłami i wepchnąć go tam; wszyscy musimy pracować nad sobą stopniowo. Zatem pierwszą częścią religii jest Waidhi Bhakti, niższa faza wielbienia.

Jakie są te niższe fazy oddawania czci? Są różne. Aby osiągnąć stan, w którym możemy urzeczywistnić, musimy przejść przez konkret – tak jak dzieci uczą się najpierw przez konkret – i stopniowo dojść do abstrakcji. Jeśli powiesz dziecku, że pięć razy dwa równa się dziesięć, nie zrozumie; ale jeśli przyniesiesz dziesięć rzeczy i pokażesz, ile pięć razy dwa równa się dziesięć, zrozumie. Religia to długi i powolny proces. Wszyscy tutaj jesteśmy dziećmi; możemy być starzy i przestudiowaliśmy wszystkie księgi wszechświata, ale wszyscy jesteśmy duchowymi dziećmi. Nauczyliśmy się doktryn i dogmatów, ale niczego w swoim życiu nie zrozumieliśmy. Będziemy musieli zacząć teraz od konkretu, poprzez formy i słowa, modlitwy i ceremonie; a tych konkretnych form będzie tysiące; jedna forma nie musi być dla wszystkich. Niektórym mogą pomóc obrazy, innym nie. Niektórzy wymagają obrazu na zewnątrz, inni wewnątrz mózgu. Człowiek, który wkłada go do środka, mówi: „Jestem człowiekiem wyższym. Kiedy jest w środku, wszystko jest w porządku, a kiedy jest na zewnątrz, jest to bałwochwalstwo, będę z tym walczyć”. Kiedy człowiek przedstawia wizerunek kościoła lub świątyni, myśli, że jest on święty; ale kiedy przybiera ludzką postać, sprzeciwia się temu!

Istnieją więc różne formy, poprzez które umysł będzie wykonywał to konkretne ćwiczenie; i wtedy, krok po kroku, dojdziemy do abstrakcyjnego zrozumienia, abstrakcyjnej realizacji. Ponownie, ta sama forma nie jest dla wszystkich; jest jedna forma, która będzie Ci odpowiadać, inna będzie odpowiadać komuś innemu i tak dalej. Wszystkie formy, choć prowadzą do tego samego celu, mogą nie być dla nas wszystkich. Oto kolejny błąd, który zazwyczaj popełniamy. Mój ideał ci nie odpowiada; więc dlaczego mam ci go narzucać? Nie odpowiada ci mój sposób budowania kościołów i czytania hymnów; dlaczego mam ci to narzucać? Idź w świat, a każdy głupiec powie ci, że jego forma jest jedyna słuszna, że każda inna forma jest diabelska i że on jest jedynym wybranym człowiekiem, jaki kiedykolwiek narodził się we wszechświecie. Ale tak naprawdę wszystkie te formy są dobre i pomocne. Tak jak istnieją pewne odmiany natury ludzkiej, tak konieczne jest, aby w religii istniała jednakowa liczba form; a im ich więcej, tym lepiej dla świata. Jeśli na świecie istnieje dwadzieścia form religii, jest to bardzo dobre; jeśli będzie ich czterysta, tym lepiej – będzie z czego wybierać. Powinniśmy więc raczej cieszyć się, gdy liczba religii i idei religijnych będzie wzrastać i pomnażać się, bo wtedy obejmą one każdego człowieka i bardziej pomogą ludzkości. Oby na Boga religie mnożyły się, aż każdy człowiek będzie miał swoją własną religię, zupełnie odrębną od jakiejkolwiek innej! Taka jest idea Bhakti-Jogina.

Ostateczna koncepcja jest taka, że moja religia nie może być twoją, a twoja moją. Chociaż cel i dążenie są takie same, każdy musi obrać inną drogę, zgodnie ze skłonnościami swego umysłu; i chociaż te drogi są różne, wszystkie muszą być prawdziwe, bo prowadzą do tego samego celu. Nie może być tak, że jedno jest prawdą, a inne nie. Wybór własnej drogi nazywany jest w języku Bhakti, Iszta, wybraną drogą.

Następnie są słowa. Wszyscy słyszeliście o potędze słów, jakże są wspaniałe! Każda księga – Biblia, Koran i Wedy – jest pełna mocy słów. Pewne słowa mają cudowną władzę nad ludzkością. Ponownie istnieją inne formy, znane jako symbole. Symbole mają ogromny wpływ na ludzki umysł. Ale wielkie symbole w religii nie były tworzone w nieskończoność. Uważamy, że są one naturalnym wyrazem myśli. Myślimy symbolicznie. Wszystkie nasze słowa są jedynie symbolami myśli, która się za nimi kryje, a różni ludzie zaczęli używać różnych symboli nie znając powodu dlaczego. To wszystko było za sobą i te symbole kojarzą się z myślami; i tak jak myśl wyprowadza symbol na zewnątrz, tak i odwrotnie, symbol może sprowadzić myśl do środka. Zatem jedna część Bhakti opowiada o różnych tematach, takich jak symbole, słowa i modlitwy. Każda religia ma modlitwy, ale musisz pamiętać o jednej rzeczy – modlitwa o zdrowie lub bogactwo to nie Bhakti, to karma, czyli chwalebne działanie. Modlitwa o jakąkolwiek korzyść fizyczną jest po prostu karmą, taką jak modlitwa o pójście do nieba i tak dalej. Kto chce kochać Boga i być bhaktą, musi odrzucić wszelkie takie modlitwy. Kto chce wejść do królestwa światła, musi najpierw porzucić kupowanie i sprzedawanie tej religii „zakupów”, a następnie wejść przez bramy. To nie jest tak, że nie otrzymujesz tego, o co się modlisz; dostaniesz wszystko, ale taka modlitwa jest religią żebraka. „Zaprawdę głupi jest ten, kto mieszkając nad brzegiem Gangesu, kopie małą studnię w poszukiwaniu wody. Zaprawdę głupi jest ten człowiek, który przybywając do kopalni diamentów, szuka szklanych paciorków”. To ciało kiedyś umrze, więc jaki sens ma ciągłe modlenie się o jego zdrowie? Co kryje się za zdrowiem i bogactwem? Najbogatszy człowiek może korzystać i cieszyć się tylko z niewielkiej części swojego bogactwa. Nigdy nie będziemy w stanie zdobyć wszystkich rzeczy tego świata; a jeśli nie, to kogo to obchodzi? To ciało odejdzie. Kto się o to troszczy? Jeśli nadejdą dobre rzeczy, niech nadejdą; jeśli odejdą, pozwól im odejść. Błogosławione są gdy przychodzą i błogosławione gdy odchodzą. Staramy się stanąć przed obliczem Króla królów. Nie możemy tam dotrzeć w przebraniu żebraka. Nawet gdybyśmy chcieli wejść przed oblicze cesarza, czy powinniśmy zostać wpuszczeni? Zdecydowanie nie. Powinniśmy zostać wypędzeni. To jest cesarz cesarzy i w tych żebraczych łachmanach nie możemy wejść. Sklepikarze nigdy nie mają tam wstępu; nie ma tam miejsca na kupno i sprzedaż. Jak czytasz w Biblii Jezus wypędził kupujących i sprzedających ze świątyni. Nie módl się o małe rzeczy. Jeśli szukasz jedynie wygód cielesnych, gdzie jest różnica między ludźmi i zwierzętami? Pomyślcie o sobie, że jesteście trochę wyżej niż to.

Jest więc rzeczą oczywistą, że pierwszym zadaniem zostania bhaktą jest porzucenie wszelkich pragnień nieba i innych rzeczy. Pytanie brzmi, jak pozbyć się tych pragnień. Co sprawia, że ludzie są nieszczęśliwi? To, że są niewolnikami, związanymi prawami, marionetkami w rękach natury, przewracanymi jak zabawki. Nieustannie dbamy o to ciało, które wszystko może powalić; i dlatego żyjemy w ciągłym stanie strachu. Czytałem, że jeleń musi codziennie biegać średnio sześćdziesiąt, siedemdziesiąt mil, bo się boi. Powinniśmy wiedzieć, że jesteśmy w gorszej sytuacji niż jeleń. Jeleń ma chwilę odpoczynku, ale my nie mamy żadnego. Jeśli jeleń dostanie wystarczającą ilość trawy, jest zadowolony, a my zawsze pomnażamy nasze potrzeby. Jest to chorobliwe pragnienie pomnażania naszych potrzeb. Staliśmy się tak wytrąceni z równowagi i nienaturalni, że nic naturalnego nas nie zadowoli. Zawsze chwytamy się chorobliwych rzeczy, musimy odczuwać nienaturalne podniecenie – nienaturalne jedzenie, napoje, otoczenie i życie. Jeśli chodzi o strach, czym jest nasze życie jeśli nie kłębami strachu? Jeleń ma tylko jedną klasę strachu, na przykład strach przed tygrysami, wilkami itp. Człowiek może się bać całego wszechświata. Jak mamy się od tego uwolnić – oto jest pytanie. Utylitaryści mówią: „Nie mówcie o Bogu i życiu przyszłym; nic o tym nie wiemy, żyjmy szczęśliwie na tym świecie”. Byłbym pierwszym, który to zrobił, gdybyśmy mogli, ale świat nam na to nie pozwolił. Skoro jesteś niewolnikiem natury, jak możesz? Im bardziej się zmagasz, tym bardziej jesteś otoczony. Układasz plany, które sprawią, że będziesz szczęśliwy, nie wiem od ilu lat, ale z roku na rok sprawy wydają się być coraz gorsze. Dwieście lat temu w starym świecie ludzie mieli niewiele potrzeb; lecz kiedy ich wiedza rosła w postępie arytmetycznym, ich potrzeby rosły w postępie geometrycznym. Myślimy, że w zbawieniu spełnią się przynajmniej nasze pragnienia, dlatego pragniemy pójść do nieba. To wieczne, nieugaszone pragnienie! Zawsze czegoś chcę! Kiedy człowiek jest żebrakiem, pragnie pieniędzy. Kiedy ma pieniądze, chce innych rzeczy, społeczeństwa; a potem coś innego. Nigdy w spoczynku. Jak mamy to ugasić? Jeśli dostaniemy się do nieba, to tylko zwiększy pożądanie. Jeśli biedny człowiek się wzbogaci, nie zaspokoi to jego pragnień, jest to tylko dolanie masła do ognia i zwiększenie jego jasnych płomieni. Pójście do nieba oznacza intensywne bogacenie się, a wtedy pożądanie pojawia się coraz bardziej. W różnych Bibliach świata czytamy o wielu ludzkich rzeczach w niebie; nie zawsze jest im tam bardzo dobrze; w końcu to pragnienie pójścia do nieba jest pragnieniem przyjemności. Trzeba je porzucić. To jest zbyt małe i zbyt wulgarne, abyś myślał o pójściu do nieba. To tak samo, jak myśleć: zostanę milionerem i będę panował nad ludźmi. Tych niebios jest wiele, ale przez nie nie można uzyskać prawa do wejścia w bramy religii i miłości.

Wykłady i Dyskursy

Ramajana
Mahabharata
Myśli o Gicie
Historia Dźada Bharata
Historia Prahlady
Wielcy Nauczyciele Świata
O Panu Buddha
Chrystus, Posłaniec
Mój Mistrz
Indyjska Myśl Religijna
Podstawa Badań Psychicznych lub Duchowych
O Sztuce w Indiach
Czy Indie to Zacofany Kraj?
Twierdzenia Religii
Koncentracja
Medytacja
Praktyka Religii

Ramajana

(Wygłoszone w Shakespeare Club, Pasadena, Kalifornia, 31 stycznia 1900)

W Sanskrycie napisane są dwa wielkie eposy, które są bardzo starożytne. Oczywiście istnieją setki innych epickich poematów. Język i literatura sanskrycka przetrwały do dnia dzisiejszego, choć od ponad dwóch tysięcy lat Sanskryt nie jest już językiem mówionym. Opowiem wam teraz o dwóch najstarszych eposach, zwanych Ramajaną i Mahabharatą. Uosabiają maniery i zwyczaje, stan społeczeństwa, cywilizacji itp. starożytnych Hindusów. Najstarszy z tych eposów nosi tytuł Ramajana, „Życie Ramy”. Istniała już wcześniej literatura poetycka — większość Wed, świętych ksiąg Hindusów, jest spisana w swego rodzaju metrum — lecz w Indiach za powszechną zgodą uważa się, że ta księga jest początkiem poezji.

Imię poety lub mędrca brzmiało Wālmiki. Później z tym starożytnym poetą związano wiele poetyckich opowieści; a jeszcze później bardzo powszechną praktyką stało się przypisywanie mu autorstwa bardzo wielu wersetom, które nie były jego autorstwa. Pomimo tych wszystkich interpolacji, wydaje nam się to bardzo pięknym układem, nie mającym sobie równych w literaturze świata.

Był młody człowiek, który w żaden sposób nie mógł utrzymać rodziny. Był silny i energiczny więc w końcu został rabusiem napadającym na ludzi przy drogach; napadał na ludzi na drodze i rabował ich, a za te pieniądze utrzymywał ojca, matkę, żonę i dzieci. Trwało to bez przerwy aż pewnego dnia przechodził obok wielki święty zwany Nārada i bandyta go zaatakował. Mędrzec zapytał złodzieja: „Dlaczego chcesz mnie okraść? Okradanie ludzi i zabijanie ich jest wielkim grzechem. Po co bierzesz cały ten grzech?” Rabuś odpowiedział: „No cóż, tymi pieniędzmi chcę wesprzeć rodzinę”. „Zatem”, powiedział mędrzec, „czy myślisz, że oni również biorą udział w twoim grzechu?” „Oczywiście, że tak” – odpowiedział bandyta. „Bardzo dobrze” – powiedział mędrzec – „przywiąż mnie tutaj a sam idź do domu i zapytaj swoich ludzi czy będą dzielić twój grzech w taki sam sposób w jaki dzielą się pieniędzmi, które zarabiasz”. W związku z tym poszedł on do swego ojca i zapytał: „Ojcze, czy wiesz, jak Cię wspieram?” Ojciec odpowiedział: „Nie, nie wiem”. „Jestem zbójem, zabijam ludzi i rabuję ich”. „Co! Ty tak czynisz, mój synu? Wynoś się ty wyrzutku!” Następnie poszedł do swojej matki i zapytał ją: „Matko, czy wiesz, jak cię wspieram?” „Nie”, odpowiedziała. „Poprzez rabunek i morderstwo”. „Jakie to okropne!”, zawołała matka. „Ale czy ty współuczestniczysz w moim grzechu?”, zapytał syn. „Dlaczego bym miała? Nigdy nikogo nie obrabowałam”, odpowiedziała matka. Następnie poszedł do swojej żony i zapytał ją: „Czy wiesz jak was wszystkich utrzymuję?” „Nie”, odpowiedziała. „No cóż, jestem rozbójnikiem”, odpowiedział, „i od lat rabuję ludzi; w ten sposób wspieram i utrzymuję was wszystkich. A teraz chcę wiedzieć, czy jesteście gotowi mieć udział w moim grzechu.” „W żadnym wypadku. Jesteś moim mężem i twoim obowiązkiem jest mnie wspierać.”

Oczy złodzieja otworzyły się. „Tak jest na świecie – nawet moi najbliżsi, dla których rabowałem, nie będą mieli udziału w moim losie”. Wrócił na miejsce gdzie związał mędrca, rozciął jego więzy, padł mu do stóp, opowiedział wszystko i powiedział: „Ratuj mnie! Co mogę zrobić?” Mędrzec powiedział: „Porzuć swoje obecne życie. Widzisz, że nikt z twojej rodziny tak naprawdę cię nie kocha, więc porzuć te wszystkie złudzenia. Będą dzielić twój dobrobyt, ale w chwili, gdy nie będziesz miał nic, opuszczą cię. Tam nie ma nikogo, kto miałby udział w twoim złu, ale wszyscy będą mieli udział w twoim dobru. Dlatego czcij Tego, który jako jedyny stoi przy nas, czy czynimy dobrze, czy źle. On nigdy nas nie opuszcza, bo miłość nigdy nie upadnie, nie zna handlu wymiennego ani egoizmu.”

Następnie mędrzec nauczył go, jak oddawać cześć. I człowiek ten zostawił wszystko i poszedł do lasu. Tam modlił się i medytował aż zapomniał o sobie tak całkowicie, że przyszły mrówki i zbudowały wokół niego mrowiska, a on był tego zupełnie nieświadomy. Po wielu latach rozległ się głos mówiący: „Powstań, mędrcze!” W ten sposób pobudzony zawołał: „Mędrcze? Jestem rabusiem!” „Nigdy więcej „rabusiem” – odpowiedział głos – „jesteś oczyszczonym mędrcem. Twoje stare imię zniknęło. Ale teraz, ponieważ twoja medytacja była tak głęboka i wielka, że nie zauważyłeś nawet mrowisk, które cię otaczały, odtąd będziesz miał na imię Walmiki – „ten, który narodził się w mrowisku”. I tak oto został mędrcem.

I tak został poetą. Pewnego dnia, gdy ten mędrzec Walmiki miał zamiar wykąpać się w świętej rzece Ganga, zobaczył parę gołębi krążących w kółko i całujących się. Mędrzec podniósł wzrok i był zadowolony z tego widoku, ale w ciągu sekundy przeleciała obok niego strzała i zabiła samca gołębicy. Gdy gołąb upadł na ziemię, gołębica w smutku wirowała wokół martwego ciała swojego towarzysza. Natychmiast poeta poczuł się nieszczęśliwy i rozglądając się, ujrzał myśliwego. „Jesteś nędznikiem”, zawołał, „bez najmniejszego miłosierdzia! Twoja zabójcza ręka nie zatrzyma się nawet dla miłości!” „Co to jest? Co ja mówię?” pomyślał poeta: „Nigdy wcześniej nie mówiłem w ten sposób”. I wtedy rozległ się głos: „Nie bój się. To jest poezja, która wychodzi z twoich ust. Napisz życie Ramy poetyckim językiem dla dobra świata”. I tak zaczął się pierwszy wiersz. Pierwszy werset wyskoczył z otchłani z ust Walmiki, pierwszego poety. A potem napisał piękną Ramajanę, „Życie Ramy”.

Istniało starożytne indyjskie miasto o nazwie Ajodhjā – które istnieje nawet w czasach współczesnych. Prowincja, w której nadal się znajduje, nazywa się Oudh i większość z Was mogła zauważyć ją na mapie Indii. To była starożytna Ajodhja. Tam w czasach starożytnych panował król zwany Daśaratha. Miał trzy królowe, ale król nie miał z nimi dzieci. I jak dobrzy Hindusi, król i królowe razem udawali się na pielgrzymki, poszcząc i modląc się, aby mogli mieć dzieci i we właściwym czasie urodziło im się czterech synów. Najstarszym z nich był Rama.

Tak więc zgodnie ze zwyczajem ci czterej bracia otrzymali gruntowne wykształcenie we wszystkich dziedzinach nauki. Aby uniknąć przyszłych sporów, w starożytnych Indiach istniał zwyczaj, że król za życia mianował swojego najstarszego syna na swojego następcę, Juwarādźa, młodego króla, jak go nazywają.

Był sobie także inny król, zwany Dźanaka i ten król miał piękną córkę o imieniu Sitā. Sita została znaleziona na polu; była córką Ziemi i urodziła się bez rodziców. Słowo „Sita” w starożytnym sanskrycie oznacza bruzdę utworzoną przez pług. W starożytnej mitologii Indii można spotkać osoby zrodzone tylko z jednego rodzica, osoby urodzone bez rodziców, zrodzone z ognia ofiarnego, zrodzone na polu itd. – jakby zrzucone z chmur. Wszystkie tego rodzaju cudowne narodziny były powszechne w mitologicznej tradycji Indii.

Sita, będąc córką Ziemi, była czysta i nieskazitelna. Wychował ją król Dźanaka. Kiedy osiągnęła już wiek odpowiedni do zawarcia małżeństwa, król zapragnął znaleźć dla niej odpowiedniego męża.

Istniał starożytny indyjski zwyczaj zwany Swajamwara, według którego księżniczki zwykły wybierać mężów. Zaproszono kilku książąt z różnych części kraju, a księżniczka we wspaniałym stroju, z girlandą w dłoni i w towarzystwie woźnicy, który wyliczał charakterystyczne roszczenia każdego z królewskich zalotników, przechodziła pośród zgromadzonych przed nią i miała wybrać na męża księcia, którego polubiła, zarzucając mu na szyję girlandę z kwiatów. Wówczas mieli pobrać się z wielką pompą i przepychem.

Było wielu książąt, którzy aspirowali do ręki Sity; próbą wymaganą przy tej okazji było złamanie ogromnego łuku zwanego Haradhanu. Wszyscy książęta wykorzystali wszystkie swoje siły aby dokonać tego wyczynu, ale nie udało im się. W końcu Rama wziął w dłonie potężny łuk i z łatwością złamał go na pół. W ten sposób Sita wybrała na męża Ramę, syna króla Daśaratha i pobrali się w wielkiej radości. Następnie Rama zabrał swoją narzeczoną do swojego domu, a jego stary ojciec pomyślał, że nadszedł czas aby przejść na emeryturę i mianował Ramę na Juwaradźa. Wszystko było przygotowane do ceremonii i cały kraj radował się z tej uroczystości, gdy jedna ze służących przypomniała młodszej królowej Kaikeji o dwóch obietnicach złożonych jej dawno temu przez króla. Dawno temu bardzo spodobała się królowi a on zaproponował jej dwa dary: „Poproś o dwie rzeczy w mojej mocy, a dam ci je” – powiedział, ale wtedy nie poprosiła o nic. Całkiem o tym zapomniała; lecz zatrudniona przez nią niegodziwa służąca zaczęła wzbudzać w niej zazdrość w związku z osadzeniem Ramy na tronie i dawała jej do zrozumienia, jak miło byłoby dla niej, gdyby jej własny syn został następcą króla, aż królowa prawie oszalała z zazdrości. Wtedy służąca zasugerowała jej, aby poprosiła króla o dwa obiecane dobrodziejstwa: jednym byłoby osadzenie na tronie jej własnego syna Bharata, a drugim wysłanie Ramy do lasu i wygnanie na czternaście lat.

Rama był życiem i duszą starego króla, a kiedy zwrócono się do niego z tą niegodziwą prośbą, jako król poczuł, że nie może cofnąć słowa. Nie wiedział więc, co robić. Ale Rama przybył na ratunek i chętnie zaproponował, że zrzeknie się tronu i uda się na wygnanie, aby jego ojciec nie był winny kłamstwa. Zatem Rama udał się na wygnanie na czternaście lat w towarzystwie swojej kochającej żony Sity i oddanego brata Lakszmana, który pod żadnym pozorem nie chciał się z nim rozstać.

Aryjczycy nie wiedzieli, kim są mieszkańcy tych dzikich lasów. W tamtych czasach plemiona leśne zwali „małpami”, a niektóre z tak zwanych „małp”, jeśli były niezwykle silne i potężne, nazywano „demonami”.

Zatem Rama, Lakszmana i Sita poszli do lasu zamieszkałego przez demony i małpy. Kiedy Sita zaproponowała, że będzie towarzyszyć Ramie, wykrzyknął: „Jak ty, księżniczko, możesz stawić czoła trudnościom i towarzyszyć mi do lasu pełnego nieznanych niebezpieczeństw!” Ale Sita odpowiedziała: „Gdziekolwiek idzie Rama, tam idzie Sita. Jak możesz mi mówić o «księżniczce» i «królewskich narodzinach»? Idę przed tobą!” Tak więc Sita poszła. I młodszy brat też poszedł z nimi. Poszli daleko w głąb lasu aż dotarli do rzeki Godāwari. Na brzegach rzeki zbudowali małe chatki, a Rama i Lakszmana polowali na jelenie i zbierali owoce. Gdy żyli w ten sposób przez jakiś czas, pewnego dnia pojawiła się demoniczna olbrzymka. Była siostrą gigantycznego króla Lanki (Cejlonu). Wędrując swobodnie po lesie spotkała Ramę i widząc, że jest to bardzo przystojny mężczyzna, od razu się w nim zakochała. Ale Rama był najczystszym z ludzi, a także był żonatym mężczyzną; więc oczywiście nie mógł odwzajemnić jej miłości. W zemście poszła do swojego brata, króla-olbrzyma, i opowiedziała mu wszystko o pięknej Sicie, żonie Ramy.

Rama był najpotężniejszym ze śmiertelników; nie było żadnych gigantów, demonów ani nikogo innego, kto byłby wystarczająco silny, aby go pokonać. Zatem gigantyczny król musiał uciec się do podstępu. Pochwycił innego olbrzyma, który był magiem i przemienił go w pięknego złotego jelenia; i jeleń biegał po okolicy, w której mieszkał Rama, aż Sita zafascynowana jego pięknem poprosiła Ramę, aby poszedł i schwytał dla niej jelenia. Rama poszedł do lasu, aby złapać jelenia, pozostawiając brata pod opieką Sity. Następnie Lakszmana zatoczył krąg ognia wokół chaty i powiedział do Sity: „Dziś widzę, że coś może ci się przytrafić, dlatego mówię ci, żebyś nie wychodziła poza ten magiczny krąg. Jeśli to zrobisz, może ci się przydarzyć pewne niebezpieczeństwo.” W międzyczasie Rama przebił magiczną strzałą jelenia i w jednej chwili jeleń zmieniony w postać człowieka, zdechł.

Nagle w chatce rozległ się głos Ramy wołający: „Och, Lakszmano, przyjdź mi na pomoc!” a Sita powiedziała: „Lakszmana, idź natychmiast do lasu, aby pomóc Ramie!” „To nie jest głos Ramy” – zaprotestował Lakszmana. Ale za namową Sity Lakszmana musiał wyruszyć na poszukiwanie Ramy. Gdy tylko odszedł, olbrzymi król, który przybrał postać żebrzącego mnicha, stanął przy bramie i poprosił o jałmużnę. „Poczekaj chwilę” – powiedziała Sita – „aż mój mąż wróci, a dam ci obfitą jałmużnę”. „Nie mogę czekać, dobra pani”, powiedział, „jestem bardzo głodny, daj mi wszystko, co masz”. W tym momencie Sita, która miała w domku kilka owoców, przyniosła je. Jednak żebrzący mnich po wielu namowach namówił ją, aby przyniosła mu jałmużnę, zapewniając ją, że nie musi się bać, ponieważ jest on świętą osobą. Tak więc Sita wyszła z magicznego kręgu, a fałszywy mnich natychmiast przybrał swoje gigantyczne ciało, a trzymając Sitę w ramionach przywołał swój magiczny rydwan i wsadzając do niego Sitę, uciekł z nią płaczącą. Biedna Sita! Była całkowicie bezradna, nikt nie był w stanie jej pomóc. Gdy olbrzym ją niósł zdejmowała kilka ozdób z ramion i co jakiś czas upuszczała je na ziemię

Została zabrana przez Rawanę do jego królestwa, Lanki, na wyspę Cejlon. Błagał ją, aby została jego królową i na różne sposoby kusił ją, aby przystała na jego prośbę. Ale Sita, która była samą czystością, nawet nie chciała rozmawiać z olbrzymem; i aby ją ukarać, kazał jej mieszkać pod drzewem dniem i nocą, dopóki nie zgodzi się zostać jego żoną.

Kiedy Rama i Lakszmana wrócili do chaty i odkryli, że Sity tam nie ma, ich smutek nie miał granic. Nie mogli sobie wyobrazić, co się z nią stało. Obaj bracia poszli dalej, szukając wszędzie Sity, ale nie znaleźli po niej śladu. Po długich poszukiwaniach natknęli się na grupę „małp”, a pośrodku nich był Hanumān, „boska małpa”. Hanuman, najlepsza z małp, stał się najwierniejszym sługą Ramy i pomógł mu w uratowaniu Sity, jak zobaczymy później. Jego oddanie dla Ramy było tak wielkie, że Hindusi nadal czczą go jako ideał prawdziwego sługi Pana. Widzicie, przez „małpy” i „demony” rozumie się aborygenów z południowych Indii.

Tak więc Rama w końcu zetknął się z tymi małpami. Opowiedziały mu, że widzieli lecący po niebie rydwan, w którym siedział demon niosący najpiękniejszą kobietę i że gorzko płakała, a gdy rydwan przejeżdżał nad ich głowami, upuściła jedną ze swoich ozdób aby przyciągnąć ich uwagę. Następnie pokazali Ramie ozdobę. Lakszmana wziął ozdobę i powiedział: „Nie wiem, czyja to ozdoba”. Rama wziął ją od niego i od razu rozpoznał, mówiąc: „Tak, to Sita”. Lakszmana nie mógł rozpoznać ozdoby, ponieważ w Indiach żonę starszego brata otaczano tak wielkim szacunkiem, że nigdy nie patrzył na ramiona i szyję Sity. Więc widzicie, ponieważ był to naszyjnik, nie wiedział czyj on był. W tym odcinku jest odrobina starego indyjskiego zwyczaju. Następnie małpy powiedziały Ramie, kim jest ten król demon i gdzie mieszka, po czym wszystkie poszły go szukać.

Teraz małpi król Wāli i jego młodszy brat Sugriwa walczyli między sobą o królestwo. Rama pomogła młodszemu bratu i odzyskał królestwo od Wali, który go wypędził; a w zamian obiecał on pomóc Ramie. Przeszukali cały kraj, ale nie mogli znaleźć Sity. W końcu Hanuman przeskoczył jednym susem z wybrzeży Indii na wyspę Cejlon i tam rozglądał się po całej Lance w poszukiwaniu Sity, ale nigdzie nie mógł jej znaleźć.

Widzicie, ten król gigant podbił bogów, ludzi, a właściwie cały świat; zebrał wszystkie piękne kobiety i uczynił je swoimi nałożnicami. Zatem Hanuman pomyślał: „Sita nie może być z nimi w pałacu. Wolałaby umrzeć, niż przebywać w takim miejscu”. Hanuman poszedł więc szukać jej gdzie indziej. W końcu znalazł Sitę pod drzewem, bladą i chudą jak księżyc w nowiu, który wisi nisko nad horyzontem. Teraz Hanuman przybrał postać małej małpki i usiadł na drzewie i tam był świadkiem jak przybyły olbrzymki wysłane przez Rawanę i próbowały przestraszyć Sitę, aby uległa, ale ona nawet nie chciała słuchać imienia gigantycznego króla.

Następnie Hanuman podszedł bliżej do Sity i opowiedział jej jak został posłańcem Ramy, który wysłał go, aby dowiedział się, gdzie jest Sita; Hanuman pokazał Sicie sygnet, który dał Rama na znak potwierdzenia swojej tożsamości. Poinformował ją również, że gdy tylko Rama dowie się o jej miejscu pobytu, przybędzie z armią, pokona olbrzyma i ją odzyska. Jednakże zasugerował Sicie, że gdyby tego chciała, wziąłby ją na ramiona i jednym skokiem mógłby przepłynąć ocean i wrócić do Ramy. Ale Sita nie mogła znieść tej myśli, ponieważ była samą czystością i nie mogła dotykać ciała żadnego mężczyzny z wyjątkiem swojego męża. Zatem Sita pozostała tam, gdzie była. Ale dała mu ona klejnot ze swoich włosów, aby zaniósł Ramie; i wraz z nim Hanuman wrócił.

Dowiedziawszy się wszystkiego o Sicie od Hanumana, Rama zebrał armię i wraz z nią pomaszerował w kierunku najbardziej wysuniętego na południe punktu Indii. Tam małpy Ramy zbudowały ogromny most zwany Setu-Bandha, łączący Indie z Cejlonem. Już przy bardzo niskim stanie wody można przedostać się z Indii na Cejlon po tamtejszych piaszczystych brzegach.

Rama był wcieleniem Boga, w przeciwnym razie jak mógłby dokonać tych wszystkich rzeczy? Według Hindusów był on wcieleniem Boga. W Indiach uważają go za siódme wcielenie Boga.

Małpy usuwały całe wzgórza, umieszczały je w morzu i przykrywały kamieniami i drzewami, tworząc w ten sposób ogromny nasyp. Mówi się, że mała wiewiórka tarzała się tam po piasku i biegała tam i z powrotem do mostu, otrząsając się. W ten sposób na swój skromny sposób pracowała nad budową mostu dla Ramy, zasypując go piaskiem. Małpy się śmiały, bo przywoziły całe góry, całe lasy, ogromne ładunki piasku na most – więc śmiały się z małej wiewiórki tarzającej się po piasku, a potem się trzęsącej. Ale Rama to zauważył i zauważył: „Błogosławiona niech będzie mała wiewiórka; wykonuje swoją pracę najlepiej, jak potrafi, i dlatego jest tak samo wielka jak największy z was”. Następnie delikatnie pogłaskał wiewiórkę po grzbiecie i do dziś na grzbiecie wiewiórki widać biegnące wzdłużnie ślady palców Ramy.

Teraz, gdy most był już ukończony, cała armia małp pod wodzą Ramy i jego brata wkroczyła na Cejlon. Przez kilka miesięcy później trwała straszliwa wojna i rozlew krwi. W końcu ten demoniczny król Rawana został pokonany i zabity, a jego stolica wraz ze wszystkimi pałacami i wszystkim, co było całkowicie ze szczerego złota, została zdobyta. Kiedy w odległych wioskach w głębi Indii mówię im, że byłem na Cejlonie, prości ludzie mówią: „Tam, jak mówią nasze książki, domy są zbudowane ze złota”. W ten sposób wszystkie te złote miasta wpadły w ręce Ramy, który przekazał je Wibhiszanie, młodszemu bratu Rawany, i posadził go na tronie w miejsce jego brata, w zamian za cenne usługi wyświadczone przez niego dla Ramy podczas wojny.

Następnie Rama z Sitą i ich zwolennikami opuścili Lankę. Jednak wśród zwolenników rozległ się szmer. „Test! Test!” wołali: „Sita nie przeszła testu czy w domu Rawany była doskonale czysta”. „Czysta! ona jest samą czystością” – wykrzyknął Rama. „Nieważne! Chcemy testu” – nalegali ludzie. Następnie przygotowano ogromny ogień ofiarny, w który Sita musiała wejść. Rama był w agonii, myśląc, że Sita zginęła; lecz po chwili pojawił się sam Bóg ognia z tronem na głowie, a na tronie siedziała Sita. Wtedy zapanowała powszechna radość i wszyscy byli usatysfakcjonowani.

Na początku okresu wygnania Bharata, młodszy brat, przybył i poinformował Ramę o śmierci starego króla i gorąco nalegał, aby objął on tron. Podczas wygnania Ramy Bharata w żadnym wypadku nie wstąpił na tron i z szacunku umieścił na nim parę drewnianych butów Ramy w zastępstwie jego brata. Następnie Rama wrócił do swojej stolicy i za powszechną zgodą swego ludu został królem Ajodhji.

Po odzyskaniu królestwa Rama złożył niezbędne śluby, które w dawnych czasach musiał składać król dla dobra swego ludu. Król był niewolnikiem swego ludu i musiał uginać się przed opinią publiczną, jak zobaczymy później. Rama spędził kilka lat w szczęściu z Sitą, kiedy ludzie ponownie zaczęli szemrać, że Sita została porwana przez demona i przeniesiona przez ocean. Nie byli zadowoleni z poprzedniego testu i domagali się kolejnego, w przeciwnym razie trzeba będzie ją wygnać.

Aby zaspokoić żądania ludu, Sita została wygnana i pozostawiona, aby zamieszkała w lesie, gdzie znajdowała się pustelnia mędrca i poety Walmiki. Mędrzec zastał biedną Sitę płaczącą i opuszczoną, a usłyszawszy jej smutną historię, udzielił jej schronienia w swoim aśramie. Sita spodziewała się, że wkrótce zostanie mamą i urodziła bliźniaków. Poeta nigdy nie powiedział dzieciom kim są. Wychował ich razem żyjących życiem Bahmaćārinów. Następnie skomponował wiersz znany jako Ramajana, dołożył do niego muzykę i go udramatyzował.

Dramat w Indiach był rzeczą bardzo świętą. Dramat i muzyka same w sobie są uważane za religię. Jakakolwiek pieśń – czy to miłosna, czy inna – jeśli cała dusza jest w tej pieśni, osiąga się zbawienie i nie ma nic innego do roboty. Mówią, że prowadzi to do tego samego celu co medytacja.

Zatem Walmiki wyreżyserował „Życie Ramy” i nauczył dwoje dzieci Ramy je recytować i śpiewać.

Nadszedł czas, kiedy Rama miał złożyć ogromną ofiarę, czyli jadźnię, taką jaką świętowali dawni królowie. Ale żadnej ceremonii w Indiach nie może odprawić żonaty mężczyzna bez żony: musi mieć przy sobie żonę, Sahadharmini, „współwyznawczynię” – tak się określa żonę. Hinduski gospodarz domu musi odprawić setki ceremonii, ale według śastr żadna nie może zostać należycie odprawiona jeśli nie ma żony, która uzupełniałaby ją swoim udziałem.

Żony Ramy nie było wtedy z nim, ponieważ została wygnana. Dlatego ludzie poprosili go, aby ponownie się ożenił. Ale na tę prośbę Rama po raz pierwszy w życiu wystąpił przeciwko ludowi. Powiedział: „To nie może być prawda. Moje życie należy do Sity”. Zatem w zamian wykonano złoty posąg Sity aby ceremonia mogła się odbyć. Zorganizowali nawet dramatyczną rozrywkę, aby wzmocnić poczucie religijne podczas tego wielkiego festiwalu. Walmiki, wielki mędrzec-poeta, przybył ze swoimi uczniami, Lawa i Kuśa, nieznanymi synami Ramy. Scena była już gotowa i wszystko było gotowe do występu. Rama i jego bracia byli obecni wraz ze wszystkimi dostojnikami i ludem – była to ogromna publiczność. Pod kierunkiem Walmiki Lawa i Kuśa śpiewali o życiu Ramy i zafascynowali całe zgromadzenie swoim uroczym głosem i wyglądem. Biedny Rama był prawie szalony, a kiedy w dramacie wydarzyła się scena wygnania Sity, nie wiedział, co robić. Wtedy mędrzec powiedział do niego: „Nie smuć się, bo pokażę ci Sitę”. Następnie na scenę wprowadzono Sitę, a Rama był zachwycony widokiem swojej żony. Nagle rozległ się stary szmer: „Test! Test!” Biedna Sita była tak przejęta powtarzającymi się okrutnymi pogardami dla jej reputacji, że było to ponad jej siły. Apelowała do bogów, aby złożyli świadectwo o jej niewinności, kiedy Ziemia się otworzyła, a Sita wykrzyknęła: „Oto próba” i zniknęła w łonie Ziemi. Ludzie byli zaskoczeni tym tragicznym zakończeniem. A Rama pogrążył się w smutku.

Kilka dni po zniknięciu Sity do Ramy przybył posłaniec od bogów, który dał mu do zrozumienia, że jego misja na ziemi dobiegła końca i ma powrócić do nieba. Te wieści przyniosły mu rozpoznanie własnego prawdziwego Ja. Zanurzył się w wodach Saraju, potężnej rzeki przepływającej przez jego stolicę i dołączył do Sity w innym świecie.

To jest wielki, starożytny epos Indii. Rama i Sita są ideałami narodu indyjskiego. Wszystkie dzieci, zwłaszcza dziewczynki, oddają cześć Sicie. Szczytem ambicji kobiety jest być jak Sita: czysta, oddana, wszechcierpliwa! Studiując te postacie, od razu można się przekonać, jak bardzo różni się ideał w Indiach od ideału na Zachodzie. Dla rasy Sita jest ideałem cierpienia. Zachód mówi: „Rób! Pokaż swoją moc, działając”. Indie mówią: „Pokaż swoją moc poprzez cierpienie”. Zachód rozwiązał problem tego, ile człowiek może mieć: Indie rozwiązały problem tego, jak mało człowiek może mieć. Widzisz, dwie skrajności. Sita jest typowa dla Indii – wyidealizowanych Indii. Nie chodzi o to, czy kiedykolwiek żyła, czy ta historia jest historią czy nie, wiemy, że ideał istnieje. Żadna inna historia Paurāniki nie przeniknęła tak całego narodu, nie wkroczyła tak w jego życie i nie poruszyła tak każdej kropli krwi rasy, jak ten ideał Sity. Sita to w Indiach imię wszystkiego, co dobre, czyste i święte – wszystkiego, co w kobiecie nazywamy kobiecością. Jeśli kapłan musi pobłogosławić kobietę, mówi: „Bądź Sitą!” Jeśli błogosławi dziecko, mówi: „Bądź Sitą!” Wszystkie są dziećmi Sity i starają się być Sitą, cierpliwą, wszechcierpliwą, zawsze wierną i zawsze czystą żoną. Pomimo całego tego cierpienia, którego doświadcza, nie ma ona ani jednego ostrego słowa przeciwko Ramie. Traktuje to jako swój własny obowiązek i odgrywa w nim swoją rolę. Pomyśl o straszliwej niesprawiedliwości, że została zesłana do lasu! Ale Sita nie zna goryczy. To jest znowu indyjski ideał. Mówi starożytny Budda: „Kiedy człowiek cię rani, a ty odwracasz się, aby go skrzywdzić, nie wyleczyłoby to pierwszej krzywdy, lecz stworzyłoby tylko na świecie jeszcze jedną niegodziwość”. Sita była z natury prawdziwą Indyjką; nigdy nie zwróciła krzywdy.

Kto wie, który ideał jest prawdziwszy? Pozorna moc i siła, jaką wyznaje się na Zachodzie, czy też męstwo w cierpieniu Wschodu?

Zachód mówi: „Minimalizujemy zło, pokonując je”. Indie mówią: „Niszczymy zło cierpieniem, dopóki zło nie stanie się dla nas niczym, stanie się pozytywną przyjemnością”. Cóż, oba są świetnymi ideałami. Kto wie, który przetrwa na dłuższą metę? Kto wie, które podejście naprawdę przyniesie ludzkości największe korzyści? Kto wie, co rozbroi i pokona zwierzęcość? Czy będzie to cierpienie, czy działanie? Tymczasem nie próbujmy niszczyć sobie nawzajem ideałów. Oboje jesteśmy skupieni na tym samym dziele, którym jest unicestwienie zła. Przyjmujecie swoją metodę; pozwólcie nam stosować naszą metodę. Nie niszczmy ideału. Nie mówię Zachodowi: „Przyjmijcie naszą metodę”. Zdecydowanie nie. Cel jest ten sam, ale metody nigdy nie mogą być takie same. I tak, usłyszawszy o ideałach Indii, mam nadzieję, że powiecie Indiom jednym tchem: „Wiemy, że cel, ideał jest dla nas obojga dobry. Podążacie za swoim własnym ideałem. Podążacie za swoją metodą na swój sposób i niech Bóg was wspiera!” Moje przesłanie życiowe polega na tym, aby prosić Wschód i Zachód, aby nie kłóciły się o różne ideały, ale pokazywać im, że cel jest ten sam w obu przypadkach, niezależnie od tego, jak bardzo może się to wydawać przeciwne. Gdy będziemy przemierzać tę labiryntową dolinę życia, życzmy sobie nawzajem błogosławieństwa Bożego.

Historia Dźada Bharata

(Wygłoszone w Kalifornii)

Był wielki monarcha imieniem Bharata. Kraj, który obcokrajowcy nazywają Indiami jej dzieciom znany jest jako Bhārata Warsza. Obecnie każdemu Hindusowi nakazane jest, aby na starość porzucił wszelkie doczesne zajęcia – pozostawił synowi troski tego świata, jego bogactwo, szczęście i przyjemności – i udał się do lasu, aby medytować nad Jaźnią, która jest w nim jedyną rzeczywistością i w ten sposób zerwał więzy, które wiążą go z życiem. Król czy kapłan, chłop czy sługa, mężczyzna czy kobieta, nikt nie jest zwolniony od tego obowiązku: gdyż wszystkie obowiązki gospodarza – syna, brata, męża, ojca, żony, córki, matki, siostra – to tylko przygotowania do tego jednego etapu, kiedy wszystkie więzy łączące duszę z materią zostaną na zawsze zerwane.

Wielki król Bharata na starość oddał swój tron swojemu synowi i udał się do lasu. Ten, który panował nad milionami poddanych, który mieszkał w marmurowych pałacach inkrustowanych złotem i srebrem, który pił z pucharów wysadzanych klejnotami – ten król własnoręcznie zbudował małą chatkę z trzciny i trawy nad brzegiem rzeki w himalajskich lasach. Tam żywił się korzeniami i dzikimi ziołami zebranymi własnymi rękami i nieustannie medytował o Tym, który jest zawsze obecny w duszy człowieka. Mijały dni, miesiące i lata. Pewnego dnia łania jelenia przyszła napić się wody w pobliżu miejsca, w którym medytował królewski mędrzec. W tej samej chwili w niewielkiej odległości zaryczał lew. Łania była tak przerażona, że nie zaspokoiwszy pragnienia, wykonała duży skok aby przeprawić się przez rzekę. Łania była w ciąży, a ten ogromny wysiłek i nagły strach sprawiły, że urodziła małego jelonka i zaraz po tym padła martwa. Jelonek wpadł do wody i był szybko niesiony przez pieniący się strumień, gdy przyciągnął wzrok króla. Król wstał ze swojej pozycji medytacyjnej i ratując jelonka z wody zabrał go do swojej chaty, rozpalił ognisko i ostrożnie i z uwagą przywrócił małe stworzenie do życia. Następnie łaskawy mędrzec wziął jelonka pod swoją opiekę i wychował go żywiąc miękką trawą i owocami. Jelonek rozwijał się pod ojcowską opieką emerytowanego monarchy i wyrósł na pięknego jelenia. Następnie ten, którego umysł był na tyle silny, aby wyrwać się z trwającego całe życie przywiązania do władzy, pozycji i rodziny, przywiązał się do jelenia, którego uratował ze strumienia. A w miarę jak coraz bardziej lubił jelenia, coraz mniej mógł skoncentrować swój umysł na Panu. Kiedy jeleń wychodził paść się do lasu i wracał spóźniony, umysł królewskiego mędrca stawał się niespokojny i zmartwiony. Myślał: „Być może moje dziecko zostało zaatakowane przez tygrysa, a może spotkało go jakieś inne niebezpieczeństwo; w przeciwnym razie dlaczego się spóźnia?”

W ten sposób minęło kilka lat, lecz pewnego dnia przyszła śmierć i królewski mędrzec położył się by umrzeć. Ale jego umysł, zamiast skupiać się na Jaźni, myślał o jeleniu; i wpatrując się w smutne spojrzenia ukochanego jelenia, jego dusza opuściła ciało. W rezultacie w następnym wcieleniu urodził się jako jeleń. Ale żadna karma nie jest stracona, a wszystkie wielkie i dobre uczynki dokonane przez niego jako króla i mędrca przyniosły owoce. Ten jeleń był urodzonym Dźātismarą i pamiętał swoje przeszłe narodziny, chociaż był pozbawiony mowy i żył w ciele zwierzęcia. Zawsze opuszczał swoich towarzyszy i instynktownie ciągnęło go do wypasu w pobliżu pustelni, gdzie składano oblacje i głoszono Upaniszady.

Po upływie zwykłych lat życia jeleń zdechł i urodził się jako najmłodszy syn bogatego bramina. I w tym życiu także pamiętał całą swoją przeszłość i już w dzieciństwie był zdecydowany nie wikłać się już w dobro i zło życia. Dziecko, gdy dorosło, było silne i zdrowe, ale nie wypowiadało ani słowa i żyło jak bezwładne i szalone w obawie, że zostanie wplątane w sprawy doczesne. Jego myśli zawsze skupiały się na Nieskończonym i żył tylko po to, by zniszczyć swoją przeszłą Prarabdha Karmę. Z biegiem czasu ojciec zmarł, a synowie podzielili majątek między siebie; i myśląc, że najmłodszy to głupi i nic nie znaczący człowiek, zabrali mu jego część. Ich dobroczynność sięgała jednak tylko do tego, by zapewnić mu wystarczającą ilość jedzenia na przeżycie. Żony braci często były wobec niego bardzo surowe, zmuszając go do wykonywania całej ciężkiej pracy; a jeśli nie był w stanie zrobić wszystkiego czego chcieli, traktowali go bardzo nieuprzejmie. Ale nie okazał ani zmartwienia, ani strachu i nie odezwał się ani słowem. Kiedy go bardzo prześladowali, wychodził z domu i godzinami przesiadywał pod drzewem, aż ucichł ich gniew, a potem spokojnie wracał do domu.

Pewnego dnia; kiedy żony braci potraktowały go z większą niż zwykle nieuprzejmością, Bharata wyszedł z domu, usiadł w cieniu drzewa i odpoczął. Zdarzyło się, że obok przechodził król kraju, niesiony w lektyce na ramionach tragarzy. Jeden z nosicieli niespodziewanie zachorował, dlatego słudzy króla szukali mężczyzny na jego miejsce. Natknęli się na Bharatę siedzącego pod drzewem; a widząc, że jest to młody człowiek silny, zapytali go, czy mógłby zająć miejsce chorego w dźwiganiu lektyki królewskiej. Ale Bharata nie odpowiedział. Widząc, że jest taki sprawny fizycznie, słudzy króla pochwycili go i położyli mu drąg na ramionach. Nie mówiąc ani słowa, Bharata mówił dalej. Niedługo potem król zauważył, że palankin nie jest noszony równomiernie i wyglądając z palankinu, zwrócił się do nowego nosiciela, mówiąc: „Głupcze, odpocznij chwilę; jeśli bolą cię ramiona, odpocznij chwilę”. Wtedy Bharata odłożył drążek lektyki, po raz pierwszy w życiu otworzył usta i przemówił: „Kogo ty, Królu, nazywasz głupcem? Kogo prosisz, aby odłożył lektykę? O kim mówisz, że jest zmęczony? Do kogo zwracasz się jako „ty”? Jeśli, o Królu, przez słowo „ty” masz na myśli, masę ciała, składa się ona z tej samej materii co twoja, jest nieświadoma i nie zna zmęczenia, nie zna bólu. Jeśli jest to umysł, umysł jest taki sam jak twój, jest uniwersalny. Ale jeśli słowo „ty” odnosi się do czegoś poza tym, to jest to Jaźń, Rzeczywistość we mnie, która jest taka sam jak w tobie i jest Jedynym we wszechświecie. Czy masz na myśli, o Królu, że Jaźń może kiedykolwiek być strudzona, że może się kiedykolwiek zmęczyć, że można ją kiedykolwiek zranić? Nie chciałem, o Królu – to ciało nie chciało – deptać biedne robaki pełzające po drodze i dlatego, próbując je ominąć, palankin poruszał się nierówno. Ale Jaźń nigdy nie była zmęczona, nigdy nie była słaba, nigdy nie niosła drążka palankinu: jest bowiem wszechmocna i wszechobecna.” I tak wymownie rozwodził się nad naturą duszy, najwyższą wiedzą itp. Król, który był dumny ze swojej nauki, wiedzy i filozofii, zszedł z lektyki i padł do stóp Bharaty, mówiąc: „Proszę o wybaczenie, o potężny, nie wiedziałem, że jesteś mędrcem, kiedy prosiłem, żebyś mnie niósł”. Bharata pobłogosławił go i odszedł. Następnie powrócił do równego tonu swego poprzedniego życia. Kiedy Bharata opuścił ciało, został uwolniony na zawsze z niewoli narodzin.



Historia Prahlady

(Wygłoszone w Kalifornii)

Hiranjakaśipu był królem Daitjów. Daitjowie, chociaż wywodzili się z tego samego rodu co Dewy, czyli bogowie, zawsze byli w stanie wojny z tymi drugimi. Daitjowie nie brali udziału w obiatach i ofiarach ludzkości ani w rządzie światem i jego przewodnictwie. Ale czasami rośli w siłę i wypędzali wszystkie Dewy z nieba, zdobywali tron ​​bogów i rządzili przez pewien czas. Następnie Dewy pomodlili się do Wisznu, Wszechobecnego Pana wszechświata, a On pomógł im wyjść z trudności. Daitjowie zostali wypędzeni i ponownie zapanowali bogowie. Hiranjakaśipu, król Daitjów, z kolei odniósł sukces podbijając swoich kuzynów, Dewy, zasiadł na tronie niebios i rządził trzema światami – światem środkowym, zamieszkanym przez ludzi i zwierzęta; niebiosa zamieszkane przez bogów i istoty boskie; i podziemny świat zamieszkany przez Daitjów. Wtedy Hiranjakaśipu oświadczył, że jest Bogiem całego wszechświata i ogłosił, że nie ma innego Boga poza nim samym i surowo nakazał, aby nikt nigdzie nie wielbił Wszechmocnego Wisznu i że wszelka cześć powinna być odtąd oddawana tylko jemu samemu.

Hiranjakaśipu miał syna o imieniu Prahlada. Tak się złożyło, że ten Prahlada od dzieciństwa był oddany Bogu. Już jako dziecko wykazywał tego oznaki; i król Daitjów, obawiając się, że zło, które chciał wypędzić ze świata, pojawi się w jego własnej rodzinie, przekazał swojego syna dwóm nauczycielom zwanym Śanda i Amarka, którzy byli bardzo surowymi zwolennikami dyscypliny, z surowymi nakazami, aby Prahlada nigdy nawet nie usłyszał imienia Wisznu. Nauczyciele zabrali księcia do swojego domu i tam został skierowany do nauki z innymi dziećmi w jego wieku. Ale mały Prahlada zamiast uczyć się ze swoich książek cały czas poświęcał uczeniu innych chłopców jak oddawać cześć Wisznu. Kiedy nauczyciele się o tym dowiedzieli, przestraszyli się bojąc się potężnego królem Hiranjakaśipu i starali się jak mogli aby odwieść dziecko od takich nauk. Ale Prahlada nie mógł przestać nauczać i oddawać czci Wisznu, tak jak nie mógł przestać oddychać. Aby się oczyścić, nauczyciele opowiedzieli królowi straszny fakt, że jego syn nie tylko czcił samego Wisznu, ale także psuł wszystkie inne dzieci, ucząc je czcić Wisznu.

Gdy monarcha to usłyszał, bardzo się rozgniewał i wezwał chłopca do siebie. Delikatnymi namowami próbował odwieść Prahladę od oddawania czci Wisznu i nauczał go, że on, król, jest jedynym Bogiem, którego należy czcić. Ale to nie miało żadnego celu. Dziecko wielokrotnie powtarzało, że Wszechobecny Wisznu, Pan wszechświata, jest jedyną Istotą, którą należy czcić – gdyż nawet on, król, sprawował swój tron tylko tak długo, jak podobało się to Wisznu. Wściekłość króla nie miała granic i skazał chłopca na natychmiastową śmierć. Więc Daitjowie uderzyli go spiczastą bronią; lecz Prahlada był tak skupiony na Wisznu, że nie czuł z ich strony żadnego bólu.

Kiedy jego ojciec król to zobaczył, przestraszył się, ale pobudzony najgorszymi namiętnościami Daitjów, wymyślał różne diaboliczne sposoby aby zabić chłopca. Rozkazał aby słoń go podeptał. Rozwścieczony słoń nie był w stanie zmiażdżyć ciała bardziej, niż byłby w stanie zmiażdżyć blok żelaza. Zatem i ten środek był bezcelowy. Wtedy król nakazał zrzucić chłopca w przepaść i ten rozkaz również został wykonany; ale ponieważ Wisznu rezydował w sercu Prahlady, spadł on na ziemię tak delikatnie, jak kwiat spada na trawę. Następnie na dziecku kolejno próbowano trucizny, ognia, głodu, wrzucenia do studni, zaklęć i innych środków, ale bez skutku. Nic nie mogło zranić tego, w którego sercu mieszkał Wisznu.

W końcu król nakazał związać chłopca potężnymi wężami przywołanymi z zaświatów, a następnie wrzucić go na dno oceanu, gdzie miały na nim ułożyć się ogromne góry, aby umarł z biegiem czasu, jeśli nie natychmiast; i kazał go pozostawić w tej trudnej sytuacji. Mimo że chłopiec był traktowany w ten sposób, nadal modlił się do ukochanego Wisznu: „Pozdrowienia dla Ciebie, Panie wszechświata. Ty piękny Wisznu!” W ten sposób myśląc i medytując o Wisznu, zaczął odczuwać, że Wisznu jest blisko niego, ba, że jest w jego własnej duszy, aż zaczął czuć, że jest Wisznu i że jest wszystkim i wszędzie.

Gdy tylko zdał sobie z tego sprawę, wszystkie wężowe więzy pękły; góry zostały zniszczone, ocean się podniósł, a on został delikatnie uniesiony ponad fale i bezpiecznie przeniesiony na brzeg. Kiedy Prahlada tam stał, zapomniał, że jest Daitją i ma śmiertelne ciało: czuł, że jest wszechświatem i emanowały z niego wszystkie moce wszechświata; w przyrodzie nie było nic, co mogłoby go zranić; on sam był władcą natury. Czas mijał w ten sposób w nieprzerwanej ekstazie błogości, aż Prahlada stopniowo zaczął przypominać sobie, że ma ciało i że jest Prahladą. Gdy tylko ponownie stał się świadomy ciała, zobaczył, że Bóg jest wewnątrz i na zewnątrz; i wszystko wydawało mu się Wisznu.

Kiedy król Hiranjakaśipu ku swemu przerażeniu odkrył, że wszelkie śmiertelne sposoby pozbycia się chłopca, który był całkowicie oddany jego wrogowi, Bogu Wisznu, są bezsilne, nie wiedział, co robić. Król ponownie przyprowadził chłopca przed siebie i próbował go jeszcze raz przekonać, aby posłuchał jego rady, delikatnymi środkami. Ale Prahlada udzielił tej samej odpowiedzi. Myśląc jednak, że te dziecinne kaprysy chłopca zostaną naprawione wraz z wiekiem i dalszym treningiem, oddał go ponownie pod opiekę nauczycieli, Śanda i Amarka, prosząc ich, aby nauczyli go obowiązków króla. Jednak te nauki nie przemówiły do Prahlady i spędzał on czas na instruowaniu swoich kolegów ze szkoły w ścieżce oddania dla Pana Wisznu.

Kiedy jego ojciec się o tym dowiedział, znów wpadł we wściekłość i przywołując chłopca do siebie, zagroził, że go zabije i znieważył Wisznu w najgorszym języku. Jednak Prahlada nadal upierał się, że Wisznu jest Panem wszechświata, Bez Początku, Nieskończonym, Wszechmocnym i Wszechobecnym, i jako takiemu tylko Jemu należy oddawać cześć. Król ryknął ze złości i powiedział: „Ty zły, jeśli twój Wisznu jest Bogiem wszechobecnym, dlaczego nie mieszka on w tamtym filarze?” Prahlada pokornie oświadczył, że On tak zrobił. „Jeśli tak”, zawołał król, „niech cię broni, zabiję cię tym mieczem”. To mówiąc, król rzucił się na niego z mieczem w ręku i zadał straszliwy cios w filar. Natychmiast rozległ się grzmiący głos i oto z filaru wyłonił się Wisznu w Jego okropnej postaci Nrisimha – pół lwa, pół człowieka! Ogarnięci paniką Daitjowie rozbiegli się na wszystkie strony; lecz Hiranjakaśipu walczył z nim długo i desperacko, aż w końcu został pokonany i zabity.

Następnie bogowie zstąpili z nieba i ofiarowali hymny Wisznu i Prahlada również upadł do Jego stóp i zaintonował przepiękne hymny uwielbienia i oddania. I usłyszał Głos Boga mówiący: „Proś, Prahlada, proś o wszystko, czego pragniesz; jesteś Moim ulubionym dzieckiem; dlatego proś o wszystko, czego pragniesz.” A Prahlada zdławiony uczuciami odpowiedział: „Panie, widziałem Cię. Czego jeszcze mogę chcieć? Nie kuś mnie ziemskimi ani niebiańskimi dobrodziejstwami.” Głos znów powiedział: „Jednak poproś o coś, mój synu.” A wtedy Prahlada odpowiedział: „Ta intensywna miłość, którą ignorant nosi do rzeczy doczesnych, obym miał tą samą miłość do Ciebie; obym miał taką samą intensywność miłości do Ciebie, ale tylko ze względu na miłość!” Następnie Pan powiedział: „Prahlado, chociaż Moi żarliwi wielbiciele nigdy niczego nie pragną, ani tutaj, ani w przyszłości, to jednak na Mój rozkaz ciesz się błogosławieństwami tego świata do końca obecnego cyklu i wykonuj dzieła o charakterze religijnym, z sercem skupionym na Mnie. I w ten sposób z czasem, po rozpadzie twojego ciała, dotrzesz do Mnie. W ten sposób błogosławiąc Prahladę, Pan Wisznu zniknął. Następnie bogowie na czele z Brahmą osadzili Prahladę na tronie Daitjów i powrócili do swoich odpowiednich sfer.




Wielcy Nauczyciele Świata

(Wygłoszone w Shakespeare Club, Pasadena, Kalifornia, 3 lutego 1900)

Wszechświat, zgodnie z teorią Hindusów, porusza się w cyklach form falowych. Wznosi się, osiąga swój zenit, po czym jakby opada i pozostaje w zagłębieniu, przez jakiś czas, ponownie się wznosząc, i tak dalej, fala za falą i opadanie za opadaniem. To, co jest prawdą w odniesieniu do wszechświata, jest prawdą w odniesieniu do każdej jego części. Taki jest marsz spraw ludzkich. Historia narodów jest taka: powstają i upadają; po wzroście następuje upadek, z upadku ponownie następuje wzrost, z większą mocą. Ten ruch cały czas trwa. W świecie religijnym istnieje ten sam ruch. W życiu duchowym każdego narodu następuje upadek i wzlot. Naród upada i wszystko wydaje się rozpadać. Potem znowu zyskuje siłę, podnosi się; nadchodzi ogromna fala, czasami fala przypływowa – i zawsze na najwyższym szczycie fali znajduje się jaśniejąca dusza, Posłaniec. Stwórca i stworzenie na zmianę, on jest impulsem, który wznosi falę, wznosi naród: jednocześnie jest on tworzony przez te same siły, które powodują falę, działając i oddziałując na siebie na zmianę. Wykorzystuje swoją ogromną moc na społeczeństwie; a społeczeństwo czyni go tym, kim jest. To są wielcy myśliciele świata. Są to prorocy świata, posłańcy życia, Inkarnacje Boga.

Człowiek ma wyobrażenie, że może istnieć tylko jedna religia, że może być tylko jeden Prorok i że może być tylko jedno Wcielenie; ale ten pomysł nie jest prawdziwy. Badając życie wszystkich tych wielkich Posłańców, dowiadujemy się, że każdemu z nich w pewnym sensie było przeznaczone odegrać pewną rolę i tylko rolę; że harmonia polega na sumie, a nie na jednej nucie. Podobnie jak w życiu ras – żadna rasa nie rodzi się po to, by samotnie cieszyć się światem. Nikt nie ma odwagi powiedzieć nie. Każda rasa ma swoją rolę do odegrania w tej boskiej harmonii narodów. Każda rasa ma swoją misję do wykonania i obowiązek do wypełnienia. Suma całości to wielka harmonia.

Zatem żaden z tych Proroków nie rodzi się, aby rządzić światem na zawsze. Żadnemu jeszcze się to nie udało i nikt nie będzie władcą na zawsze. Każdy wnosi tylko część; a co do tej części, prawdą jest, że na dłuższą metę każdy Prorok będzie rządził światem i jego losami.

Większość z nas rodzi się jako wierzący w jakąś religię osobistą. Mówimy o zasadach, myślimy o teoriach i to jest w porządku; ale każda myśl i każdy ruch, każde nasze działanie pokazuje, że możemy zrozumieć zasadę tylko wtedy, gdy przychodzi ona do nas przez osobę. Ideę możemy uchwycić tylko wtedy, gdy przychodzi ona do nas za pośrednictwem zmaterializowanej idealnej osoby. Przykazanie możemy zrozumieć jedynie na przykładzie. Obyśmy na Boga byli wszyscy byli tak rozwinięci, że nie potrzebowalibyśmy żadnego przykładu, nie potrzebowaliby żadnej osoby. Ale tacy nie jesteśmy; i naturalnie ogromna większość ludzkości złożyła swoje dusze u stóp tych niezwykłych osobistości, Proroków, Inkarnacji Boga – Inkarnacji czczonych przez Chrześcijan, Buddystów i Hinduistów. Mahometanie od początku sprzeciwiali się takiemu kultowi. Nie mieli nic wspólnego z oddawaniem czci Prorokom i Posłańcom, czy też składaniem im hołdu; lecz w praktyce zamiast jednego Proroka oddaje się cześć tysiącom świętych. Nie możemy zaprzeczać faktom! Jesteśmy zobowiązani oddawać cześć osobowościom i jest to dobre. Pamiętajcie o słowach waszego wielkiego Proroka na pytanie: „Panie, pokaż nam Ojca”, „Kto mnie widział, widział Ojca”. Któż z nas może sobie wyobrazić cokolwiek poza tym, że On jest człowiekiem? Możemy Go zobaczyć jedynie w człowieczeństwie i poprzez ludzkość. Wibracja światła jest wszędzie w tym pokoju: dlaczego nie można jej widzieć wszędzie? Trzeba to zobaczyć tylko w tej lampie. Bóg jest wszechobecną zasadą – wszędzie, ale obecnie jesteśmy tak ukształtowani, że możemy Go widzieć i czuć tylko w ludzkim Bogu i poprzez niego. A kiedy przyjdą te wielkie Światła, wtedy człowiek urzeczywistnia Boga. I przychodzą w inny sposób niż my. My przychodzimy jako żebracy; oni przybywają jako Władcy. Przychodzimy tu jak sieroty, jako ludzie, którzy zgubili drogę i jej nie znają. Co mamy robić? Nie wiemy jaki jest sens naszego życia. Nie możemy sobie tego uświadomić. Dziś robimy jedno, jutro drugie. Jesteśmy jak małe słomki kołyszące się w wodzie, jak pióra rozwiane przez huragan.

Ale odkryjesz w historii ludzkości, że przybyli ci Posłańcy i że od samych ich narodzin ich misja została odnaleziona i uformowana. Cały plan jest tam ułożony; i widzisz jak nie odchylają się od niego ani o cal. Bo przychodzą z misją, przychodzą z przesłaniem, nie chcą rozumować. Czy kiedykolwiek słyszałeś lub czytałeś o tych wielkich Nauczycielach, czyli Prorokach, uzasadniających to, czego nauczali? Nie, żaden z nich tego nie zrobił. Mówią bezpośrednio. Dlaczego mieliby rozumować? Widzą Prawdę. I nie tylko ją widzą ale i pokazują! Jeśli zapytasz mnie: „Czy istnieje Bóg?” a ja powiem „Tak”, natychmiast pytasz mnie o podstawy, aby tak twierdzić i biedny ja muszę użyć wszystkich sił, aby podać ci jakiś powód. Gdybyś przyszedł do Chrystusa i zapytał: „Czy jest jakiś Bóg?”, On odpowiedziałby: „Tak”; i gdybyś zapytał: „Czy jest jakiś dowód?” odpowiedziałby: „Oto Pan!” A zatem, jak widzisz, jest to bezpośrednie postrzeganie, a nie żadne rozumowanie rozumu. Nie ma szukania w ciemności, ale jest siła bezpośredniego widzenia. Widzę ten stół; żaden rozum nie jest w stanie odebrać mi tej wiary. Jest to bezpośrednie postrzeganie. Taka jest ich wiara – wiara w swoje ideały, wiara w swoją misję, wiara w siebie, przede wszystkim. Wielcy jaśniejący wierzą w siebie jak nikt inny. Ludzie pytają: „Czy wierzysz w Boga? Czy wierzysz w przyszłe życie? Czy wierzysz w tę doktrynę lub ten dogmat?” Ale tutaj brakuje podstawy: tej wiary w siebie. Ach, od człowieka, który nie może wierzyć w siebie, jak można oczekiwać, że uwierzy w cokolwiek innego? Nie jestem pewien swojego własnego istnienia. W jednej chwili myślę, że istnieję i nic nie jest w stanie mnie zniszczyć; w następnej chwili trzę sę się ze strachu przed śmiercią. W jednej chwili myślę, że jestem nieśmiertelny; w następnej minucie pojawia się strach, a potem nie wiem, kim jestem ani gdzie jestem. Nie wiem, czy żyję, czy umarłem. W jednej chwili myślę, że jestem duchowy, że jestem moralny; a w następnej chwili następuje cios i ląduję na plecach. I dlaczego? — Straciłem wiarę w siebie, mój kręgosłup moralny jest złamany.

Ale w tych wielkich Nauczycielach zawsze znajdziecie ten znak: że mają głęboką wiarę w siebie. Tak intensywna wiara jest wyjątkowa i nie możemy jej zrozumieć. Dlatego staramy się na różne sposoby wyjaśniać, co ci Nauczyciele mówią o sobie; a ludzie wymyślają dwadzieścia tysięcy teorii, aby wyjaśnić to, co mówią oni o swoim urzeczywistnieniu. Nie myślimy o sobie w ten sam sposób i naturalnie nie możemy ich zrozumieć.

Z drugiej strony, kiedy mówią, świat z pewnością ich słucha. Kiedy mówią, każde słowo jest bezpośrednie; wybucha jak bomba. Co kryje się w słowie, jeśli nie kryje się za nim Moc? Jakie znaczenie ma to, jakim językiem mówisz i jak organizujesz swój język? Jakie znaczenie ma to, czy mówisz poprawnie gramatycznie, czy używając doskonałej retoryki? Jakie znaczenie ma to, czy twój język jest ozdobny, czy nie? Pytanie brzmi, czy masz coś do zaoferowania. To kwestia dawania i brania, a nie słuchania. Masz coś do oddania? – to jest pierwsze pytanie. Jeżeli masz to daj. Słowa jedynie przekazują dar: jest to tylko jeden z wielu sposobów. Czasami w ogóle nie rozmawiamy. Istnieje stary werset sanskrycki, który mówi: „Ujrzałem Nauczyciela siedzącego pod drzewem. Był to szesnastoletni młodzieniec, a uczniem był starzec w wieku osiemdziesięciu lat. Nauczanie Nauczyciela było milczeniem, a wątpliwości ucznia rozwiały się.”

Czasami w ogóle nie mówią, ale weryfikują, przekazują Prawdę z umysłu do umysłu. Przychodzą, żeby dać. Oni przykazują, oni są Posłańcami; musisz otrzymać Przykazanie. Czy nie pamiętacie w swoich pismach świętych, z jakim autorytetem przemawia Jezus? „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody… ucząc je przestrzegać wszystkiego, co wam przykazałem”. We wszystkich jego wypowiedziach widać tę ogromną wiarę we własne przesłanie. To odnajdujecie w życiu tych wszystkich wielkich gigantów, których świat czci jako swoich proroków.

Ci wielcy Nauczyciele są żywymi Bogami na tej ziemi. Kogo jeszcze powinniśmy czcić? Próbuję wyobrazić sobie Boga w swoim umyśle i znajduję, jaką fałszywą drobnostkę sobie wyobrażam; oddawanie czci temu Bogu byłoby grzechem. Otwieram oczy i patrzę na rzeczywiste życie tych wielkich ludzi na ziemi. Są one wyższe niż jakakolwiek koncepcja Boga, jaką kiedykolwiek mogłem stworzyć. Bo jakie pojęcie o miłosierdziu mógłby mieć człowiek taki jak ja, który ścigałby człowieka, gdyby mi coś ukradł i posłał go do więzienia? A jaka może być moja najwyższa idea przebaczenia? Nic poza mną samym. Kto z Was potrafi wyskoczyć z własnego ciała? Kto z Was potrafi wyskoczyć z własnych myśli? Nikt z was. Jaką ideę boskiej miłości możesz sobie wyobrazić poza tą, którą faktycznie żyjesz? Nie możemy sformułować idei czegoś, czego nigdy nie doświadczyliśmy. Zatem wszelkie moje najlepsze próby stworzenia wyobrażenia o Bogu w każdym przypadku kończyły się niepowodzeniem. A tu są proste fakty a nie idealizm – rzeczywiste fakty miłości, miłosierdzia i czystości, o których nie mam nawet pojęcia. Cóż dziwnego, że upadłem do stóp tych ludzi i oddawałem im cześć jak Bogu? A co jeszcze każdy może zrobić? Chciałbym zobaczyć człowieka, który potrafi zrobić wszystko inne, niezależnie od tego, ile mówi. Rozmowa to nie rzeczywistość. Mówienie o Bogu i tym, co bezosobowe i tym i tamtym jest bardzo dobre; lecz ci bogowie-ludzie są prawdziwymi bogami wszystkich narodów i wszystkich ras. Ci boscy ludzie byli czczeni i będą czczeni tak długo, jak człowiek będzie człowiekiem. W tym jest nasza wiara, w tym nasza nadzieja, w rzeczywistości. Jaki pożytek ma zwykła mistyczna zasada!

Celem i intencją tego, co mam wam do powiedzenia jest to, że odkryłem, że w moim życiu możliwe jest oddawanie czci im wszystkim i bycie gotowym na wszystko, co dopiero nadejdzie. Matka rozpoznaje syna w każdym stroju, w jakim się przed nią pojawi; a jeśli tego nie zrobi, jestem pewien, że nie jest matką tego mężczyzny. Jeśli zaś chodzi o tych z Was, którzy myślą, że rozumiecie Prawdę, Boskość i Boga tylko w jednym Proroku na świecie a nie w żadnym innym, to oczywiście wyciągam wniosek, że nie rozumiecie Boskości w nikim; po prostu przełknęliście słowa i utożsamiliście się z jedną sektą, tak jak w polityce partyjnej, w drodze opinii; ale to wcale nie jest religia. Są na tym świecie głupcy którzy używają słonawej wody, choć w pobliżu jest doskonała słodka woda, bo jak mówią studnię ze słonawą wodą wykopał ich ojciec. Teraz, na podstawie mojego małego doświadczenia, zebrałem tę wiedzę – że pomimo całego diabelstwa, jakim obwinia się religię, religia nie jest wcale winna: żadna religia nigdy nie prześladowała ludzi, żadna religia nigdy nie paliła czarownic, żadna religia nigdy nie uczyniła żadnej z tych rzeczy. Co zatem skłoniło ludzi do zrobienia takich rzeczy? Polityka, ale nigdy religia; a jeśli taka polityka przyjmuje imię religii, czyja to wina?

Tak więc, kiedy każdy człowiek stoi i mówi: „Mój prorok jest jedynym prawdziwym prorokiem”, nie ma on racji – nie zna alfy religii. Religia nie jest ani rozmową, ani teorią, ani intelektualną zgodą. Jest to realizacja w sercu naszych serc; to dotykanie Boga; to odczuwanie, uświadamianie sobie, że jestem duchem w związku z Duchem Uniwersalnym i wszystkimi Jego wielkimi przejawami. Jeśli rzeczywiście wszedłeś do domu Ojca, jak możesz widzieć Jego dzieci, a ich nie poznać? A jeśli ich nie rozpoznajecie, to nie weszliście do domu Ojca. Matka rozpoznaje swoje dziecko w każdym stroju i zna je bez względu na przebranie. Rozpoznajcie wszystkich wielkich duchowych mężczyzn i kobiety w każdym wieku i kraju i zobaczcie, że tak naprawdę nie różnią się oni między sobą. Gdziekolwiek istniała rzeczywista religia – ten dotyk Boskości, dusza wchodząca w bezpośredni kontakt zmysłowy z Boskością – zawsze miało miejsce poszerzenie umysłu które umożliwiło zobaczenie światła wszędzie. Niektórzy Mahometanie są pod tym względem najbardziej prymitywni i najbardziej sekciarscy. Ich hasłem przewodnim jest: „Jest jeden Bóg, a Mahomet jest Jego Prorokiem”. Wszystko poza tym jest nie tylko złe, ale musi zostać natychmiast zniszczone; w każdej chwili każdy mężczyzna lub kobieta którzy w to nie do końca wierzą muszą zostać zabici; wszystko, co nie należy do tego kultu należy natychmiast zniszczyć; każda książka, która uczy czegokolwiek innego musi zostać spalona. Od Pacyfiku po Atlantyk przez pięćset lat krew płynęła po całym świecie. To jest Mahometanizm! Niemniej jednak wśród tych Mahometan, gdziekolwiek jest człowiek filozoficzny, z pewnością zaprotestuje przeciwko tym okrucieństwom. W tym pokazał dotyk Boskości i uświadomił sobie fragment prawdy; nie bawił się ze swoją religią; bo nie mówił o religii swego ojca, ale mówił prawdę bezpośrednio jak mężczyzna.

Obok współczesnej teorii ewolucji istnieje coś jeszcze: atawizm. Istnieje w nas tendencja do powracania do starych idei religijnych. Pomyślmy o czymś nowym, nawet jeśli będzie to błędne. Lepiej to zrobić. Dlaczego nie powinieneś próbować trafić w cel? Dzięki porażkom stajemy się mądrzejsi. Czas jest nieskończony. Spójrz na ścianę. Czy ściana kiedykolwiek kłamała? Zawsze jest to ściana. Człowiek kłamie – i też staje się bogiem. Lepiej coś zrobić; nieważne, nawet jeśli okaże się, że jest to błędne, jest to lepsze niż nic nie robienie. Krowa nigdy nie kłamie, ale zawsze pozostaje krową. Zrób coś! Pomyśl trochę; nie ma znaczenia, czy masz rację, czy nie. Ale pomyśl coś! Czy ponieważ moi przodkowie nie myśleli w ten sposób, czy mam usiąść spokojnie i stopniowo stracić zmysł odczuwania i zdolność myślenia? Równie dobrze mogę być martwy! A cóż jest warte życie jeśli nie mamy żywych idei, żadnych własnych przekonań na temat religii? Jest pewna nadzieja dla ateistów, bo choć różnią się od innych, myślą samodzielnie. Ludzie, którzy nigdy nie myślą samodzielnie nie urodzili się jeszcze w świecie religii; żyją jak zwykła meduza. Nie będą myśleć; nie dbają o religię. Ale niewierzący, ateista, troszczy się o to i walczy. Więc pomyśl coś! Walcz ku Bogu! Nieważne, jeśli poniesiesz porażkę, nieważne, jeśli uchwycisz się dziwacznej teorii. Jeśli boisz się, że zostaniesz nazwany dziwakiem, zachowaj to w swojej głowie – nie musisz iść i głosić tego innym. Ale zrób coś! Walcz ku Bogu! Musi przyjść światło. Jeśli człowiek będzie mnie karmił każdego dnia mojego życia, na dłuższą metę stracę władzę w rękach. Śmierć duchowa jest skutkiem podążania za sobą jak stado owiec. Śmierć jest skutkiem bierności. Być aktywnym; a gdziekolwiek jest aktywność, musi być różnica. Różnica jest sosem życia; to jest piękno, to jest sztuka wszystkiego. Różnica sprawia, że wszystko jest tu piękne. To różnorodność jest źródłem życia, jego znakiem. Dlaczego powinniśmy się tego bać?

Teraz dochodzimy do sytuacji, w której możemy zrozumieć proroków. Widzimy więc, że historycznym dowodem jest – poza obecnością meduzy w religii – że tam, gdzie było jakiekolwiek prawdziwe myślenie, jakakolwiek prawdziwa miłość do Boga, dusza wzrosła ku Bogu i uzyskała jakby przebłysk a następnie weszła w bezpośrednią percepcję, nawet na sekundę, nawet raz w życiu. Natychmiast „wszystkie wątpliwości znikają na zawsze, a wszelka krzywizna serca zostaje wyprostowana, wszystkie więzy znikają, a rezultaty działania i karma ulatniają się, gdy widzi się Tego, który jest najbliższy z bliskich i najdalszy z dalekich.” To jest religia, to jest cała religia; reszta to zwykła teoria, dogmat, wiele sposobów dojścia do stanu bezpośredniej percepcji. Teraz kłócimy się o kosz i owoce wpadły do rowu.

Jeśli dwóch ludzi kłóci się na temat religii, po prostu zadaj im pytanie: „Czy widziałeś Boga? Czy widziałeś te rzeczy?” Pewien człowiek mówi, że Chrystus jest jedynym Prorokiem: cóż, czy widział Chrystusa? „Czy twój ojciec Go widział?” „Nie proszę pana.” „Czy twój dziadek Go widział?” „Nie proszę pana.” „Czy ty Go widziałeś?” „Nie proszę pana.” „Więc o co się kłócicie? Owoce wpadły do rowu, a wy kłócicie się o kosz!” Rozsądni mężczyźni i kobiety powinni się wstydzić, że tak się kłócą!

Ci wielcy Posłańcy i Prorocy są wielcy i prawdziwi. Dlaczego? Ponieważ każdy przyszedł głosić wspaniałą ideę. Weźmy na przykład proroków Indii. Są najstarszymi z założycieli religii. Weźmy pierwszego, Krysznę. Wy, którzy czytaliście Gitę widzicie w całej tej książce, że jedyną ideą jest nieprzywiązanie. Pozostań nieprzywiązany. Miłość serca należy tylko do Jednego. Do kogo? Do Tego, który nigdy się nie zmienia. Kim jest ten Jeden? To jest Bóg. Nie popełniajcie błędu i nie oddawajcie serca czemukolwiek, co się zmienia, bo to jest nędza. Możesz dać ją człowiekowi, ale jeśli on umrze skutkiem będzie nieszczęście. Możesz dać ja przyjacielowi, ale jutro może on stać się twoim wrogiem. Jeśli oddasz ją mężowi, pewnego dnia może się z tobą pokłócić. Możesz dać ją swojej żonie, a ona może umrzeć pojutrze. Tak właśnie toczy się świat. Tak mówi Kryszna w Gicie: Pan jest jedynym, który nigdy się nie zmienia. Jego miłość nigdy nie zawodzi. Gdziekolwiek jesteśmy i cokolwiek robimy, On jest zawsze tym samym miłosiernym, tym samym kochającym sercem. On nigdy się nie zmienia, nigdy nie jest zły, cokolwiek zrobimy. Jak Bóg może się na nas gniewać? Twoje dziecko robi wiele psotnych rzeczy: czy jesteś zły na to dziecko? Czy Bóg nie wie, kim będziemy? Wie, że prędzej czy później wszyscy będziemy doskonali. Ma cierpliwość, nieskończoną cierpliwość. Musimy kochać Jego i każdego, kto żyje – tylko w Nim i przez Niego. To jest myśl przewodnia. Trzeba kochać żonę, ale nie dla żony. „Nigdy, o Umiłowana, nie kocha się męża ze względu na męża, lecz dlatego, że Pan jest w mężu”. Filozofia Wedanty mówi, że nawet w miłości męża i żony, chociaż żona myśli, że kocha męża, prawdziwym pociągiem jest obecny tam Bóg. On jest jedynym pociągiem, nie ma innego; ale żona w większości przypadków nie wie, że tak jest, ale nieświadomie postępuje słusznie, czyli kocha Pana. Tylko jeśli ktoś to zrobi nieświadomie, może to spowodować ból. Jeśli ktoś robi to świadomie, jest to zbawienie. Tak mówią nasze pisma. Gdziekolwiek jest miłość, gdziekolwiek jest iskra radości, wiedzcie, że jest to iskra Jego obecności, ponieważ On jest radością, błogosławieństwem i samą miłością. Bez tego nie ma mowy o żadnej miłości.

Taki jest cały czas kierunek nauczania Kryszny. Wszczepił to swojej rasie, tak że kiedy Hindus robi cokolwiek, nawet jeśli pije wodę, mówi: „Jeśli jest w tym cnota, niech to pójdzie do Pana”. Buddysta mówi, jeśli spełni jakiś dobry uczynek: „Niech zasługa dobrego uczynku należy do świata; jeśli jest jakaś cnota w tym, co robię, niech idzie to w świat, a zło tego świata niech przyjdzie do mnie.” Hindus mówi, że bardzo wierzy w Boga; Hindus mówi, że Bóg jest wszechmocny i że jest duszą każdej duszy na całym świecie; Hindus mówi: „Jeśli oddam Mu wszystkie moje cnoty, będzie to największa ofiara, która trafi do całego wszechświata.”

To jest jedna faza; a jakie jest inne przesłanie Kryszny? „Ktokolwiek żyje pośrodku świata, pracuje i oddaje Panu cały owoc swego działania, nigdy nie dotyka go zło tego świata. Tak jak lotos zrodzony pod wodą, wznosi się i kwitnie nad wodą, tak samo jest z człowiekiem, który zajmuje się sprawami tego świata, oddając Panu cały owoc swoich zajęć” (Gita, V. 10).

Kryszna uderza w inną nutę jako nauczyciel intensywnej aktywności. Pracuj, pracuj, pracuj dzień i noc, mówi Gita. Możesz zapytać: „Więc gdzie jest pokój? Jeśli przez całe życie mam pracować jak koń pociągowy i umierać w zaprzęgu, po co tu jestem?” Kryszna mówi: „Tak, znajdziesz spokój. Ucieczka z pracy nigdy nie jest sposobem na znalezienie spokoju”. Porzuć swoje obowiązki, jeśli możesz i udaj się na szczyt góry; nawet tam umysł się porusza – wiruje, wiruje, wiruje. Ktoś zapytał Sannjasina: „Panie, czy znalazłeś ładne miejsce? Ile lat podróżowałeś po Himalajach?” „Przez czterdzieści lat” – odpowiedział Sannjasin. „Jest wiele pięknych miejsc do wyboru i osiedlenia się. Dlaczego tego nie zrobiłeś?” „Ponieważ przez te czterdzieści lat mój umysł nie pozwalał mi na to”. Wszyscy mówimy: „Odnajdźmy pokój”; ale umysł nam na to nie pozwala.

Znacie historię o człowieku, który złapał Tatara. Żołnierz był za miastem i gdy zbliżył się do koszarów krzyknął: „Złapałem Tatara”. Głos zawołał: „Przyprowadź go.” „On nie wejdzie, proszę pana” „Zatem ty wejdź.” „Nie pozwoli mi wejść, proszę pana.” Zatem w tym naszym umyśle „złapaliśmy Tatara”: ani nie możemy go złagodzić, ani on nie pozwoli nam się złagodzić. Wszyscy „złapaliśmy Tatarów”. Wszyscy mówimy: bądź cicho i spokojnie, i tak dalej. Ale każde dziecko może to powiedzieć i myśli, że może to zrobić. Jest to jednak bardzo trudne. Próbowałem. Wyrzuciłem za burtę wszystkie swoje obowiązki i uciekłem na szczyty gór; Mieszkałem w jaskiniach i głębokich lasach, ale mimo to „złapałem Tatara”, bo cały czas miałem przy sobie swój świat. „Tatar” jest tym, co mam na myśli, więc nie możemy winić biednych ludzi na zewnątrz. „Te okoliczności są dobre, a te są złe” – tak mówimy, podczas gdy „tatar” jest tutaj, w środku; jeśli uda nam się go uciszyć, wszystko będzie dobrze.

Dlatego Kryszna uczy nas, abyśmy nie uchylali się od swoich obowiązków, lecz podejmowali je mężnie i nie myśleli o rezultatach. Sługa nie ma prawa pytać. Żołnierz nie ma prawa do rozumu. Idź do przodu i nie zwracaj zbytniej uwagi na charakter pracy, którą masz do wykonania. Zapytaj swój umysł, czy nie jesteś samolubny. Jeśli nie jesteś to reszta jest nieważna, nic nie jest w stanie Ci się oprzeć! Zanurz się! Wykonaj swój obowiązek. A kiedy to uczynisz, stopniowo uświadomisz sobie Prawdę: „Ktokolwiek pośród intensywnej aktywności odnajduje intensywny spokój, ktokolwiek pośród największego spokoju odnajduje największą aktywność, jest joginem, jest wielką duszą, osiągnął doskonałość.”

Widzicie teraz, że rezultatem tej nauki jest uświęcenie wszystkich obowiązków świata. Nie ma na tym świecie obowiązku, który mielibyśmy prawo nazwać służebnym, a praca każdego człowieka jest równie dobra, jak praca władcy na jego tronie.

Posłuchajcie przesłania Buddy – wspaniałego przesłania. Ma ono miejsce w naszym sercu. Budda mówi: „Wykorzeń egoizm i wszystko, co czyni cię samolubnym. Nie miej żony, dziecka ani rodziny. Nie bądź ze świata; stań się całkowicie bezinteresowny”. Światowy człowiek myśli, że będzie bezinteresowny, ale kiedy patrzy na twarz swojej żony, czyni go to samolubnym. Matka myśli, że będzie całkowicie bezinteresowna, ale patrzy na swoje dziecko i natychmiast pojawia się egoizm. Podobnie ze wszystkim na tym świecie. Gdy tylko pojawiają się egoistyczne pragnienia, gdy tylko następuje jakaś samolubna pogoń, natychmiast znika cały człowiek, prawdziwy człowiek: staje się on jak zwierzę, jest niewolnikiem, zapomina o swoich bliźnich. Nie mówi już: „Najpierw ty, potem ja”, ale mówi: „Najpierw ja, a wszyscy inni niech dbają o siebie”.

Odkryliśmy, że przesłanie Kryszny ma również miejsce dla nas. Bez tego przesłania w ogóle nie możemy się ruszyć. Nie możemy sumiennie i ze spokojem, radością i szczęściem podjąć się żadnego obowiązku w naszym życiu jeśli nie wysłuchamy przesłania Kryszny: „Nie bój się, nawet jeśli w twojej pracy jest zło, bo nie ma pracy, która nie byłaby zła.” „Pozostaw to Panu i nie czekaj na rezultaty”.

Z drugiej strony w sercu jest miejsce na inne przesłanie: Czas leci; ten świat jest skończony i cały nieszczęściem. Czy mając dobre jedzenie, ładne ubrania i wygodny dom, o śpiący mężczyzno i kobieto, myślisz kiedykolwiek o milionach głodujących i umierających? Pomyśl o tym wielkim fakcie, że to wszystko jest nieszczęściem, nieszczęściem, nieszczęściem! Zwróćmy uwagę na pierwszą wypowiedź dziecka: gdy przychodzi na świat, ono płacze. To jest fakt – dziecko płacze. To jest miejsce na płacz! Jeśli słuchamy Posłańca, nie powinniśmy być samolubni.

Oto inny Posłaniec, Ten z Nazaretu. Naucza: „Bądźcie gotowi, bo bliskie jest Królestwo Niebieskie”. Rozważałem przesłanie Kryszny i próbuję pracować bez przywiązania, ale czasami zapominam. Wtedy nagle dociera do mnie przesłanie Buddy: „Uważaj, gdyż wszystko na tym świecie jest przemijające, a w tym życiu zawsze jest niedola”. Słucham tego i nie jestem pewien, co przyjąć. Potem znowu pojawia się niczym piorun przesłanie: „Bądźcie gotowi, bo bliskie jest Królestwo Niebieskie”. Nie zwlekaj ani chwili. Nie zostawiaj niczego na jutro. Przygotuj się na ostateczne wydarzenie, które może Cię dosięgnąć natychmiast, nawet teraz. To przesłanie również ma swoje miejsce i my to potwierdzamy. Pozdrawiamy Posłańca, pozdrawiamy Pana.

A potem przychodzi Mahomet, Wysłannik równości. Zapytacie: „Co dobrego może być w jego religii?” Gdyby nie było dobra, jak mogłaby ona żyć? Tylko dobro żyje, tylko ono przetrwa; ponieważ samo dobro jest mocne, dlatego przetrwa. Jak długie jest życie nieczystego człowieka, nawet w tym życiu? Czyż życie czystego człowieka nie jest o wiele dłuższe? Bez wątpienia, bo czystość jest siłą, dobroć jest siłą. Jak mógłby istnieć Mahometanizm gdyby w jego nauczaniu nie było nic dobrego? Jest wiele dobrego. Mahomet był prorokiem równości, braterstwa ludzi, braterstwa wszystkich Muzułmanów.

Widzimy więc, że każdy Prorok, każdy Wysłannik ma określone przesłanie. Kiedy po raz pierwszy słuchasz tego przesłania a potem patrzysz na jego życie, widzisz, że całe jego życie jest wyjaśnione i promienne.

Teraz, nieświadomi głupcy tworzą dwadzieścia tysięcy teorii i przedstawiają, zgodnie z własnym rozwojem umysłowym, wyjaśnienia odpowiadające ich własnym pomysłom i przypisują je tym wielkim Nauczycielom. Przyjmują ich nauki i dorzucają do nich swoje błędne interpretacje. Jedynym komentarzem dla każdego wielkiego proroka jest jego życie. Spójrzcie na jego życie: to, co zrobił podtrzymuje teksty. Przeczytaj Gitę, a przekonasz się, że znajduje to dokładne potwierdzenie w życiu Nauczyciela.

Mahomet swoim życiem pokazał, że wśród Mahometan powinna panować doskonała równość i braterstwo. Nie było mowy o rasie, kaście, wyznaniu, kolorze skóry czy płci. Sułtan Turcji może kupić Murzyna na targu w Afryce i przywieźć go w łańcuchach do Turcji; gdyby jednak został muzułmaninem i miał wystarczające zasługi i zdolności, mógłby nawet poślubić córkę sułtana. Porównaj to ze sposobem, w jaki traktuje się w tym kraju Murzynów i Indian amerykańskich! A co robią Hindusi? Gdyby któryś z waszych misjonarzy miał okazję dotknąć jedzenia osoby ortodoksyjnej, wyrzuciłby je. Pomimo naszej wielkiej filozofii, zauważasz naszą słabość w praktyce; ale tam widzisz wielkość Mahometa ponad innymi rasami, ukazującą się w równości, doskonałej równości, niezależnie od rasy i koloru skóry.

Czy przyjdą inni, więksi prorocy? Z pewnością przyjdą na ten świat. Ale nie czekaj na to. Chciałbym, żeby każdy z Was stał się Prorokiem tego prawdziwego Nowego Testamentu, na który składają się wszystkie Stare Testamenty. Weź wszystkie stare przesłania, uzupełnij je własnymi spostrzeżeniami i zostań Prorokiem dla innych. Każdy z tych Nauczycieli był wielki; każdy zostawił coś dla nas; byli naszymi bogami. Pozdrawiamy ich, jesteśmy ich sługami; a mimo to pozdrawiamy siebie; bo jeśli oni byli prorokami i dziećmi Bożymi, to i my jesteśmy tacy sami. Osiągnęli swoją doskonałość i my teraz osiągniemy naszą. Pamiętajcie słowa Jezusa: „Przybliżyło się Królestwo Niebieskie!” Niech w tej właśnie chwili każdy z nas podejmie stanowcze postanowienie: „Zostanę Prorokiem, stanę się posłańcem Światła, stanę się dzieckiem Bożym, ba, stanę się Bogiem!”

Ostatnio edytowany przez Mariici (2023-10-24 22:29:02)