Rozdział III – Prana


Prāńājāma nie jest, jak wielu myśli, czymś związanym z oddechem; oddech rzeczywiście ma z tym bardzo mało wspólnego, jeśli w ogóle. Oddychanie to tylko jedno z wielu ćwiczeń, dzięki którym dochodzimy do prawdziwej Pranajamy. Prāńājāma oznacza panowanie nad Prāńa. Według filozofów indyjskich cały wszechświat składa się z dwóch materiałów, z których jeden nazywają Ākāśa. To wszechobecna, wszechprzenikająca egzystencja. Wszystko, co ma formę, wszystko, co jest wynikiem połączenia, wyewoluowało z tej Akaśa. To Akaśa staje się powietrzem, cieczą, ciałem stałym; to Akaśa staje się słońcem, ziemią, księżycem, gwiazdami, kometami; to Akaśa staje się ciałem ludzkim, zwierzęcym, roślinnym, każdą formą, którą widzimy, wszystkim, co można wyczuć, wszystkim, co istnieje. Nie można tego dostrzec; jest tak subtelne, że wykracza poza wszelkie zwykłe postrzeganie; można to zobaczyć tylko wtedy, gdy stało się zgrubne, przybrało formę. Na początku stworzenia jest tylko ta Akaśa. Pod koniec cyklu ciała stałe, ciecze i gazy ponownie stapiają się z Akaśą, a następna kreacja podobnie wychodzi z tej Akaśa.

Dzięki jakiej mocy ta Akaśa jest wytwarzana w tym wszechświecie? Dzięki mocy Prany. Tak jak Akaśa jest nieskończoną, wszechobecną materią tego wszechświata, tak Prana jest nieskończoną, wszechobecną manifestującą się mocą tego wszechświata. Na początku i na końcu cyklu wszystko staje się Akaśą, a wszystkie siły, które są we wszechświecie, wracają do Prany; w następnym cyklu, z tej Prany wyewoluuje wszystko, co nazywamy energią, wszystko, co nazywamy siłą. To Prana manifestuje się jako ruch; to Prana manifestuje się jako grawitacja, jako magnetyzm. To Prana manifestuje się jako działanie ciała, jako prądy nerwowe, jako siła myśli. Od myśli do najniższej siły wszystko jest tylko przejawem Prany. Suma wszystkich sił we wszechświecie, mentalnych lub fizycznych, po przywróceniu ich pierwotnego stanu, nazywana jest Praną. „Kiedy nie było ani czegoś, ani niczego, kiedy ciemność zakrywała ciemność, co wtedy istniało? Ta Akaśa istniała bez ruchu”. Fizyczny ruch Prany został zatrzymany, ale mimo to Prana istniała.

Pod koniec cyklu energie obecne we wszechświecie uspokajają się i stają się potencjalne. Na początku następnego cyklu rozpoczynają, uderzają w Akaśę i z Akaśy rozwijają się te różne formy, a gdy Akaśa się zmienia, ta Prana zmienia się również we wszystkie te manifestacje energii. Wiedza i kontrola tej Prany jest naprawdę tym, co rozumie się przez Pranajamę.

To otwiera nam drzwi do niemal nieograniczonej mocy. Przypuśćmy na przykład, że człowiek doskonale rozumie Pranę i może ją kontrolować, jaka moc na ziemi nie byłaby jego? Mógłby przesunąć słońce i gwiazdy z ich miejsc, kontrolować wszystko we wszechświecie, od atomów do największych słońc, ponieważ kontrolowałby Pranę. To jest koniec i cel Pranajamy. Kiedy Jogin stanie się doskonały, nie będzie w naturze nic, co nie byłoby pod jego kontrolą. Jeśli rozkaże przybyć bogom lub duszom zmarłych, przyjdą na jego rozkaz. Wszystkie siły natury będą mu posłuszne jak niewolnicy. Kiedy ignoranci widzą te moce Jogina, nazywają je cudami. Cechą charakterystyczną hinduskiego umysłu jest to, że zawsze szuka on ostatniego możliwego uogólnienia, pozostawiając szczegóły do dopracowania później. W Wedach pojawia się pytanie: „Czym jest to, o czym wiedząc, będziemy wiedzieć wszystko?” Tak więc wszystkie książki i wszystkie filozofie, które zostały napisane, były tylko po to by udowodnić to, przez wiedzę czego wszystko jest znane. Jeśli człowiek chce poznać ten wszechświat kawałek po kawałku, musi poznać każde pojedyncze ziarnko piasku, co oznacza nieskończony czas; nie może znać ich wszystkich. Więc jaka może być wiedza? Jak to możliwe, żeby człowiek był wszechwiedzący w szczegółach? Jogini mówią, że za tą szczególną manifestacją kryje się uogólnienie. Za wszystkimi szczegółowymi ideami stoi uogólniona, abstrakcyjna zasada; uchwyć ją a pojmiesz wszystko. Tak jak cały ten wszechświat został uogólniony w Wedach w to Jedno Absolutne Istnienie, a ten, kto pojął to Istnienie, pojął cały wszechświat, tak wszystkie siły zostały uogólnione na tę Pranę, a ten, kto pojął Pranę, pojął wszystkie siły wszechświata, psychiczne lub fizyczne. Ten, kto kontrolował Pranę, kontrolował swój własny umysł i wszystkie istniejące umysły. Ten, kto kontrolował Pranę, kontrolował swoje ciało i wszystkie istniejące ciała, ponieważ Prana jest uogólnioną manifestacją siły.

Jak kontrolować Pranę to jedyna idea Pranajamy. Wszystkie szkolenia i ćwiczenia w tym zakresie służą temu jednemu celowi. Każdy człowiek musi zacząć tam, gdzie stoi, musi nauczyć się kontrolować rzeczy, które są mu najbliższe. To ciało jest bardzo blisko nas, bliżej niż cokolwiek we wszechświecie zewnętrznym, a ten umysł jest najbliższy ze wszystkich. Prana, która działa na umysł i ciało, jest nam najbliższa ze wszystkich Pran w tym wszechświecie. Ta mała fala Prany, reprezentująca nasze własne energie, umysłowe i fizyczne, jest nam najbliższa ze wszystkich fal nieskończonego oceanu Prany. Jeśli uda nam się zapanować nad tą małą falą, wówczas sami możemy mieć nadzieję na opanowanie całej Prany. Jogin, który to uczynił, osiąga doskonałość; nie jest już pod żadną władzą. Staje się prawie wszechmocny, prawie wszechwiedzący. W każdym kraju widzimy sekty, które próbowały kontrolować Pranę. W tym kraju są uzdrowiciele umysłu, uzdrowiciele wiarą, spirytualiści, chrześcijańscy naukowcy, hipnotyzerzy itd., a jeśli zbadamy te różne osoby, znajdziemy z tyłu każdego z nich tę kontrolę Prany, niezależnie od tego, czy o tym wiedzą, czy też nie. Jeśli wygotujesz wszystkie ich teorie, pozostałość będzie taka. To ta sama siła, którą manipulują, tylko nieświadomie. Odkryli moc i używają jej nieświadomie, nie znając jej natury, ale jest to ta sama siła, której używa Jogin i która pochodzi z Prany.

Prana jest siłą życiową każdej istoty. Myśl jest najwspanialszym i najwyższym działaniem Prany. Myśl znowu, jak widzimy, to nie wszystko. Istnieje również to, co nazywamy instynktem lub nieświadomą myślą, najniższą płaszczyzną działania. Jeśli użądli nas komar, nasza ręka uderzy go automatycznie, instynktownie. To jest jeden z wyrazów myśli. Wszystkie odruchy ciała należą do tej płaszczyzny myślenia. Jest znowu druga płaszczyzna myśli, świadomość. Rozumuję, oceniam, myślę, dostrzegam wady i zalety pewnych rzeczy, ale to nie wszystko. Wiemy, że rozum jest ograniczony. Rozum może sięgać tylko do pewnego stopnia, poza który nie może sięgnąć. Krąg, w którym się obraca, jest naprawdę bardzo, bardzo ograniczony. Jednak jednocześnie stwierdzamy, że fakty wpadają w ten krąg. Podobnie jak przybycie komet, pewne rzeczy wchodzą w ten krąg; pewne jest, że pochodzą spoza granic, chociaż nasz rozum nie może ich przekroczyć. Przyczyny zjawisk wkraczających w tę małą granicę leżą poza tą granicą. Umysł może istnieć na jeszcze wyższym poziomie, nadświadomości. Kiedy umysł osiągnie ten stan, który nazywa się Samādhi – doskonała koncentracja, nadświadomość – przekracza granice rozumu i staje twarzą w twarz z faktami, których żaden instynkt ani rozum nigdy nie pozna. Wszelkie manipulacje subtelnymi siłami ciała, różne przejawy Prany, jeśli są wyćwiczone, dają impuls umysłowi, pomagają mu wznieść się wyżej i stać się nadświadomym, skąd działa.

W tym wszechświecie istnieje jedna ciągła substancja na każdym poziomie istnienia. Fizycznie ten wszechświat jest jeden: nie ma różnicy między słońcem a tobą. Naukowiec powie ci, że przeciwieństwo jest tylko fikcją. Nie ma prawdziwej różnicy między stołem a mną; stół jest jednym punktem w masie materii, a ja innym. Każda forma reprezentuje jakby jeden wir w nieskończonym oceanie materii, z którego żaden nie jest stały. Tak jak w rwącym strumieniu mogą istnieć miliony wirów, z których woda w każdej chwili jest inna, kręci się w kółko przez kilka sekund, a następnie znika, zastąpiona świeżą ilością, tak cały wszechświat jest jedną nieustannie zmieniającą się masą materii, w której wszystkie formy istnienia są tyloma wirami. Masa materii wchodzi w jeden wir, powiedzmy ludzkie ciało, pozostaje tam przez pewien czas, zmienia się i wychodzi do innego, powiedzmy tym razem ciała zwierzęcego, z którego ponownie po kilku latach wchodzi do innego wiru, nazywana bryłką minerału. To ciągła zmiana. Żadne ciało nie jest stałe. Nie ma czegoś takiego jak moje ciało ani twoje ciało, chyba że w słowach. Z jednej ogromnej masy materii jeden punkt nazywa się księżycem, inny słońcem, jeszcze inny człowiekiem, jeszcze inny ziemią, jeszcze inny rośliną, jeszcze inny minerałem. Żaden nie jest stały, ale wszystko się zmienia, materia wiecznie konkretyzuje się i rozpada. Tak też jest z umysłem. Materia jest reprezentowana przez eter; kiedy działanie Prany jest najbardziej subtelne, ten właśnie eter, w subtelniejszym stanie wibracji, będzie reprezentował umysł i tam będzie nadal jedną nieprzerwaną masą. Jeśli możesz po prostu dostać się do tej subtelnej wibracji, zobaczysz i poczujesz, że cały wszechświat składa się z subtelnych wibracji. Czasami pewne narkotyki mają moc doprowadzenia nas, podczas gdy nasze zmysły jeszcze działają, do takiego stanu. Wielu z was może pamięta słynny eksperyment Sir Humphreya Davy'ego, kiedy obezwładnił go gaz rozweselający — jak podczas wykładu pozostawał nieruchomy, oszołomiony, a potem powiedział, że cały wszechświat składa się z idei. Albowiem chwilowo wibracje zgrubne ustały, a jedynie wibracje subtelne, które nazywał ideami, były dla niego obecne. Widział tylko subtelne wibracje wokół siebie; wszystko stało się myślą; cały wszechświat był oceanem myśli, on i wszyscy inni stali się małymi wirami myśli.

Tak więc nawet we wszechświecie myśli odnajdujemy jedność i w końcu, kiedy docieramy do Jaźni, wiemy, że ta Jaźń może być tylko Jednym. Poza wibracjami materii w jej zgrubnych i subtelnych aspektach, poza ruchem istnieje tylko Jedno. Nawet w przejawionym ruchu istnieje tylko jedność. Tym faktom nie można już zaprzeczyć. Współczesna fizyka wykazała również, że suma energii we wszechświecie jest taka sama. Udowodniono również, że ta suma energii występuje w dwóch postaciach. Staje się potencjalna, stonowana i uspokojona, a następnie manifestuje się jako wszystkie te różne siły; ponownie powraca do stanu wyciszenia i ponownie się manifestuje. W ten sposób rozwija się i angażuje przez wieczność. Kontrola tej Prany, jak już powiedziano, nazywa się Pranajama.

Najbardziej oczywistym przejawem tej Prany w ludzkim ciele jest ruch płuc. Jeśli on ustanie, z reguły wszystkie inne przejawy siły w ciele natychmiast ustaną. Ale są osoby, które potrafią ćwiczyć się w taki sposób, że ciało będzie żyło nawet wtedy, gdy ten ruch ustanie. Są ludzie, którzy mogą zakopać się w ziemi na całe dni, a mimo to żyć bez oddychania. Aby dotrzeć do subtelnego, musimy skorzystać z pomocy grubszego i w ten sposób powoli podążać w kierunku najbardziej subtelnego, aż osiągniemy nasz cel. Pranajama naprawdę oznacza kontrolowanie tego ruchu płuc, a ten ruch jest związany z oddechem. Ten oddech go nie wytwarza; wręcz przeciwnie, to ruch wytwarza oddech. Ten ruch zasysa powietrze jak pompa. Prana porusza płuca, ruch płuc zasysa powietrze. Tak więc Pranajama nie jest oddychaniem, ale kontrolowaniem tej siły mięśniowej, która porusza płuca. Ta siła mięśni, która wychodzi przez nerwy do mięśni, a z nich do płuc, wprawiając je w określony sposób, to Prana, którą musimy kontrolować w praktyce Pranajamy. Kiedy Prana zostanie opanowana, natychmiast stwierdzimy, że wszystkie inne działania Prany w ciele powoli przejdą pod kontrolę. Sam widziałem mężczyzn, którzy kontrolowali prawie każdy mięsień ciała; czemu nie? Jeśli mam kontrolę nad niektórymi mięśniami, dlaczego nie nad każdym mięśniem i nerwem ciała? Co w tym niemożliwego? Obecnie kontrola została utracona, a ruch stał się automatyczny. Nie możemy dowolnie poruszać uszami, ale wiemy, że zwierzęta mogą. Nie mamy tej władzy, ponieważ jej nie używamy. To się nazywa atawizm.

Ponownie, wiemy, że ruch, który stał się uśpiony, może zostać przywrócony do przejawienia. Ciężką pracą i praktyką pewne ruchy ciała, które są najbardziej uśpione, można przywrócić pod doskonałą kontrolę. Rozumując w ten sposób stwierdzamy, że nie ma niemożliwości, ale z drugiej strony. wszelkie prawdopodobieństwo, że każdą część ciała można poddać doskonałej kontroli. Jogin czyni to poprzez Pranajamę. Być może niektórzy z was czytali, że w Pranajamie podczas wdechu należy wypełnić całe ciało Praną. W angielskich tłumaczeniach Prana jest podana jako oddech i skłonni jesteście zapytać, jak to zrobić. Błąd leży po stronie tłumacza. Każda część ciała może być wypełniona Praną, tą siłą życiową, a kiedy jesteś w stanie to zrobić, możesz kontrolować całe ciało. Wszystkie choroby i nieszczęścia odczuwane w ciele będą doskonale opanowane; co więcej będziesz w stanie kontrolować ciało innej osoby. Wszystko na tym świecie jest zaraźliwe, dobre lub złe. Jeśli twoje ciało będzie w pewnym stanie napięcia, będzie miało tendencję do wytwarzania takiego samego napięcia u innych. Jeśli jesteś silny i zdrowy, ci, którzy mieszkają w pobliżu, również będą mieli tendencję do stawania się silnymi i zdrowymi, ale jeśli jesteś chory i słaby, ludzie wokół ciebie będą mieli tendencję do stania się takimi samymi. W przypadku, gdy jeden człowiek próbuje uleczyć drugiego, pierwszą ideą jest po prostu przeniesienie własnego zdrowia na drugiego. To jest prymitywny rodzaj leczenia. Świadomie lub nieświadomie, zdrowie może być przekazywane. Bardzo silny człowiek żyjąc ze słabym, uczyni go trochę silniejszym, bez względu na to czy o tym wie czy nie. Kiedy wykonuje się to świadomie staje się to szybsze i lepsze w działaniu. Następnie są też takie przypadki, w których człowiek może sam nie być bardzo zdrowy, ale wiemy, że może przynieść zdrowie drugiemu. W takim przypadku pierwszy człowiek ma nieco większą kontrolę nad Praną i może chwilowo pobudzić swoją Pranę do pewnego stanu wibracji i przekazać ją innej osobie.

Zdarzały się przypadki, że proces ten odbywał się na odległość, ale w rzeczywistości nie ma odległości w sensie przerwy. Gdzie jest odległość, która ma przerwę? Czy jest jakaś przerwa między tobą a słońcem? Jest ciągłą masą materii, której częścią jest słońce, a ty inną częścią. Czy istnieje przerwa między jednym odcinkiem rzeki a drugim? Dlaczego więc jakaś siła nie mogłaby podróżować? Nie ma przeciw temu powodu. Przypadki uzdrowienia na odległość są jak najbardziej prawdziwe. Prana może być przekazywana na bardzo duże odległości; ale na jeden autentyczny przypadek są setki oszustw. Ten proces uzdrawiania nie jest tak łatwy, jak się wydaje. W najzwyklejszych przypadkach takiego uzdrawiania odkryjesz, że uzdrowiciele po prostu wykorzystują naturalnie zdrowy stan ludzkiego ciała. Przychodzi alopata i leczy chorych na cholerę i daje im swoje lekarstwa. Homeopata przychodzi i daje swoje lekarstwa i leczy być może bardziej niż alopata, ponieważ homeopata nie przeszkadza swoim pacjentom ale pozwala, by natura sobie z nimi poradziła. Uzdrowiciel wiarą leczy jeszcze bardziej, ponieważ wykorzystuje siłę swojego umysłu i budzi przez wiarę uśpioną Pranę pacjenta.

Uzdrowiciele wiarą stale popełniają błąd: myślą, że wiara bezpośrednio uzdrawia człowieka. Ale sama wiara nie obejmuje całej ziemi. Są choroby, w których najgorsze objawy są takie, że pacjent nigdy nie myśli, że ma tę chorobę. Ta ogromna wiara pacjenta jest sama w sobie jednym z objawów choroby i zwykle wskazuje, że pacjent szybko umrze. W takich przypadkach zasada, że wiara leczy, nie ma zastosowania. Gdyby tylko wiara leczyła, ci pacjenci również byliby wyleczeni. Prawdziwe uzdrowienie przychodzi dzięki Pranie. Czysty człowiek, który kontroluje Pranę, ma moc wprowadzania jej w określony stan wibracji, który może przekazać innym, wzbudzając w nich podobną wibrację. Widać to w codziennych działaniach. Mówię do ciebie. Co próbuję zrobić? Można powiedzieć, że wprowadzam swój umysł w pewien stan wibracji, a im bardziej udaje mi się doprowadzić go do tego stanu, tym bardziej będziesz pod wrażeniem tego, co mówię. Wszyscy wiecie, że w dniu, w którym jestem bardziej entuzjastyczny, wykład sprawia wam większą przyjemność; a kiedy jestem mniej entuzjastyczny, odczuwacie brak zainteresowania.

Gigantyczne siły woli świata, ci, którzy poruszają światem, mogą wprowadzić swoją Pranę w wysoki stan wibracji, który jest tak wielki i potężny, że w jednej chwili chwyta innych i przyciąga do siebie tysiące i połowa świata myśli tak jak oni. Wielcy prorocy świata posiadali najwspanialszą kontrolę nad Praną, która dawała im ogromną siłę woli; doprowadzili swoją Pranę do najwyższego stanu ruchu i to właśnie dało im moc kołysania światem. Wszystkie przejawy mocy wynikają z tej kontroli. Ludzie mogą nie znać tej tajemnicy, ale to jest jedyne wyjaśnienie. Czasami w twoim własnym ciele dopływ Prany płynie bardziej lub mniej do jednej części; równowaga jest zaburzona, a kiedy zaburzona jest równowaga Prany powstaje to, co nazywamy chorobą. Odebranie zbędnej Prany lub uzupełnienie Prany, której brakuje, będzie lekarstwem na chorobę. To znowu Pranajama — nauczyć się kiedy w jednej części ciała jest więcej lub mniej Prany niż powinno. Uczucia staną się tak subtelne, że umysł odczuje, że w palcu u nogi lub u ręki jest mniej Prany niż powinno i będzie miał moc jej dostarczania. Takie między innymi są różne funkcje Pranajamy. Trzeba się ich uczyć powoli i stopniowo, a jak widzicie, cały zakres Radźa-Jogi polega na nauczaniu kontroli i kierowania różnymi płaszczyznami Prany. Kiedy człowiek skoncentrował swoje energie, panuje nad Praną, która jest w jego ciele. Kiedy człowiek medytuje, koncentruje również Pranę.

W oceanie są ogromne fale, jak góry, potem mniejsze fale i jeszcze mniejsze, aż do małych bąbelków, ale za tym wszystkim jest nieskończony ocean. Bąbelek jest połączony z nieskończonym oceanem na jednym końcu, a ogromną falą na drugim końcu. Tak więc jeden może być gigantycznym człowiekiem, a inny małym bąbelkiem, ale każdy jest połączony z tym nieskończonym oceanem energii, który jest wspólnym prawem każdego istniejącego zwierzęcia. Gdziekolwiek jest życie, tam jest magazyn nieskończonej energii. Zaczynając od jakiegoś grzyba, jakiegoś maleńkiego, mikroskopijnego bąbelka i cały czas czerpiąc z tego nieskończonego magazynu energii forma zmienia się powoli i systematycznie, aż z biegiem czasu staje się rośliną, potem zwierzęciem, potem człowiekiem, a ostatecznie Bogiem. Osiąga się to przez miliony eonów, ale czym jest czas? Wzrost prędkości, wzrost walki jest w stanie pokonać przepaść czasu. To, co naturalnie zajmuje dużo czasu można skrócić dzięki intensywności działania, mówi Jogin. Człowiek może powoli pobierać tę energię z nieskończonej masy istniejącej we wszechświecie i być może będzie potrzebował stu tysięcy lat, aby stać się Devą, a potem być może pięciuset tysięcy lat, aby stać się jeszcze wyższym i być może pięć milionów lat aby osiągnąć doskonałość. Przy szybkim wzroście czas zostanie skrócony. Dlaczego nie miałoby być możliwe by przy wystarczającym wysiłku osiągnąć tą doskonałość w ciągu sześciu miesięcy lub sześciu lat? Tu nie ma limitu. Rozum to pokazuje. Jeśli silnik z pewną ilością węgla jedzie dwie mile na godzinę, pokona tę odległość w krótszym czasie przy większej ilości węgla. Podobnie, dlaczego dusza poprzez intensyfikację swoich działań, nie miałaby osiągnąć doskonałości w tym właśnie życiu? Wiemy, że wszystkie istoty w końcu osiągną ten cel. Ale kogo obchodzi czekanie przez te wszystkie miliony eonów? Dlaczego nie osiągnąć tego natychmiast, nawet w tym ciele, w tej ludzkiej postaci? Dlaczego nie miałbym teraz zdobyć tej nieskończonej wiedzy, nieskończonej mocy?

Ideał Jogina, cała nauka Jogi zmierza do tego, aby nauczyć ludzi, jak poprzez intensyfikację siły asymilacji skrócić czas dojścia do doskonałości, zamiast powoli posuwać się od punktu do punktu i czekać, aż cała rasa ludzka stanie się doskonała. Wszyscy wielcy prorocy, święci i jasnowidze świata — co oni zrobili? W ciągu jednego okresu życia przeżyli całe życie ludzkości, przebyli cały okres czasu, jaki zajmuje zwykłemu człowieczeństwu osiągnięcie doskonałości. W ciągu jednego życia doskonalą się; nie myślą o niczym innym, nie żyją ani chwili dla żadnej innej idei i w ten sposób droga jest dla nich skrócona. To właśnie oznacza koncentrację, intensyfikację siły asymilacji, a tym samym skrócenie czasu. Radźa-Joga jest nauką, która uczy nas, jak zdobyć moc koncentracji.

Co wspólnego ma Pranajama ze spirytyzmem? Spirytyzm jest również przejawem Pranajamy. Jeśli prawdą jest, że duchy zmarłych istnieją, tylko my ich nie widzimy, jest całkiem prawdopodobne, że wokół nas mogą być ich setki i miliony, których nie możemy ani zobaczyć, poczuć, ani dotknąć. Możemy nieustannie i wciąż na nowo przechodzić przez ich ciała, a oni nas nie widzą ani nie czują. To krąg w kole, wszechświat we wszechświecie. Mamy pięć zmysłów i reprezentujemy Pranę w pewnym stanie wibracji. Wszystkie istoty w tym samym stanie wibracji będą się widzieć, ale jeśli są istoty reprezentujące Pranę w wyższym stanie wibracji, nie będą one widoczne. Możemy zwiększać intensywność światła, aż w ogóle nie będziemy go widzieć, ale mogą istnieć istoty o oczach tak potężnych, że mogą widzieć takie światło. Ponownie, jeśli jego wibracje są bardzo niskie, nie widzimy światła, ale są zwierzęta, które mogą je widzieć, jak koty i sowy. Nasz zasięg widzenia to tylko jedna płaszczyzna wibracji tej Prany. Weźmy na przykład tę atmosferę; jest spiętrzona warstwa po warstwie, ale warstwy bliżej ziemi są gęstsze niż te powyżej, a im wyżej, tym atmosfera staje się coraz rzadsza. Albo weź przypadek oceanu; w miarę jak zanurzasz się coraz głębiej, ciśnienie wody wzrasta, a zwierzęta żyjące na dnie morza nigdy nie mogą się wynurzyć, inaczej zostaną rozbite na kawałki.

Pomyśl o wszechświecie jako o oceanie eteru, składającym się z wielu warstw o różnych stopniach wibracji pod działaniem Prany; z dala od centrum wibracje są mniejsze, im bliżej niego, tym stają się coraz szybsze; jeden rząd wibracji tworzy jedną płaszczyznę. Następnie załóżmy, że te zakresy wibracji są pocięte na płaszczyzny, tak wiele milionów mil jednego zestawu wibracji, a następnie tyle milionów mil innego jeszcze wyższego zestawu wibracji i tak dalej. Jest zatem prawdopodobne, że ci, którzy żyją na poziomie pewnego stanu wibracji, będą mieli moc rozpoznawania się nawzajem, ale nie będą rozpoznawać tych, którzy są ponad nimi. Jednak tak jak za pomocą teleskopu i mikroskopu możemy zwiększyć zakres naszego widzenia, tak za pomocą Jogi możemy wprowadzić się w stan wibracji innej płaszczyzny, a tym samym umożliwić sobie zobaczenie, co się tam dzieje. Załóżmy, że ten pokój jest pełen istot, których nie widzimy. Reprezentują Pranę w pewnym stanie wibracji, podczas gdy my reprezentujemy inny. Załóżmy, że one reprezentują szybki, a my odwrotnie. Prana jest materią, z której składają się zarówno oni, jak i my. Wszystkie są częściami tego samego oceanu Prany, różnią się jedynie szybkością wibracji. Jeśli uda mi się doprowadzić do szybkiej wibracji, ta płaszczyzna natychmiast się dla mnie zmieni: więcej was nie zobaczę; wy znikacie, a oni się pojawiają. Niektórzy z was być może wiedzą, że to prawda. Całe to wprowadzanie umysłu w wyższy stan wibracji zawiera się w jednym słowie jogi — Samadhi. Wszystkie te stany wyższych wibracji, nadświadome wibracje umysłu, są zgrupowane w jednym słowie, Samadhi, a niższe stany Samadhi dają nam wizje tych istot. Najwyższym stopniem Samadhi jest to, że widzimy rzeczy prawdziwe, kiedy widzimy materiał, z którego zbudowane są wszystkie te stopnie istot, i gdy poznamy tę jedną bryłę gliny, poznamy całą glinę we wszechświecie.

Widzimy więc, że Pranajama obejmuje wszystko, co jest prawdą nawet w spirytyzmie. Podobnie przekonacie się, że gdziekolwiek jakakolwiek sekta lub grupa ludzi próbuje odszukać coś okultystycznego, mistycznego lub ukrytego, to, co robią jest w rzeczywistości tą Jogą, próbą kontrolowania Prany. Przekonasz się, że wszędzie tam, gdzie jest jakiś niezwykły przejaw mocy, jest to manifestacja tej Prany. Nawet nauki fizyczne mogą być włączone do Pranajamy. Co porusza maszynę parową? Prana działająca przez parę. Czymże są te wszystkie zjawiska elektryczności i tak dalej, jeśli nie Praną? Czym jest fizyka? Nauką Pranajamy za pomocą środków zewnętrznych. Prana, przejawiająca się jako siła mentalna, może być kontrolowana jedynie środkami umysłowymi. Ta część Pranajamy, która próbuje kontrolować fizyczne przejawy Prany środkami fizycznymi, nazywana jest naukami fizycznymi, a ta część, która próbuje kontrolować przejawy Prany jako siły mentalnej za pomocą środków mentalnych, nazywana jest Radźa-Jogą.

Ostatnio edytowany przez Mariici (2023-04-28 23:03:34)

Rozdział V – Kontrola psychicznej Prany


Musimy teraz zająć się ćwiczeniami z Prānājāma. Widzieliśmy, że według Joginów pierwszym krokiem jest opanowanie ruchu płuc. To, co chcemy zrobić, to poczuć delikatne ruchy, które zachodzą w ciele. Nasze umysły zostały uzewnętrznione i straciły z oczu subtelne ruchy wewnątrz. Jeśli zaczniemy je odczuwać, możemy zacząć je kontrolować. Te prądy nerwowe rozchodzą się po całym ciele, wnosząc życie i witalność do każdego mięśnia, ale my ich nie czujemy. Jogin mówi, że możemy się tego nauczyć. Jak? Podejmując i kontrolując ruch płuc; kiedy robimy to przez wystarczająco długi czas, będziemy w stanie kontrolować subtelniejsze ruchy.

Przechodzimy teraz do ćwiczeń w Pranajamie. Usiądź prosto; ciało musi być trzymane prosto. Rdzeń kręgowy, chociaż nie jest przymocowany do kręgosłupa, znajduje się w jego wnętrzu. Jeśli siedzisz krzywo, zaburzasz ten rdzeń kręgowy, więc pozwól mu być wolnym. Za każdym razem, gdy siedzisz krzywo i próbujesz medytować, robisz sobie krzywdę. Trzy części ciała, klatka piersiowa, szyja i głowa muszą być zawsze trzymane prosto w jednej linii. Przekonasz się, że po odrobinie praktyki przyjdzie ci to tak łatwo, jak oddychanie. Drugą rzeczą jest opanowanie nerwów. Powiedzieliśmy, że ośrodek nerwowy, który kontroluje narządy oddechowe, ma pewien wpływ kontrolujący na inne nerwy i dlatego konieczne jest rytmiczne oddychanie. Oddychanie, którego zwykle używamy, w ogóle nie powinno być nazywane oddychaniem. Jest bardzo nieregularny. Istnieją też pewne naturalne różnice w oddychaniu między mężczyznami i kobietami.

Pierwsza lekcja to po prostu oddychanie w miarowy sposób, wdech i wydech. To zharmonizuje system. Kiedy praktykujesz to przez jakiś czas, dobrze zrobisz, jeśli dołączysz do tego powtarzanie jakiegoś słowa jako „Om” lub jakiegokolwiek innego świętego słowa. W Indiach używamy pewnych symbolicznych słów zamiast liczyć jeden, dwa, trzy, cztery. Dlatego radzę ci dołączyć do Pranajamy mentalne powtarzanie „Om” lub innego świętego słowa. Niech słowo wpływa i wypływa wraz z oddechem, rytmicznie, harmonijnie, a przekonasz się, że całe ciało staje się rytmiczne. Wtedy dowiesz się, czym jest odpoczynek. W porównaniu z tym sen nie jest odpoczynkiem. Kiedy ten odpoczynek nadejdzie, najbardziej zmęczone nerwy zostaną uspokojone i odkryjesz, że nigdy wcześniej tak naprawdę nie odpoczywałeś.

Pierwszym efektem tej praktyki jest zmiana wyrazu twarzy; ostre linie znikają; ze spokojną myślą spokój pojawia się na twarzy. Następnie pojawia się piękny głos. Nigdy nie widziałem Jogina z chrapliwym głosem. Oznaki te pojawiają się po kilku miesiącach praktyki. Po ćwiczeniu wyżej wymienionego oddychania przez kilka dni, powinieneś podjąć wyższe ćwiczenie. Powoli napełnij płuca oddechem przez Idā, lewe nozdrze, i jednocześnie skoncentruj umysł na przepływie nerwów. Niejako wysyłasz prąd nerwowy w dół kręgosłupa i uderzasz gwałtownie w ostatni splot, podstawowy lotos, który ma trójkątny kształt, siedzibę Kundalini. Następnie przytrzymaj tam prąd przez jakiś czas. Wyobraź sobie, że wraz z oddechem powoli wyciągasz ten prąd nerwowy przez drugą stronę, Pingalā, a następnie powoli wyrzucasz go przez prawe nozdrze. To będzie trochę trudne do przećwiczenia. Najłatwiej jest zatkać kciukiem prawe nozdrze, a następnie powoli wciągnąć powietrze przez lewe nozdrze; następnie zamknij oba nozdrza kciukiem i palcem wskazującym i wyobraź sobie, że wysyłasz ten prąd w dół i uderzasz w podstawę Suszumnā; następnie zdejmij kciuk i wypuść powietrze przez prawe nozdrze. Następnie zrób powolny wdech przez to nozdrze, trzymając drugie zamknięte palcem wskazującym, a następnie zamknij oba nozdrza, jak poprzednio. Sposób, w jaki praktykują to Hindusi, byłby bardzo trudny dla tego kraju, ponieważ robią to od dzieciństwa, a ich płuca są na to przygotowane. Tutaj dobrze jest zacząć od czterech sekund i powoli zwiększać. Wciągnij w cztery sekundy, przytrzymaj w szesnaście sekund, a następnie wyrzuć w osiem sekund. To daje jedną Pranajamę. W tym samym czasie pomyśl o podstawowym lotosie, w kształcie trójkąta; skoncentruj umysł na tym ośrodku. Wyobraźnia może ci bardzo pomóc. Następnym oddechem jest powolne wciągnięcie powietrza, a następnie natychmiastowe, powolne wypuszczenie go, a następnie zatrzymanie wydechu, używając tych samych liczb. Jedyna różnica polega na tym, że w pierwszym przypadku oddech był zatrzymany z powietrzem w środku płuc, a w drugim wstrzymany bez powietrza. To ostatnie jest łatwiejsze. Oddech, w którym wstrzymujesz oddech w płucach, nie może być ćwiczony zbyt często. Zrób to tylko cztery razy rano i cztery razy wieczorem. Następnie możesz powoli zwiększać czas i liczbę. Przekonasz się, że masz do tego siłę i sprawia ci to przyjemność. Więc bardzo ostrożnie i ostrożnie zwiększaj, kiedy czujesz, że masz moc, do sześciu zamiast czterech. Nieregularne praktykowanie może cię zranić.

Z trzech opisanych powyżej procesów oczyszczania nerwów pierwszy i ostatni nie są ani trudne, ani niebezpieczne. Im więcej będziesz ćwiczyć pierwszy, tym będziesz spokojniejszy. Pomyśl tylko o „Om”, a będziesz mógł ćwiczyć nawet siedząc w pracy. Będziesz tym lepszy. Pewnego dnia, jeśli będziesz ciężko ćwiczyć, Kundalini zostanie pobudzona. Dla tych, którzy ćwiczą raz lub dwa razy dziennie, przyjdzie tylko odrobina wyciszenia ciała i umysłu oraz piękny głos; tylko dla tych, którzy mogą iść dalej, Kundalini zostanie pobudzona i cała natura zacznie się zmieniać, a księga wiedzy zostanie otwarta. Nie będziesz już musiał szukać wiedzy w książkach; twój własny umysł stanie się twoją księgą zawierającą nieskończoną wiedzę. Mówiłem już o prądach Ida i Pingala przepływających po obu stronach kręgosłupa, a także o Suszumńa, przejściu przez środek rdzenia kręgowego. Te trzy są obecne w każdym zwierzęciu; jakakolwiek istota ma kręgosłup ma te trzy linie działania. Ale Jogini twierdzą, że w zwykłym człowieku Suszumńa jest zamknięta; jej działanie nie jest widoczne, podczas gdy działanie pozostałych dwóch przenosi moc na różne części ciała.

Tylko Jogin ma otwartą Suszumńa. Kiedy ten prąd Suszumńa otwiera się i zaczyna się wznosić, wychodzimy poza zmysły, nasze umysły stają się ponadzmysłowe, nadświadome — wychodzimy nawet poza intelekt, gdzie rozumowanie nie może dotrzeć. Otwarcie tej Suszumńa jest głównym celem Jogina. Według niego, wzdłuż tej Suszumńa rozmieszczone są te centra, lub mówiąc bardziej symbolicznie, te lotosy, jak je nazywają. Najniższy znajduje się na dolnym końcu rdzenia kręgowego i nazywa się Mulādhāra, następny wyższy nazywa się Swādhiszthāna, trzeci Manipura, czwarty Anāhata, piąty Wiśuddha, szósty Adźńa i ostatnim, który znajduje się w mózgu jest Sahasrāra, czyli „tysiąc płatków”. Spośród nich musimy teraz poznać tylko dwa ośrodki, najniższy, Muladhara i najwyższy, Sahasrara. Cała energia musi zostać wzięta z jej siedziby w Muladhara i przeniesiona do Sahasrara. Jogini twierdzą, że ze wszystkich energii, które są w ludzkim ciele, najwyższą jest to, co nazywają „Odźas”. A więc ta energia Odźas jest przechowywana w mózgu, a im więcej Odźas jest w głowie człowieka, tym jest on potężniejszy, im bardziej intelektualny, tym silniejszy duchowo. Jeden człowiek może mówić pięknym językiem i pięknymi myślami, ale one nie robią na ludziach wrażenia; inny człowiek nie mówi ani pięknym językiem, ani pięknymi myślami, a jednak jego słowa czarują. Każdy jego ruch jest potężny. To jest moc Odźas.

Teraz w każdym człowieku jest zgromadzone mniej lub więcej tego Odźas. Wszystkie siły, które działają w ciele na najwyższym poziomie, stają się Odźas. Musicie pamiętać, że jest to tylko kwestia transformacji. Ta sama siła, która działa na zewnątrz jako elektryczność lub magnetyzm, zmieni się w siłę wewnętrzną; te same siły, które działają jako energia mięśni, zostaną zmienione w Odźas. Jogini mówią, że ta część ludzkiej energii, która wyraża się jako energia seksualna, w myślach seksualnych, gdy jest pohamowana i kontrolowana łatwo zmienia się w Odźas, a ponieważ Muladhara nimi kieruje, Jogin zwraca szczególną uwagę na to centrum. Próbuje zebrać całą swoją energię seksualną i przekształcić ją w Odźas. Tylko czysty mężczyzna lub kobieta mogą podnieść Odźas i zmagazynować je w mózgu; dlatego czystość zawsze była uważana za najwyższą cnotę. Człowiek czuje, że jeśli jest nieczysty, duchowość odchodzi, traci wigor umysłowy i wytrzymałość moralną. Dlatego we wszystkich zakonach świata, które wydały duchowych olbrzymów, zawsze znajdziesz absolutną czystość, na którą nalegano. Dlatego powstali mnisi, rezygnując z małżeństwa. Musi panować doskonała czystość w myślach, słowach i czynach; bez niej praktyka Radźa-Jogi jest niebezpieczna i może prowadzić do szaleństwa. Jeśli ludzie praktykują Radźa-Jogę i jednocześnie prowadzą nieczyste życie, jak mogą oczekiwać, że zostaną Joginami?

Rozdział VII – Dhjana i Samadhi


Przyjrzeliśmy się pobieżnie różnym krokom Rāja-Jogi z wyjątkiem tych subtelniejszych, czyli treningu koncentracji, który jest celem, do którego doprowadzi nas Rāja-Joga. Widzimy, jako istoty ludzkie, że cała nasza wiedza, którą nazywamy racjonalną, odnosi się do świadomości. Moja świadomość tego stołu i twojej obecności sprawia, że wiem, że i stół i ty jesteście tutaj. Jednocześnie istnieje bardzo duża część mojego istnienia, której nie jestem świadomy. Wszystkie różne narządy wewnątrz ciała, różne części mózgu – nikt nie jest ich świadomy.

Kiedy jem pokarm, robię to świadomie; kiedy go wchłaniam, robię to nieświadomie. Kiedy żywność jest przetwarzana na krew, dzieje się to nieświadomie. Kiedy z krwi wszystkie części mojego ciała zostają wzmocnione, dzieje się to nieświadomie. A jednak to ja robię to wszystko; w tym jednym ciele nie może być dwudziestu osób. Skąd mam wiedzieć, że robię to ja, a nie nikt inny? Można twierdzić, że moim zajęciem jest tylko jedzenie i przyswajanie pokarmu, a wzmacnianie organizmu pokarmem robi za mnie ktoś inny. Tak nie może być, ponieważ można wykazać, że prawie każde działanie, którego jesteśmy teraz nieświadomi, można sprowadzić na płaszczyznę świadomości. Serce bije najwyraźniej bez naszej kontroli. Nikt z nas tutaj nie może kontrolować serca; idzie swoją drogą. Ale przez praktykę ludzie mogą zapanować nawet nad sercem, aż zacznie bić do woli, wolno, szybko lub prawie się zatrzyma. Prawie każdą część ciała można opanować. Co to pokazuje? Że te funkcje, które są poza świadomością, są również wykonywane przez nas, tylko że robimy to nieświadomie. Mamy więc do czynienia z dwiema płaszczyznami, w których działa ludzki umysł. Pierwsza to płaszczyzna świadomości, w której wszelkiej pracy zawsze towarzyszy poczucie egoizmu. Następnie pojawia się płaszczyzna nieświadomości, gdzie wszelkiej pracy nie towarzyszy poczucie egoizmu. Ta część pracy umysłowej, której nie towarzyszy uczucie egoizmu, jest pracą nieświadomą, a ta część, której towarzyszy poczucie egoizmu, jest pracą świadomą. U zwierząt niższych ta nieświadoma praca nazywa się instynktem. U wyższych zwierząt, a także u najwyższego ze wszystkich zwierząt, człowieka, panuje to, co nazywa się świadomą pracą.

Ale na tym nie koniec. Istnieje jeszcze wyższy poziom, na którym może pracować umysł. Może wyjść poza świadomość. Tak jak nieświadoma praca jest poniżej świadomości, tak istnieje inna praca, która jest ponad świadomością i której również nie towarzyszy poczucie egoizmu. Poczucie egoizmu jest tylko na płaszczyźnie środkowej. Kiedy umysł znajduje się powyżej lub poniżej tej linii, nie ma poczucia „ja”, a mimo to umysł działa. Kiedy umysł wychodzi poza tę linię samoświadomości, nazywa się to Samādhi, czyli nadświadomością. Skąd na przykład wiemy, że człowiek w Samadhi nie zszedł poniżej świadomości, nie zdegenerował się zamiast wznieść się wyżej? W obu przypadkach pracom nie towarzyszy egoizm. Odpowiedź brzmi: po efektach, po wynikach pracy wiemy co jest na dole, a co na górze. Kiedy człowiek zapada w głęboki sen, wkracza na płaszczyznę poniżej świadomości. Cały czas pracuje ciałem, oddycha, porusza ciałem, być może we śnie, bez towarzyszącego mu uczucia ego; jest nieprzytomny, a kiedy wraca ze snu, jest tym samym człowiekiem, który w niego wszedł. Ogólna suma wiedzy, którą posiadał zanim zapadł w sen pozostaje taka sama; wcale się nie zwiększa. Żadne oświecenie nie przychodzi. Ale kiedy człowiek wchodzi w Samadhi, jeśli wchodzi w to jako głupiec, wychodzi jako mędrzec.

Co stanowi różnicę? Z jednego stanu wychodzi ten sam człowiek, który do niego wszedł, a z innego wychodzi człowiek oświecony, mędrzec, prorok, święty, cały jego charakter się zmienił, jego życie zostało zmienione, oświecone. To są dwa efekty. Ponieważ skutki są różne, przyczyny muszą być inne. Ponieważ to oświecenie, z jakim człowiek wraca z Samadhi jest znacznie wyższe niż można uzyskać z nieświadomości lub znacznie wyższe niż można uzyskać rozumowaniem w stanie świadomości, dlatego musi to być nadświadomość, a Samadhi nazywa się stanem nadświadomości.

To w skrócie jest idea Samadhi. Jakie jest jego zastosowanie? Zastosowanie jest tutaj. Pole rozumu lub świadomego działania umysłu jest wąskie i ograniczone. Istnieje mały krąg, w którym ludzki rozum musi się poruszać. Nie może wyjść poza. Każda próba wyjścia poza jest niemożliwa, jednak to poza tym kręgiem rozsądku leży wszystko, co ludzkości jest najdroższe. Wszystkie te pytania, czy istnieje nieśmiertelna dusza, czy istnieje Bóg, czy istnieje jakaś najwyższa inteligencja kierująca tym wszechświatem, czy nie, są poza zasięgiem rozumu. Rozum nigdy nie może odpowiedzieć na te pytania. Co mówi rozum? Mówi: „Jestem agnostykiem; nie wiem ani tak, ani nie”. Jednak te pytania są dla nas bardzo ważne. Bez właściwej odpowiedzi na nie życie ludzkie będzie bezcelowe. Wszystkie nasze teorie etyczne, wszystkie nasze postawy moralne, wszystko, co dobre i wielkie w ludzkiej naturze, zostało ukształtowane na podstawie odpowiedzi, które nadeszły spoza kręgu. Dlatego bardzo ważne jest, abyśmy znali odpowiedzi na te pytania. Jeśli życie jest tylko krótką grą, jeśli wszechświat jest tylko „przypadkową kombinacją atomów”, to dlaczego miałbym czynić dobro innym? Dlaczego miałoby istnieć miłosierdzie, sprawiedliwość lub współczucie? Najlepszą rzeczą dla tego świata byłoby zbieranie siana dopóki świeci słońce, każdy dla siebie. Jeśli nie ma nadziei, dlaczego miałbym kochać mojego brata, a nie podrzynać mu gardła? Jeśli nie ma nic dalej, jeśli nie ma wolności, a tylko surowe martwe prawa, powinienem tylko starać się uszczęśliwić siebie tutaj. W dzisiejszych czasach można spotkać ludzi, którzy mówią, że podstawą ich moralności są przesłanki utylitarne. Co to jest ta podstawa? Zapewnienie największej ilości szczęścia jak największej liczbie ludzi. Dlaczego powinienem to zrobić? Dlaczego nie miałbym wywoływać największego nieszczęścia wśród jak największej liczbie ludzi jeśli służy to mojemu celowi? Jak utylitaryści odpowiedzą na to pytanie? Skąd wiesz co jest dobre, a co złe? Przynagla mnie moje pragnienie szczęścia i je spełniam i to leży w mojej naturze; nic poza tym nie wiem. Mam te pragnienia i muszę je spełnić; dlaczego masz narzekać? Skąd biorą się te wszystkie prawdy o życiu ludzkim, o moralności, o nieśmiertelnej duszy, o Bogu, o miłości i współczuciu, o byciu dobrym, a przede wszystkim o bezinteresowności?

Cała etyka, wszystkie ludzkie działania i wszystkie ludzkie myśli opierają się na tej jednej idei bezinteresowności. Całą ideę ludzkiego życia można zawrzeć w tym jednym słowie: bezinteresowność. Dlaczego powinniśmy być bezinteresowni? Gdzie jest konieczność, siła, moc mojej bezinteresowności? Nazywasz się człowiekiem racjonalnym, utylitarystą; ale jeśli nie pokazujesz mi powodu do użyteczności, mówię, że jesteś irracjonalny. Pokaż mi powód, dla którego nie powinienem być samolubny. Proszenie kogoś o bezinteresowność może być dobre jak poezja, ale poezja nie jest rozumem. Pokaż mi powód. Dlaczego miałbym być niesamolubny i dlaczego miałbym być dobry? Bo pan i pani taki i taka tak twierdzą, wcale mnie to nie przekonuje. Gdzie jest użyteczność mojego bycia bezinteresownym? Moją użytecznością jest bycie samolubnym, jeśli użyteczność oznacza największą ilość szczęścia. Jaka jest odpowiedź? Utylitarysta nigdy nie może jej dać. Odpowiedź brzmi: ten świat jest tylko jedną kroplą w nieskończonym oceanie, jednym ogniwem w nieskończonym łańcuchu. Skąd ci, którzy głosili bezinteresowność i nauczali jej ludzką rasę wzięli ten pomysł? Wiemy, że nie jest to instynktowne; zwierzęta, które mają instynkt, nie wiedzą o tym. Nie jest to też rozum; rozum nic nie wie o tych ideach. Skąd więc się pojawiły?

Studiując historię odnajdujemy jeden fakt wspólny dla wszystkich wielkich nauczycieli religii, jakich kiedykolwiek miał świat. Wszyscy twierdzą, że mają swoje prawdy z zewnątrz, tylko wielu z nich nie wiedziało skąd je mają. Ktoś na przykład mógłby powiedzieć, że anioł zstąpił w postaci człowieka ze skrzydłami i powiedział do niego: „Słuchaj, człowieku, to jest przesłanie”. Inny mówi, że ukazała mu się Deva, jasna istota. Trzeci mówi, że śniło mu się, że jego przodek przyszedł i powiedział mu pewne rzeczy. Nie wiedział nic poza tym. Ale to jest powszechne, że wszyscy twierdzą, że ta wiedza przyszła do nich z zewnątrz, a nie dzięki ich mocy rozumowania. Czego uczy nauka Jogi? Uczy, że mieli rację twierdząc, że cała ta wiedza przyszła do nich spoza rozumowania, ale że pochodziła z ich wnętrza.

Jogin uczy, że sam umysł ma wyższy stan istnienia, poza rozumem, stan nadświadomości, a kiedy umysł osiąga ten wyższy stan, wtedy ta wiedza poza rozumowaniem przychodzi do człowieka. Do tego człowieka dociera wiedza metafizyczna i transcendentalna. Ten stan wyjścia poza rozum, wykraczający poza zwykłą ludzką naturę, może czasem przyjść przypadkowo do człowieka, który nie rozumie jego nauki; on jakby się na to natknie. Kiedy się na to natknie, na ogół interpretuje to jako pochodzące z zewnątrz. To wyjaśnia dlaczego inspiracja lub wiedza transcendentalna może być taka sama w różnych krajach, ale wydaje się, że w jednym kraju pochodzi od anioła, w innym od Dewy, a w trzecim od Boga. Co to znaczy? Oznacza to, że umysł przyniósł wiedzę z własnej natury, a odkrycie wiedzy zostało zinterpretowane zgodnie z wiarą i wykształceniem osoby, przez którą przyszła. Prawdziwym faktem jest, że ci różni ludzie niejako natknęli się na ten stan nadświadomości.

Jogin mówi, że potykanie się o ten stan wiąże się z wielkim niebezpieczeństwem. W wielu przypadkach istnieje niebezpieczeństwo obłąkania mózgu i z reguły przekonasz się, że wszyscy ci ludzie, bez względu na to jak wielcy byli, którzy natknęli się na ten stan nadświadomości, nie rozumiejąc go szukali po omacku i na ogół mieli wraz ze swoją wiedzą jakieś osobliwe przesądy. Otworzyli się na halucynacje. Mahomet twierdził, że Anioł Gabriel przyszedł do niego pewnego dnia do jaskini i zabrał go na niebiańskiego konia, Haraka i odwiedził niebiosa. Ale przy tym wszystkim Mahomet powiedział kilka wspaniałych prawd. Jeśli czytasz Koran, znajdziesz najwspanialsze prawdy przemieszane z przesądami. Jak to wyjaśnisz? Bez wątpienia ten człowiek był natchniony, ale o to natchnienie jak gdyby się potknął. Nie był wyszkolonym Joginem i nie znał powodu tego, co robił. Pomyślcie o dobru, jakie Mahomet uczynił światu, i pomyślcie o wielkim złu, jakie wyrządził jego fanatyzm! Pomyśl o milionach zmasakrowanych przez jego nauki, matkach pozbawionych dzieci, dzieciach uczynionych sierotami, zniszczonych całych krajach, milionach zabitych ludzi!

Widzimy więc to niebezpieczeństwo, studiując życie wielkich nauczycieli, takich jak Mahomet i inni. Jednak jednocześnie odkrywamy, że wszyscy byli natchnieni. Ilekroć prorok wchodził w stan nadświadomości wywyższając swoją naturę uczuciową, wydobył z niego nie tylko pewne prawdy, ale także jakiś fanatyzm, jakiś przesąd, który szkodził światu tak bardzo jak pomagała wielkość nauki. Aby wydobyć jakikolwiek powód z masy niezgodności, którą nazywamy ludzkim życiem, musimy wyjść poza nasz rozum, ale musimy to zrobić naukowo, powoli, przez regularną praktykę i musimy odrzucić wszelkie przesądy. Musimy zająć się badaniem stanu nadświadomości tak, jak każdą inną nauką. Na rozsądku musimy położyć fundamenty, musimy podążać za rozumem tak daleko, jak on prowadzi, a kiedy rozum zawiedzie, sam wskaże nam drogę do najwyższego poziomu. Kiedy słyszysz, jak mężczyzna mówi: „Jestem natchniony”, a potem mówi irracjonalnie, odrzuć to. Dlaczego? Ponieważ te trzy stany — instynkt, rozum i nadświadomość, czyli stan nieświadomy, świadomy i nadświadomy — należą do jednego i tego samego umysłu. Nie ma trzech umysłów w jednym człowieku, ale jeden ich stan rozwija się w innych. Instynkt rozwija się w rozum, a rozum w świadomość transcendentalną; dlatego żaden ze stanów nie jest sprzeczny z innymi. Prawdziwa inspiracja nigdy nie sprzeciwia się rozumowi, ale go wypełnia. Tak jak wielcy prorocy mówili: „Nie przychodzę, aby zniszczyć, ale wypełnić”, tak natchnienie zawsze przychodzi, aby wypełnić rozum i jest z nim w harmonii.

Wszystkie poszczególne etapy jogi mają na celu doprowadzić nas naukowo do stanu nadświadomości, czyli Samadhi. Co więcej, jest to najważniejszy punkt do zrozumienia, że natchnienie jest tak samo w naturze każdego człowieka, jak było w naturze starożytnych proroków. Ci prorocy nie byli wyjątkowi; byli ludźmi, takimi jak ty czy ja. Byli wielkimi Joginami. Zyskali tę nadświadomość, i ty i ja też możemy ją zdobyć. Nie byli to osobliwi ludzie. Sam fakt, że jeden człowiek kiedykolwiek osiągnął ten stan, dowodzi, że jest to możliwe dla każdego człowieka. Nie tylko jest to możliwe, ale każdy człowiek musi w końcu dojść do tego stanu i to jest religia. Doświadczenie jest jedynym nauczycielem, jakiego mamy. Możemy mówić i rozumować przez całe życie, ale nie zrozumiemy ani słowa prawdy, dopóki sami jej nie doświadczymy. Nie można mieć nadziei, że człowiek zostanie chirurgiem po prostu dając mu kilka książek. Nie możesz zaspokoić mojej ciekawości by zobaczyć kraj poprzez pokazanie mi mapy; muszę mieć rzeczywiste doświadczenie. Mapy mogą jedynie wzbudzić w nas ciekawość, aby uzyskać doskonalszą wiedzę. Poza tym nie mają żadnej wartości. Trzymanie się książek tylko degeneruje ludzki umysł. Czy było kiedykolwiek straszniejsze bluźnierstwo niż stwierdzenie, że cała wiedza o Bogu ogranicza się do tej czy innej księgi? Jak ludzie śmią nazywać Boga nieskończonym, a mimo to próbują zmieścić Go w okładkach małej książeczki! Miliony ludzi zostało zabitych, ponieważ nie wierzyli w to, co mówią księgi, ponieważ nie chcieli zobaczyć całej wiedzy o Bogu w okładkach książek. Oczywiście to zabijanie i mordowanie minęło, ale świat nadal jest ogromnie związany wiarą w książki.

Aby osiągnąć stan nadświadomości w sposób naukowy, konieczne jest przejście przez różne stopnie Radźa-Jogi, których nauczam. Po Pratjāhāra i Dhāranā przechodzimy do Dhjāna, medytacji. Kiedy umysł został wyszkolony, aby pozostawał skupiony na pewnym wewnętrznym lub zewnętrznym miejscu, przychodzi do niego moc płynięcia niczym nieprzerwanym prądem w kierunku tego punktu. Ten stan nazywa się Dhjana. Kiedy ktoś tak zintensyfikował moc Dhjana, że jest w stanie odrzucić zewnętrzną część percepcji i pozostać medytującym tylko nad wewnętrzną częścią, znaczeniem, ten stan nazywa się Samadhi. Te trzy — Dharana, Dhjana i Samadhi — razem nazywane są Samjama. To znaczy, jeśli umysł może najpierw skoncentrować się na obiekcie, a następnie jest w stanie kontynuować tę koncentrację przez dłuższy czas, a następnie, dzięki ciągłej koncentracji, skupiać się tylko na wewnętrznej części percepcji, której obiekt był skutkiem, wszystko przechodzi pod kontrolę takiego umysłu.

Ten stan medytacji jest najwyższym stanem istnienia. Dopóki istnieje pragnienie, nie może nadejść żadne prawdziwe szczęście. Tylko kontemplacyjne, jakby studiowanie przedmiotów z punktu widzenia świadka przynosi nam prawdziwą radość i szczęście. Zwierzę ma swoje szczęście w zmysłach, człowiek w intelekcie, a bóg w duchowej kontemplacji. Świat naprawdę staje się piękny tylko dla duszy, która osiągnęła ten stan kontemplacji. Dla tego, kto niczego nie pragnie i nie miesza się z nimi, wielorakie zmiany natury są jedną panoramą piękna i wzniosłości.

Idee te należy zrozumieć w Dhjana czyli medytacji. Słyszymy dźwięk. Po pierwsze, istnieje zewnętrzna wibracja; po drugie, ruch nerwu, który przenosi to do umysłu; po trzecie, reakcja umysłu, wraz z którą przebłyskuje wiedza o obiekcie, który był zewnętrzną przyczyną tych różnych zmian od eterycznych wibracji do mentalnych reakcji. Te trzy są nazywane w jodze, Śabda (dźwięk), Artha (znaczenie) i Dźńāna (wiedza). W języku fizyki i fizjologii nazywa się je wibracją eteryczną, ruchem w nerwach i mózgu oraz reakcją umysłową. Teraz te, choć odrębne procesy, pomieszały się w taki sposób, że stały się zupełnie niewyraźne. W rzeczywistości nie możemy teraz dostrzec żadnego z nich, postrzegamy jedynie ich połączony efekt, który nazywamy obiektem zewnętrznym. Każdy akt percepcji obejmuje te trzy elementy i nie ma powodu, dla którego nie moglibyśmy ich rozróżnić.

Kiedy umysł dzięki wcześniejszym przygotowaniom stanie się silny i opanowany oraz uzyska moc subtelniejszej percepcji, wtedy powinien zająć się medytacją. Ta medytacja musi zaczynać się od grubych przedmiotów i powoli wznosić się do coraz subtelniejszych aż stanie się bezprzedmiotowa. Umysł powinien być najpierw zaangażowany w postrzeganie zewnętrznych przyczyn doznań, następnie wewnętrznych ruchów, a następnie własnej reakcji. Gdy uda mu się samodzielnie dostrzec zewnętrzne przyczyny wrażeń, umysł uzyska moc postrzegania wszystkich subtelnych materialnych istnień, wszystkich subtelnych ciał i form. Kiedy uda mu się samodzielnie dostrzec ruchy wewnętrzne, uzyska kontrolę nad wszystkimi falami mentalnymi, u siebie lub u innych, nawet zanim przekształcą się one w energię fizyczną; a kiedy będzie w stanie sam postrzegać mentalną reakcję, Jogin zdobędzie wiedzę o wszystkim, jako że każdy zmysłowy obiekt i każda myśl jest wynikiem tej reakcji. Wtedy ujrzy podstawy swego umysłu i znajdzie się on pod jego doskonałą kontrolą. Jogin otrzyma różne moce, a jeśli ulegnie pokusie którejkolwiek z nich, droga do jego dalszego rozwoju zostanie zablokowana. Takie jest zło gonienia za przyjemnościami. Ale jeśli jest wystarczająco silny, aby odrzucić nawet te cudowne moce, osiągnie cel jogi, całkowite stłumienie fal w oceanie umysłu. Wtedy chwała duszy, niezakłóconej rozproszeniami umysłu lub poruszeniami ciała, zajaśnieje pełnym blaskiem; a Jogin odnajdzie się takim, jakim jest i jakim zawsze był, esencją wiedzy, nieśmiertelnym, wszechprzenikającym.

Samadhi jest własnością każdego człowieka – nie, każdego zwierzęcia. Od najniższego zwierzęcia do najwyższego anioła, w pewnym momencie każdy będzie musiał dojść do tego stanu, a wtedy i tylko wtedy, rozpocznie się dla niego prawdziwa religia. Do tego czasu walczymy tylko w kierunku tego etapu. Nie ma teraz różnicy między nami a tymi, którzy nie wyznają żadnej religii, ponieważ nie mamy żadnego doświadczenia. Do czego służy koncentracja, jeśli nie do doprowadzenia nas do tego doświadczenia? Każdy krok prowadzący do osiągnięcia Samadhi został przemyślany, odpowiednio dostosowany, naukowo zorganizowany i jeśli jest wiernie praktykowany, z pewnością doprowadzi nas do upragnionego celu. Wtedy wszystkie smutki ustaną, wszystkie nieszczęścia znikną; ziarno działania zostanie spalone, a dusza będzie wolna na zawsze.

Aforyzmy Jogi Patańdźali

Wstęp


Zanim przejdę do Aforyzmów Jogi, spróbuję przedyskutować jedną wielką kwestię, na której opiera się cała teoria religii Joginów. Wydaje się, że opinia wielkich umysłów świata jest zgodna, a badania natury fizycznej prawie wykazały, że jesteśmy wynikiem i manifestacją stanu absolutnego, znajdującego się za naszym obecnym względnym stanem i idziemy naprzód aby wrócić do tego absolutu. Biorąc to pod uwagę, pytanie brzmi: co jest lepsze, stan absolutny czy ten stan? Nie brakuje ludzi, którzy myślą, że ten zamanifestowany stan jest najwyższym stanem człowieka. Myśliciele wielkiego kalibru są zdania, że jesteśmy przejawami bytu niezróżnicowanego, a stan zróżnicowany jest wyższy od absolutu. Wyobrażają sobie, że w absolucie nie może być żadnej jakości; że musi być nieczuły, tępy i pozbawiony życia; że tylko tym życiem można się cieszyć i dlatego musimy się go trzymać. Przede wszystkim chcemy dociekać innych rozwiązań życiowych. Istniało stare rozwiązanie, że człowiek po śmierci pozostaje taki sam; że wszystkie jego dobre strony, pomniejszone o złe strony, pozostały na zawsze. Logicznie rzecz ujmując, oznacza to, że celem człowieka jest świat; ten świat wzniesiony na się na wyższy poziom, na którym jego zło jest usunięte jest stanem, który nazywają niebem. Teoria ta jest na pierwszy rzut oka absurdalna i dziecinna, ponieważ tak być nie może. Nie może być dobra bez zła ani zła bez dobra. Życie w świecie, w którym wszystko jest dobre i nie ma zła, jest tym, co sanskryccy logicy nazywają „snem w powietrzu”. Inna teoria nowożytna została przedstawiona przez kilka szkół, że przeznaczeniem człowieka jest ciągłe doskonalenie się, ciągłe dążenie do celu, którego osiągnąć nie da się nigdy. To stwierdzenie, choć z pozoru bardzo ładne, jest też absurdalne, bo nie ma czegoś takiego jak ruch w linii prostej. Każdy ruch jest w kole. Jeśli potrafisz podnieść kamień i rzucić go w przestrzeń, a potem żyć wystarczająco długo, ten kamień, jeśli nie napotka na żadną przeszkodę, wróci dokładnie do twojej ręki. Linia prosta, rzutowana w nieskończoność, musi kończyć się okręgiem. Dlatego pomysł, że przeznaczenie człowieka postępuje naprzód i naprzód i nigdy się nie zatrzymuje, jest absurdalny. Chociaż jest to temat uboczny, chciałbym wspomnieć, że ta idea wyjaśnia teorię etyczną, w której nie wolno nienawidzić i trzeba kochać. Ponieważ, podobnie jak w przypadku elektryczności, współczesna teoria głosi, że moc opuszcza dynamo i zatacza krąg z powrotem do dynama, tak samo z nienawiścią i miłością; muszą wrócić do źródła. Dlatego nie nienawidźcie nikogo, bo ta nienawiść, która z was wychodzi, musi w końcu do was wrócić. Jeśli kochasz, ta miłość wróci do ciebie, zamykając krąg. Jest tak pewne, jak to tylko możliwe, że każda odrobina nienawiści, która wychodzi z serca człowieka, wraca do niego z pełną siłą, nic nie może tego powstrzymać; podobnie każdy impuls miłości do niego powraca.

Z innych, praktycznych powodów widzimy, że teoria wiecznego postępu jest nie do utrzymania, ponieważ zniszczenie jest celem wszystkiego, co ziemskie. Do czego doprowadzą wszystkie nasze zmagania, nadzieje, lęki i radości? Wszyscy skończymy śmiercią. Nic nie jest tak pewne jak to. Gdzie więc jest ten ruch prostoliniowy — ten nieskończony postęp? To tylko wyjście na jakąś odległość i powrót do centrum, z którego się zaczęło. Zobacz, jak z mgławic powstają słońce, księżyc i gwiazdy; następnie rozpuszczają się i wracają do mgławic. Wszędzie dzieje się to samo. Roślina pobiera materiał z ziemi, rozpuszcza się i go oddaje. Każda forma na tym świecie jest wyjęta z otaczających ją atomów i wraca do tych atomów. Nie może być tak, że to samo prawo działa inaczej w różnych miejscach. Prawo jest jednolite. Nic nie jest bardziej pewne niż to. Jeśli takie jest prawo natury, dotyczy to również myśli. Myśl rozpuści się i powróci do miejsca swojego pochodzenia. Czy tego chcemy, czy nie, będziemy musieli powrócić do naszego pochodzenia, które nazywa się Bogiem lub Absolutem. Wszyscy pochodzimy od Boga i wszyscy jesteśmy zobowiązani do powrotu do Boga. Nazwij to jak chcesz, Bogiem, Absolutem lub Naturą, fakt pozostaje ten sam. „Z którego pochodzi cały ten wszechświat, w którym wszystko co się rodzi żyje i do którego wszystko powraca”. To jest jeden fakt, który jest pewny. Natura działa według tego samego planu; to, co jest wypracowane w jednej sferze, powtarza się w milionach sfer. Co widzisz z planetami, to samo będzie z tą ziemią, z ludźmi i ze wszystkim. Wielka fala jest potężną mieszanką małych fal, może ich być miliony; życie całego świata składa się z milionów małych istnień, a śmierć całego świata jest złożeniem śmierci tych milionów małych istot.

Teraz powstaje pytanie: czy powrót do Boga jest stanem wyższym, czy nie? Filozofowie szkoły Jogi stanowczo odpowiadają, że tak. Mówią, że obecny stan człowieka to degeneracja. Nie ma na ziemi ani jednej religii, która mówiłaby, że człowiek jest ulepszeniem. Chodzi o to, że jego początek jest doskonały i czysty, że degeneruje się tak długo, aż nie może już degenerować się dalej, i że musi nadejść czas, kiedy ponownie wystrzeli w górę, aby zamknąć krąg. Koło musi być opisane. Bez względu na to, jak nisko może upaść, musi ostatecznie skręcić w górę i wrócić do pierwotnego źródła, którym jest Bóg. Człowiek na początku pochodzi od Boga, w środku staje się człowiekiem, a na końcu wraca do Boga. Taka jest metoda ujęcia tego w dualistycznej formie. Forma monistyczna jest taka, że człowiek jest Bogiem i ponownie do Niego wraca. Jeśli nasz obecny stan jest stanem wyższym, to dlaczego jest w nim tyle okropności i nieszczęścia i dlaczego to się kończy? Jeśli to jest wyższy stan, dlaczego się kończy?

To, co psuje i degeneruje nie może być stanem najwyższym. Dlaczego miałoby to być tak diabelskie, tak niesatysfakcjonujące? Jest to usprawiedliwione tylko o tyle, o ile dzięki temu wchodzimy na wyższy tor; musimy przez to przejść aby ponownie się zregenerować. Wsadź ziarno do ziemi, a ono rozpadnie się, po pewnym czasie się rozpuści, a z tego rozpuszczenia wyrośnie wspaniałe drzewo. Każda dusza musi się rozpaść, aby stać się Bogiem. Wynika z tego, że im szybciej wydostaniemy się z tego stanu, który nazywamy „człowiekiem”, tym lepiej dla nas. Czy przez samobójstwo wydostaniemy się z tego stanu? Zupełnie nie. To pogorszy sprawę. Torturowanie siebie lub potępianie świata nie jest sposobem na wydostanie się. Musimy przejść przez Bagno Rozpaczy, a im szybciej to zrobimy, tym lepiej. Trzeba zawsze pamiętać, że stan człowieka nie jest stanem najwyższym.

Naprawdę trudną do zrozumienia częścią jest to, że ten stan, Absolut, który został nazwany najwyższym, nie jest, jak niektórzy obawiają się, stanem zoofita lub kamienia. Według nich istnieją tylko dwa stany istnienia: jeden kamienia a drugi myśli. Jakie mają prawo ograniczać istnienie do tych dwóch? Czyż nie istnieje coś nieskończenie wyższego od myśli? Wibracji światła nie widzimy gdy są bardzo niskie; kiedy stają się nieco bardziej intensywne, stają się dla nas światłem; kiedy stają się jeszcze bardziej intensywne, nie widzimy ich – są dla nas ciemnością. Czy ciemność na końcu jest tą samą ciemnością co na początku? Zdecydowanie nie; są różne jak dwa bieguny. Czy bezmyślność kamienia jest tym samym, co bezmyślność Boga? Zdecydowanie nie. Bóg nie myśli; On nie rozumuje. Dlaczego powinien? Czy jest Mu coś nieznanego, co miałby rozumować? Kamień nie może rozumować; Bóg nie rozumuje. Taka jest różnica. Filozofowie ci uważają, że to okropne, jeśli wykraczamy poza myśl; nie znajdują nic poza myślą.

Istnieją znacznie wyższe stany istnienia poza rozumowaniem. Tak naprawdę dopiero poza intelektem można odnaleźć pierwszy stan życia religijnego. Kiedy przekroczycie myśl, intelekt i wszelkie rozumowanie, zrobicie pierwszy krok w kierunku Boga; i to jest początek życia. To, co powszechnie nazywa się życiem, jest jedynie stanem embrionalnym.

Następne pytanie będzie brzmiało: jaki jest dowód na to, że stan poza myśleniem i rozumowaniem jest stanem najwyższym? Po pierwsze, wszyscy wielcy ludzie świata, o wiele więksi niż ci, którzy tylko mówią, ludzie, którzy poruszyli świat, ludzie, którzy nigdy nie myśleli o żadnych samolubnych celach, oświadczyli, że to życie jest tylko małym etapem na drodze ku nieskończoności, która jest poza nim. Po drugie, nie tylko tak mówią, ale każdemu wskazują drogę, wyjaśniają swoje metody, którymi wszyscy mogą podążać ich śladami. Po trzecie, nie ma innej drogi. Nie ma innego wyjaśnienia. Biorąc za pewnik, że nie ma wyższego stanu, dlaczego cały czas przechodzimy przez to koło; jaki powód może wyjaśnić świat? Świat zmysłowy będzie granicą naszej wiedzy, jeśli nie będziemy mogli pójść dalej, jeśli nie będziemy mogli prosić o nic więcej. To się nazywa agnostycyzm. Ale jaki jest powód, by wierzyć świadectwu zmysłów? Nazwałbym tego człowieka prawdziwym agnostykiem, który stanąłby nieruchomo na ulicy i umarł. Jeśli rozum jest wszystkim we wszystkim, nie pozostawia nam miejsca na opowiedzenie się po tej stronie nihilizmu. Jeśli człowiek jest agnostykiem we wszystkim poza pieniędzmi, sławą i nazwiskiem, jest tylko oszustem. Kant udowodnił ponad wszelką wątpliwość, że nie jesteśmy w stanie przebić się przez tę olbrzymią martwą ścianę zwaną rozumem. Ale to jest pierwsza idea, na której opiera się cała myśl indyjska, ośmiela się szukać i udaje jej się znaleźć coś wyższego niż rozum, gdzie jedynie można znaleźć wyjaśnienie obecnego stanu. Taka jest wartość studiowania czegoś, co zabierze nas poza świat. „Ty jesteś naszym ojcem i zabierzesz nas na drugi brzeg tego oceanu ignorancji”. To jest nauka religii, nic innego. 

अनुभूतविषयासम्प्रमोषः स्मृतिः ॥११॥
anubhūta-viṣayāsampramoṣaḥ smṛtiḥ

11. Pamięć jest wtedy, gdy (Wrytti) postrzeganych podmiotów nie wymyka się (by poprzez wrażenia powrócić do świadomości).
Pamięć może pochodzić z bezpośredniej percepcji, fałszywej wiedzy, złudzeń słownych i snu. Na przykład słyszysz słowo. To słowo jest jak kamień wrzucony do jeziora Ćitta; powoduje falę, a ta fala wywołuje serię fal; to jest pamięć. Tak we śnie. Kiedy szczególny rodzaj fali zwanej snem wrzuca Ćitta w falę pamięci, nazywa się to snem. Sen jest inną formą fali, która w stanie czuwania nazywana jest pamięcią.


अभ्यासवैराग्याभ्यां तन्निरोधः ॥१२॥
abhyāsa-vairāgyābhyāṃ tan-nirodhaḥ

12. Ich kontrola odbywa się poprzez praktykę i brak przywiązania.
Aby umysł nie był przywiązany, musi być czysty, dobry i racjonalny. Dlaczego powinniśmy praktykować? Bo każde działanie jest jak pulsowanie drgające nad taflą jeziora. Wibracja zanika i co pozostaje? Samskāra, wrażenia. Kiedy duża liczba tych wrażeń pozostaje w umyśle, łączą się one i stają się nawykiem. Mówi się, że „przyzwyczajenie jest drugą naturą”, jest to również pierwsza natura i cała natura człowieka; wszystko, czym jesteśmy, jest wynikiem przyzwyczajenia. Daje nam to pocieszenie, bo jeśli jest to tylko przyzwyczajenie, to w każdej chwili możemy go stworzyć i usunąć. Samskary są pozostawione przez te wibracje wychodzące z naszego umysłu, a każda z nich pozostawia swój rezultat. Nasz charakter jest całkowitą sumą tych cech i w zależności od tego, czy przeważa jakaś szczególna fala osoba przyjmuje ten ton. Jeśli dobro zwycięża, człowiek staje się dobry; jeśli jest niegodziwość, staje się niegodziwcem; jeśli radość, człowiek staje się szczęśliwy. Jedynym lekarstwem na złe nawyki są przeciwne im nawyki; wszystkie złe nawyki, które pozostawiły po sobie ślad, muszą być kontrolowane przez dobre nawyki. Kontynuujcie czynienie dobra, nieustannie myśląc święte myśli; to jedyny sposób na stłumienie niskich odcisków. Nigdy nie mów, że jakiś człowiek jest beznadziejny, bo reprezentuje on tylko charakter, wiązkę nawyków, które mogą być poskromione przez nowe, lepsze. Charakter to powtarzające się nawyki, a tylko powtarzane nawyki mogą zmienić charakter.


तत्र स्थितौ यत्नोऽभ्यासः ॥१३॥
tatra sthitau yatno ‘bhyāsaḥ

13. Ciągła walka o utrzymanie ich (Wrytti) w doskonałej powściągliwości jest praktyką.
Czym jest praktyka? Próba powstrzymania umysłu w formie Ćitta, aby zapobiec jego wyjściu w fale.


स तु दीर्घकालनैरन्तर्यसत्कारासेवितो दृढभूमिः ॥१४॥
sa tu dīrgha-kāla-nairantarya-satkārāsevito dṛḍha-bhūmiḥ

14. Staje się to mocno ugruntowane przez długie, nieustanne wysiłki z wielką miłością (aby osiągnąć cel).
Powściągliwość nie pojawia się w jeden dzień, ale przez długotrwałą praktykę.


दृष्टानुश्रविकविषयवितृष्णस्य वशीकारसंज्ञा वैराग्यम् ॥१५॥
dṛṣṭānuśravika-viṣaya-vitṛṣṇasya vaśīkāra-saṃjñā vairāgyam

15. Efekt jaki przychodzi do tych, którzy porzucili pragnienie przedmiotów, zarówno widzianych jaki i słyszanych, i tego, który chce kontrolować przedmioty, to brak przywiązania.
Dwie siły napędowe naszych działań to (1) to, co sami widzimy, (2) doświadczenie innych. Te dwie siły rzucają umysł, jezioro, w różne fale. Wyrzeczenie jest mocą walki z tymi siłami i trzymania umysłu w ryzach. Wyrzeczenie się ich jest tym, czego chcemy. Idę ulicą, podchodzi mężczyzna i zabiera mi zegarek. To jest moje własne doświadczenie. Sam to widzę i natychmiast wrzuca moją Ćittę w falę przybierającą formę gniewu. Nie pozwól by to się działo. Jeśli nie możesz temu zapobiec, jesteś niczym; jeśli możesz, masz Wairāgja. Ponownie, doświadczenie ludzi nastawionych światowo uczy nas, że przyjemności zmysłowe są najwyższym ideałem. To są ogromne pokusy. Zaprzeczanie im i nie pozwalanie, by umysł przybrał formę fali w odniesieniu do nich, jest wyrzeczeniem; kontrolowanie dwojakich sił napędowych wynikających z mojego własnego doświadczenia i doświadczeń innych, a tym samym zapobieganie kierowaniu przez nie Ćittą, to Wairāgja. Powinny być one kontrolowane przeze mnie, a nie ja przez nie. Ten rodzaj mentalnej siły nazywa się wyrzeczeniem. Wairāgja jest jedyną drogą do wolności.


तत्परं पुरुषख्यातेर्गुणवैतृष्ण्यम् ॥१६॥
tat param puruṣa-khyāter guṇa-vaitṛṣṇyam

16. Jest to skrajny brak przywiązania, który porzuca nawet jakości i pochodzi z wiedzy o (prawdziwej naturze) Puruszy.
Jest to najwyższy przejaw mocy Wajragji, kiedy odbiera nam ona nawet atrakcyjność do jakości. Najpierw musimy zrozumieć, czym jest Purusza, Jaźń i czym są cechy. Zgodnie z filozofią Jogi cała natura składa się z trzech jakości lub sił; jedna nazywa się Tamas, druga Radźas, a trzecia Sattwa. Te trzy cechy manifestują się w świecie fizycznym jako ciemność lub bezczynność, przyciąganie lub odpychanie oraz równowaga obu. Wszystko, co jest w naturze, wszystkie przejawienia są kombinacjami i rekombinacjami tych trzech sił. Natura została podzielona przez Sankhjów na różne kategorie; Jaźń człowieka jest poza tym wszystkim, poza naturą. Jest promienny, czysty i doskonały. Cokolwiek z inteligencji widzimy w przyrodzie, jest jedynie odbiciem tej Jaźni w przyrodzie. Natura sama w sobie jest nieświadoma. Musisz pamiętać, że słowo natura obejmuje również umysł; umysł jest w naturze; myśl jest w naturze; od myśli, aż do najgrubszej formy materii, wszystko jest w naturze, przejawem natury. Ta natura zakryła Jaźń człowieka, a kiedy natura zdejmie to przykrycie, Jaźń ukazuje się we własnej chwale. Brak przywiązania, opisany w aforyzmie 15 (jako kontrola nad obiektami lub przyrodą), jest największą pomocą w manifestowaniu Jaźni. Następny aforyzm definiuje Samadhi, doskonałe skupienie, które jest celem Jogina.

मैत्री-करुणामुदितोपेक्षाणां सुख-दुःखपुण्यापुण्य-विषयाणां भावनातश्चित्तप्रसादनम् ॥३३॥
maitrī-karuṇā-muditopekṣāṇāṃ sukha-duḥkha-puṇyāpuṇya-viṣayāṇāṃ bhāvanātaś citta-prasādanam

33. Przyjaźń, miłosierdzie, radość i obojętność, gdy myśli się o przedmiotach odpowiednio: szczęśliwym, nieszczęśliwym, dobrym i złym, uspokajają Ćittę.
Musimy mieć te cztery rodzaje idei. Musimy mieć przyjaźń dla wszystkich; musimy być miłosierni wobec tych, którzy są w nędzy; kiedy ludzie są szczęśliwi, my powinniśmy być szczęśliwi; a wobec bezbożnych musimy być obojętni. Tak też ze wszystkimi tematami, które są przed nami. Jeśli temat jest dobry, będziemy odnosić się do niego przyjaźnie; jeśli przedmiot myśli jest nieszczęśliwy, musimy być dla niego miłosierni. Jeśli jest dobry, musimy się cieszyć; jeśli jest zły, musimy być obojętni. Te postawy umysłu wobec różnych tematów, które pojawiają się przed nim, uczynią umysł spokojnym. Większość naszych trudności w codziennym życiu wynika z tego, że nie jesteśmy w stanie utrzymać umysłu w ten sposób. Na przykład, jeśli człowiek wyrządza nam zło, natychmiast chcemy zareagować na zło, a każda zła reakcja pokazuje, że nie jesteśmy w stanie powstrzymać Ćitty; wychodzi ona falami w kierunku obiektu, a my tracimy moc. Każda reakcja w postaci nienawiści lub zła jest wielką stratą dla umysłu; i każda zła myśl lub czyn nienawiści, lub każda myśl reakcji, jeśli jest kontrolowana, zostanie złożona na naszą korzyść. To nie jest tak, że tracimy, ograniczając się w ten sposób; zyskujemy nieskończenie więcej niż podejrzewamy. Za każdym razem, gdy tłumimy nienawiść lub uczucie gniewu, gromadzi się w nas tyle dobrej energii; ta cząstka energii zostanie przekształcona w wyższe moce.


प्रच्छर्दन-विधारणाभ्यां वा प्राणस्य ॥३४॥
pracchardana-vidhāraṇābhyām vā prāṇasya

34. Przez wyrzucanie i powstrzymywanie Oddechu.
Użyte tu słowo to Prāńa. Prana nie jest dokładnie oddechem. Jest to nazwa energii, która jest we wszechświecie. Cokolwiek widzisz we wszechświecie, cokolwiek się porusza, działa lub ma życie, jest przejawem tej Prany. Ogólna suma energii przejawiającej się we wszechświecie nazywana jest Praną. Prana ta, zanim cykl się rozpocznie, pozostaje w stanie niemal bezruchu; a kiedy cykl się rozpoczyna, ta Prana zaczyna się manifestować. To właśnie ta Prana manifestuje się jako ruch — jako nerwowy ruch istot ludzkich lub zwierząt; i ta sama Prana manifestuje się jako myśl i tak dalej. Cały wszechświat to połączenie Prany i Akaśa; tak samo jest z ludzkim ciałem. Z Akaśa otrzymujesz różne materiały, które czujesz i widzisz, a z Prany wszystkie różne siły. To wyrzucanie i powstrzymywanie Prany nazywa się Prānājāma. Patańdźali, ojciec filozofii Jogi, nie udziela zbyt wielu szczegółowych wskazówek na temat Pranajamy, ale później inni Jogini dowiedzieli się o tej Pranajamie różnych rzeczy i uczynili z niej wielką naukę. W przypadku Patańdźali jest to jeden z wielu sposobów, ale nie przywiązuje on do niego zbytniej wagi. Chodzi mu o to, że po prostu wypuszczasz powietrze, wciągasz je i zatrzymujesz przez jakiś czas, to wszystko, a przez to umysł trochę się uspokoi. Ale później przekonacie się, że z tego rozwinęła się szczególna nauka zwana Pranajama. Posłuchamy trochę, co ci późniejsi Jogini mają do powiedzenia.
Część z tego powiedziałem wam już wcześniej, ale małe powtórzenie posłuży do utrwalenia tego w waszych umysłach. Po pierwsze, musicie pamiętać, że ta Prana nie jest oddechem; ale tym, co powoduje ruch oddechu, tym, co jest żywotnością oddechu jest Prana. Ponownie słowo Prana odnosi się do wszystkich zmysłów; wszystkie one nazywane są Pranami, umysł nazywany jest Praną; i tak widzimy, że Prana jest siłą. A jednak nie możemy tego nazwać siłą, ponieważ siła jest tylko jej przejawem. To jest to, co przejawia się jako siła i wszystko inne w ruchu. Ćitta, materiał umysłowy, jest motorem, który wciąga Pranę z otoczenia i wytwarza z niej różne siły witalne — te, które utrzymują ciało — oraz myśli, wolę i wszystkie inne moce. Poprzez wyżej wspomniany proces oddychania możemy kontrolować wszystkie różne ruchy w ciele i różne prądy nerwowe, które przepływają przez ciało. Najpierw zaczynamy je rozpoznawać, a potem powoli przejmujemy nad nimi kontrolę.
Otóż ci późniejsi Jogini uważają, że w ludzkim ciele istnieją trzy główne strumienie tej Prany. Jeden nazywają Idā, drugi Pingalā, a trzeci Suszumnā. Według nich Pingala znajduje się po prawej stronie kręgosłupa, a Ida po lewej, a pośrodku kręgosłupa znajduje się Suszumna, pusty kanał. Według nich Ida i Pingala to prądy działające w każdym człowieku i poprzez te prądy spełniamy wszystkie funkcje życiowe. Suszumna jest obecna we wszystkich jako możliwość; ale działa ona tylko u Jogina. Musicie pamiętać, że Joga zmienia ciało. W miarę jak ćwiczysz, twoje ciało się zmienia; to nie jest to samo ciało, które miałeś przed praktyką. Jest to bardzo racjonalne i można to wytłumaczyć, ponieważ każda nowa myśl, którą mamy, musi utworzyć nowy kanał w mózgu, co wyjaśnia ogromny konserwatyzm natury ludzkiej. Ludzka natura lubi biegać po koleinach, które już są, bo jest to łatwe. Jeśli pomyślimy, dla przykładu, że umysł jest jak igła, a substancja mózgowa jest przed nią miękką bryłą, to każda myśl, którą mamy, tworzy w mózgu niejako ulicę, i ta ulica zamknęła by się gdyby nie istota szara, która pojawia się i tworzy podkład, aby ją oddzielić. Gdyby nie było istoty szarej, nie byłoby pamięci, bo pamięć to chodzenie po tych starych uliczkach, niejako odtwarzanie myśli. Być może zauważyliście, że kiedy ktoś mówi na jakieś tematy, w których ktoś używa kilka znanych wszystkim pomysłów, łączy je i miesza ze sobą, wtedy łatwo jest nadążyć, ponieważ te kanały są obecne w mózgu każdego i wystarczy tylko je powtórzyć. Ale ilekroć pojawia się nowy temat, trzeba stworzyć nowe kanały, więc nie jest to łatwe do zrozumienia. I dlatego mózg (to mózg, a nie sami ludzie) nieświadomie odmawia poddania się działaniu nowych idei. Opiera się. Prana próbuje tworzyć nowe kanały, a mózg na to nie pozwala. To jest sekret konserwatyzmu. Im mniej kanałów było w mózgu i im mniej igła Prany wykonała te przejścia, tym bardziej konserwatywny będzie mózg, tym bardziej będzie walczył z nowymi myślami. Im człowiek bardziej rozważny, tym bardziej skomplikowane będą ulice w jego mózgu i tym łatwiej przyjmie nowe idee i zrozumie je. Tak więc z każdym nowym pomysłem tworzymy nowe wrażenie w mózgu, wycinamy nowe kanały w mózgu i dlatego odkrywamy, że w praktyce jogi (jest to całkowicie nowy zestaw myśli i motywów) istnieje tak duży opór fizyczny na początku. To dlatego stwierdzamy, że ta część religii, która zajmuje się światową stroną natury, jest tak powszechnie akceptowana, podczas gdy druga część, filozofia, czyli psychologia, która zajmuje się wewnętrzną naturą człowieka, jest tak często zaniedbywana.
Musimy pamiętać o definicji tego naszego świata; to tylko Nieskończone Istnienie rzutowane na płaszczyznę świadomości. Odrobina Nieskończoności jest rzutowana do świadomości i to nazywamy naszym światem. A więc poza nią istnieje Nieskończoność; a religia ma do czynienia z obydwoma — z małą bryłą, którą nazywamy naszym światem, oraz z Nieskończonością poza nią. Każda religia, która zajmuje się tylko jedną z tych dwóch, będzie wadliwa. Musi radzić sobie z obydwoma. Ta część religii, która zajmuje się częścią Nieskończoności, która weszła na płaszczyznę świadomości i została niejako złapana w tę płaszczyznę świadomości, w klatkę czasu, przestrzeni i przyczynowości, jest całkiem nam znana, bo już w tym jesteśmy, a wyobrażenia o tym świecie towarzyszyły nam niemal od niepamiętnych czasów. Ta część religii, która zajmuje się Nieskończonością poza nią, jest dla nas zupełnie nowa, a zdobywanie idei na jej temat wytwarza nowe kanały w mózgu, zaburzając cały system, i dlatego w praktyce Jogi zwykli ludzie z początku odwracają się od swych rowków. Aby jak najbardziej zmniejszyć te zakłócenia wszystkie te metody zostały opracowane przez Patańdźali, abyśmy mogli praktykować taką z nich, która najlepiej nam odpowiada.


विषयवती वा प्रवृत्तिरुत्पन्ना मनसः स्थितिनिबन्धिनी ॥३५॥
viṣayavatī vā pravṛttir utpannā manasaḥ sthiti-nibandhanī

35. Te formy koncentracji, które przynoszą niezwykłe wrażenia zmysłowe, powodują wytrwałość umysłu.
To naturalnie przychodzi wraz z Dhāranā, koncentracją; Jogini powiadają, że jeśli umysł koncentruje się na czubku nosa, po kilku dniach zaczyna się wąchać cudowne perfumy. Jeśli skupia się u nasady języka, zaczyna słyszeć dźwięki; jeśli na końcu języka zaczyna się smakować cudownych smaków; jeśli na środku języka czujesz się tak, jakbyś miał z czymś kontakt. Jeśli ktoś koncentruje swój umysł na podniebieniu, zaczyna dostrzegać osobliwe rzeczy. Jeśli człowiek, którego umysł jest zaburzony, chce podjąć niektóre z tych praktyk Jogi, ale wątpi w ich prawdziwość, jego wątpliwości zostaną rozwiane, gdy po krótkiej praktyce te rzeczy do niego przyjdą i wytrwa on.


विशोका वा ज्योतिष्मती ॥३६॥
viṣokā vā jyotiṣmatī

36. Lub (przez medytację nad) Świetlistym Światłem, które jest poza wszelkim smutkiem.
To inny rodzaj koncentracji. Pomyśl o lotosie serca, z płatkami skierowanymi w dół i przechodzącym przez nie Suszumna; weź wdech i podczas wydechu wyobraź sobie, że lotos jest obrócony płatkami do góry, a wewnątrz tego lotosu jest promienne światło. Medytuj nad tym.


वीतरागविषयं वा चित्तम् ॥३७॥
vītarāgaviṣayam vā cittam

37. Lub (przez medytację nad) sercem, które porzuciło wszelkie przywiązanie do przedmiotów zmysłów.
Weź jakąś świętą osobę, jakąś wielką osobę, którą czcisz, jakiegoś świętego, o którym wiesz, że jest całkowicie wolny od przywiązań i pomyśl o jego sercu. To serce przestało być przywiązane i medytuj nad tym sercem; uspokoi to umysł. Jeśli nie możesz tego zrobić, jest następny sposób:


स्वप्ननिद्राज्ञानालम्बनं वा ॥३८॥
svapna-nidrā-jñānālambanam vā

38. Lub przez rozmyślanie nad wiedzą, która przychodzi we śnie.
Czasami człowiek śni, że widział, jak anioły przychodzą do niego i rozmawiają z nim, że jest w stanie ekstazy, że słyszy muzykę unoszącą się w powietrzu. Jest w błogim stanie w tym śnie, a kiedy się budzi, robi to na nim głębokie wrażenie. Pomyśl o tym śnie jako o rzeczywistości i medytuj nad nim. Jeśli nie możesz tego zrobić, medytuj nad każdą świętą rzeczą, która cię cieszy.


यथाभिमतध्यानाद्वा ॥३९॥
yathābhimata-dhyānād vā

39. Lub przez medytację o wszystkim, co przemawia do kogoś jako dobre.
Nie oznacza to żadnego niegodziwego tematu, ale wszystko, co ci się podoba, każde miejsce, które najbardziej ci się podoba, dowolną scenerię, która najbardziej ci się podoba, każdą ideę, która najbardziej ci się podoba, wszystko, co skupi umysł.


परमाणु परममहत्त्वान्तोऽस्य वशीकारः ॥४०॥
paramāṇu-parama-mahattvānto ‘sya vaṣīkāraḥ

40. Umysł Jogina, medytujący w ten sposób, staje się wolny od przeszkód od atomu do nieskończoności.
Dzięki tej praktyce umysł z łatwością kontempluje tak najdrobniejsze jak i największe rzeczy. W ten sposób fale umysłu stają się słabsze.


क्षीणवृत्तेरभिजातस्येव मणेर्ग्रहीतृ-ग्रहण-ग्राह्येषु तत्स्थ-तदञ्जनता समापत्तिः ॥४१॥
kṣīṇa-vṛtter abhijātasyeva maṇer grahītṛ-grahaṇa-grāhyeṣu tat-stha-tad-añjanatā samāpattiḥ

41. Jogin, którego Wrytti stały się w ten sposób bezsilne (kontrolowane), uzyskuje w odbiorniku (narzędziu) otrzymywania, i w otrzymanym (Jaźni, umyśle i przedmiotach zewnętrznych) koncentrację i identyczność jak kryształ (wobec różnokolorowych przedmiotów).
Co wynika z tej nieustannej medytacji? Musimy pamiętać, jak w poprzednim aforyzmie Patańdźali wchodził w różne stany medytacji, jak pierwszy byłby gruby, drugi piękny, a od nich przechodził do jeszcze subtelniejszych przedmiotów. Rezultatem tych medytacji jest to, że możemy równie łatwo medytować o subtelnych przedmiotach, jak o zgrubnych przedmiotach. Tutaj Jogin widzi trzy rzeczy, odbiorcę, to co otrzymuje i instrument odbiorczy, odpowiadające Duszy, obiektom zewnętrznym i umysłowi. Dano nam trzy przedmioty medytacji. Po pierwsze, rzeczy zgrubne, takie jak ciała lub przedmioty materialne; po drugie, rzeczy subtelne, takie jak umysł, Ćitta; i po trzecie, Puruszę z jakościami, nie samą Puruszę ale Egoizm. Poprzez praktykę Jogin ugruntowuje się we wszystkich tych medytacjach. Kiedykolwiek medytuje, może odrzucić wszystkie inne myśli, utożsamia się z tym, nad czym medytuje. Kiedy medytuje, jest jak kawałek kryształu. Przed kwiatami kryształ staje się prawie utożsamiany z kwiatami. Jeśli kwiat jest czerwony, kryształ wygląda na czerwony, a jeśli kwiat jest niebieski, kryształ wygląda na niebieski.


तत्र शब्दार्थज्ञानविकल्पैः सङ्कीर्णा सवितर्का समापत्तिः ॥४२॥
tatra śabdārtha-jñāna-vikalpaiḥ saṅkīrṇā savitarkā samāpattiḥ

42. Pomieszanie dźwięku, znaczenia i wynikającej z niego wiedzy jest (nazywane) Samadhi z pytaniem.
Dźwięk oznacza tu wibrację, czyli prądy nerwowe, które ją przewodzą; a wiedza reakcję. Wszystkie różne medytacje, które do tej pory odbyliśmy, Patańdźali nazywa Sawitarka (medytacja z pytaniem). Później daje nam coraz wyższe Dhjāny. W tych, które są nazywane „z pytaniem”, zachowujemy dwoistość podmiotu i przedmiotu, która wynika z mieszaniny słowa, znaczenia i wiedzy. Najpierw jest zewnętrzna wibracja, słowo. To, przenoszone do wewnątrz przez prądy zmysłów, jest znaczeniem. Potem nadchodzi reakcyjna fala w Ćitta, która jest wiedzą, ale mieszanka tych trzech elementów tworzy to, co nazywamy wiedzą. We wszystkich dotychczasowych medytacjach otrzymujemy tę mieszaninę jako przedmiot medytacji. Następne Samadhi jest wyższe.


स्मृतिपरिशुद्धौ स्वरूपशून्येवार्थमात्रनिर्भासा निर्वितर्का ॥४३॥
smṛti-pariśuddhau svarūpa-śūnyevārtha-mātra-nirbhāsā nirvitarkā

43. Samadhi zwane "bez pytania" (przychodzi), gdy pamięć jest oczyszczona lub pozbawiona cech, wyrażając jedynie znaczenie (obiektu medytacji).
To dzięki praktyce medytacji tych trzech dochodzimy do stanu, w którym te trzy nie mieszają się. Możemy się ich pozbyć. Najpierw spróbujemy zrozumieć, czym są te trzy. Oto Ćitta; zawsze będziesz pamiętał porównanie materiału umysłowego do jeziora a wibracji, słowa, dźwięku, jakby nadchodzącej nad nią pulsacji. Masz w sobie to spokojne jezioro, a ja wymawiam słowo „Krowa”. Gdy tylko wejdzie przez twoje uszy, wraz z nią w twojej Ćitta pojawi się fala. Więc ta fala reprezentuje ideę krowy, formę lub znaczenie, jak to nazywamy. Pozorna krowa, którą znasz, jest w rzeczywistości falą w materiale umysłu, która pojawia się jako reakcja na wewnętrzne i zewnętrzne wibracje dźwiękowe. Wraz z dźwiękiem fala zanika; nigdy nie może istnieć bez słowa. Możesz zapytać, jak to jest, kiedy myślimy tylko o krowie i nie słyszymy żadnego dźwięku. Sam wydajesz ten dźwięk. Mówisz słabo w swoim umyśle „krowa”, a wraz z tym nadchodzi fala. Bez tego impulsu dźwiękowego nie może istnieć żadna fala; a jeśli nie pochodzi z zewnątrz, jest z wewnątrz, a kiedy dźwięk umiera, fala umiera. Co pozostaje? Wynik reakcji, czyli wiedza. Te trzy są tak ściśle połączone w naszym umyśle, że nie możemy ich rozdzielić. Kiedy nadchodzi dźwięk, zmysły wibrują, a fala wznosi się w reakcji; podążają tak blisko siebie, że nie można odróżnić jednego od drugiego. Gdy praktykuje się tę medytację przez długi czas, pamięć, zbiornik wszystkich wrażeń, zostaje oczyszczona i jesteśmy w stanie wyraźnie odróżnić je od siebie. To się nazywa Nirwitarka, koncentracja bez pytania.


एतयैव सविचारा निर्विचारा च सूक्ष्मविषया व्याख्याता ॥४४॥
etayaiva savicārā nirvicārā ca sūkṣma-viṣayā vyākhyātā

44. Poprzez ten proces wyjaśniane są (również) (koncentracje) z rozróżnianiem i bez rozróżniania, których obiekty są subtelniejsze.
Ponownie stosuje się proces podobny do poprzedniego; tylko przedmioty, które należy podjąć w poprzednich medytacjach, są zgrubne; w tym są subtelne.

Rozdział II – Koncentracja: jej praktyka


तपः-स्वाध्यायेश्वरप्रणिधानानि क्रियायोगः ॥१॥
tapaḥ-svādhyāyeśvara-praṇidhānāni kriyā-yogaḥ

1. Umartwianie się, studiowanie i oddawanie owoców pracy Bogu nazywane są Krijā-Joga.
Te Samādhi, którymi zakończyliśmy nasz ostatni rozdział, są bardzo trudne do osiągnięcia; więc musimy je powoli podnosić. Pierwszy krok, krok wstępny, nazywany jest Krija-Joga. Dosłownie oznacza to pracę, dążenie do Jogi. Organy to konie, umysł to lejce, intelekt to woźnica, dusza to jeździec, a ciało to rydwan. Pan domu, Król, Jaźń człowieka, siedzi w tym rydwanie. Jeśli konie są bardzo silne i nie słuchają wodzy, jeśli woźnica, intelekt, nie wie jak kontrolować konie, wtedy rydwan popadnie w rozpacz. Ale jeśli narządy, konie, są dobrze kontrolowane, a wodze, umysł, są dobrze trzymane w rękach woźnicy, intelektu, rydwan osiąga cel. Co zatem oznacza to umartwienie? Mocne trzymanie wodzy podczas prowadzenia tułowia i organów; nie pozwalanie im na robienie wszystkiego, co im się podoba, ale utrzymywanie ich oboje pod odpowiednią kontrolą. Studiowanie. Co w tym przypadku oznacza nauka? Żadnego studiowania powieści ani książek z opowiadaniami, ale studiowania tych dzieł, które uczą wyzwolenia duszy. Z drugiej strony to badanie wcale nie oznacza polemicznych badań. Jogin miał zakończyć swój okres polemik. Ma tego dość i stał się usatysfakcjonowany. Studiuje tylko po to, by utwierdzić się w swoich przekonaniach. Wāda i Siddhānta — są to dwa rodzaje wiedzy biblijnej — Wāda (argumentująca) i Siddhānta (decydująca). Kiedy człowiek jest całkowitym ignorantem, podejmuje pierwszą z nich, walkę argumentacyjną i rozumowanie za i przeciw; a kiedy skończy, podejmuje Siddhantę, decydującą, dochodząc do konkluzji. Samo dojście do tego wniosku nie wystarczy. Trzeba to zintensyfikować. Książek jest nieskończenie wiele, a czasu jest mało; dlatego tajemnica wiedzy polega na braniu tego, co istotne. Weź to i spróbuj to przeżyć. Istnieje stara indyjska legenda, że jeśli postawisz kubek mleka i wody przed Rādźa Hamsa (łabędziem), on zabierze całe mleko i zostawi wodę. W ten sposób powinniśmy wziąć to, co jest wartościowe w wiedzy, i zostawić śmieci. Na początek potrzebna jest gimnastyka intelektualna. Nie wolno nam wchodzić w nic na ślepo. Jogin przeszedł przez stan kłótni i doszedł do wniosku, który jest jak skała niewzruszony. Jedyne, co teraz stara się zrobić, to zintensyfikować ten wniosek. Nie dyskutuj, mówi on; jeśli ktoś narzuca ci argumenty, milcz. Nie odpowiadaj na żaden argument, ale odejdź spokojnie, ponieważ argumenty tylko zakłócają umysł. Jedyną rzeczą konieczną jest ćwiczenie intelektu, jaki jest pożytek z zakłócania go bez powodu? Intelekt jest tylko słabym narzędziem i może dać nam tylko wiedzę ograniczoną zmysłami. Jogin chce wyjść poza zmysły, dlatego intelekt jest dla niego bezużyteczny. Jest tego pewien i dlatego milczy i nie dyskutuje. Każdy argument wytrąca jego umysł z równowagi, powoduje zakłócenie w Ćitta, a zakłócenie jest wadą. Argumenty i szukanie przyczyny to tylko przy okazji. Poza nimi są znacznie wyższe rzeczy. Całe życie nie jest dla szkolnych bójek i debatujących stowarzyszeń. „Oddanie owoców pracy Bogu” to nie przypisywanie sobie zasług ani winy, ale poddanie obu Panu i osiągnięcie pokoju.


समाधि-भावनार्थः क्लेश-तनूकरणार्थश्च ॥२॥
samādhi-bhāvanārthaḥ kleśa-tanū-karaṇārthaś ca

2. (To jest dla) praktyki Samadhi i minimalizowania bolesnych przeszkód.
Większość z nas sprawia, że nasze umysły są jak rozpieszczone dzieci, pozwalamy im robić, co chcą. Dlatego konieczne jest ciągłe praktykowanie Krija-jogi, aby uzyskać kontrolę nad umysłem i ujarzmić go. Przeszkody w Jodze wynikają z braku kontroli i powodują ból. Można je usunąć tylko poprzez powstrzymanie umysłu i trzymanie go w ryzach za pomocą Krija-jogi.


अविद्यास्मिता-राग-द्वेषाभिनिवेशाः क्लेशाः ॥३॥
avidyāsmitā-rāga-dveṣābhiniveśāḥ kleśāḥ

3. Przeszkody niosące ból to: ignorancja, egoizm, przywiązanie, niechęć i lgnięcie do życia.
Oto pięć boleści, pięciokrotna więź, która nas wiąże, których przyczyną jest ignorancja, a pozostałe cztery skutkiem. Jest to jedyna przyczyna wszystkich naszych nieszczęść. Co jeszcze może nas unieszczęśliwić? Naturą Duszy jest wieczna błogość. Co może sprawić, że będzie smutna jeśli nie ignorancja, halucynacje, złudzenia? Cały ból Duszy jest po prostu złudzeniem.


अविद्याक्षेत्रमुत्तरेषां प्रसुप्त-तनु-विच्छिन्नोदाराणाम् ॥४॥
avidyā kṣetram uttareṣām prasupta-tanu-vicchinnodārāṇām

4. Ignorancja jest produktywnym polem wszystkich tych, które następują, niezależnie od tego, czy są uśpione, osłabione, obezwładnione, czy rozszerzone.
Niewiedza jest przyczyną egoizmu, przywiązania, niechęci i lgnięcia do życia. Te wrażenia istnieją w różnych stanach. Czasami są uśpione. Często słyszysz wyrażenie „niewinny jak niemowlę”, jednak w dziecku może znajdować się stan demona lub boga, który stopniowo będzie się ujawniał. U Jogina te wrażenia, Samskary pozostawione przez przeszłe działania, są osłabione, to znaczy istnieją w bardzo subtelnym stanie, a on może je kontrolować i nie pozwalać im się ujawnić. „Obezwładniony” oznacza, że czasami jeden zestaw wrażeń jest powstrzymany na chwilę przez te silniejsze, ale wychodzi on na jaw, gdy ta tłumiąca przyczyna zostanie usunięta. Ostatnim stanem jest „rozszerzony”, kiedy samskara, mając pomocne otoczenie, osiąga wielką aktywność, dobrą lub złą.


अनित्याशुचि-दुःखानात्मसु नित्य-शुचि-सुखात्मख्यातिरविद्या ॥५॥
anityāśuci-duḥkhānātmasu nitya-śuci-sukhātma-khyātir avidyā

5. Ignorancja to przyjmowanie niewiecznego, nieczystego, bolesnego i nie-Jaźni za wieczne, czyste, szczęśliwe i Atmana lub Jaźń (odpowiednio).
Wszystkie rodzaje wrażeń mają jedno źródło, ignorancję. Musimy najpierw dowiedzieć się, czym jest ignorancja. Wszyscy myślimy: „Jestem ciałem, a nie Jaźnią, czystą, promienną, wiecznie szczęśliwą”, a to jest ignorancja. Myślimy o człowieku i postrzegamy go jako ciało. To jest wielkie złudzenie.


दृग्दर्शनशक्त्योरेकात्मतेवास्मिता ॥६॥
dṛg-darśana-śaktyor ekātmatevāsmitā

6. Egoizm jest utożsamieniem widzącego z narzędziem widzenia.
Widzący jest naprawdę Jaźnią, czystą, zawsze świętą, nieskończoną, nieśmiertelną. To jest Jaźń człowieka. A jakie to instrumenty? Ćitta, czyli materiał umysłu, Buddhi, czyli zdolność określania, Manas, czyli umysł i Indrija, czyli narządy zmysłów. Są to dla niej narzędzia, dzięki którym widzi świat zewnętrzny, a identyfikacja Jaźni z narzędziami jest tym, co nazywa się ignorancją egoizmu. Mówimy: „Jestem umysłem”, „Jestem myślą”, „Jestem zły” lub „Jestem szczęśliwy”. Jak możemy się złościć i jak nienawidzić? Powinniśmy identyfikować się z Jaźnią, która nie może się zmienić. Jeśli jest niezmienna, jak może być w jednej chwili szczęśliwa, a w innej nieszczęśliwa? Jest bezkształtna, nieskończona, wszechobecna. Co może Ją zmienić? Jest ona poza wszelkim prawem. Co może na Nią wpłynąć? Nic we wszechświecie nie może wywrzeć na Nią wpływu. Jednak z powodu ignorancji utożsamiamy się z umysłem i myślimy, że odczuwamy przyjemność lub ból.


सुखानुशयी रागः ॥७॥
sukhānuśayī rāgaḥ

7. Przywiązanie jest tym, co mieszka w przyjemności.
Znajdujemy przyjemność w pewnych rzeczach a umysł jak prąd płynie w ich kierunku; a to jak gdyby podążanie za ośrodkiem przyjemności nazywa się przywiązaniem. Nigdy nie jesteśmy przywiązani tam, gdzie nie znajdujemy przyjemności. Czasami znajdujemy przyjemność w bardzo dziwnych rzeczach, ale zasada pozostaje niezmieniona: gdziekolwiek znajdujemy przyjemność, tam jesteśmy przywiązani.


दुःखानुशयी द्वेषः ॥८॥
duḥkhānuśayī dveṣaḥ

8. Niechęć jest tym, co tkwi w bólu.
Od tego, co sprawia nam ból, natychmiast staramy się uciec.


स्वरसवाही विदुषोऽपि तथारूढोऽभिनिवेशः ॥९॥
sva-rasa-vāhī viduṣo ‘pi tathārūḍho ‘bhiniveśaḥ

9. Płynące poprzez własną naturę i ugruntowane nawet w uczonych jest lgnięcie do życia.
To lgnięcie do życia widać w każdym zwierzęciu. Na nim podjęto wiele prób zbudowania teorii przyszłego życia, ponieważ ludzie tak bardzo kochają życie, że pragną także przyszłego życia. Oczywiście jest rzeczą jasną, że ten argument jest bezwartościowy, ale najciekawsze jest to, że w krajach zachodnich pogląd, że to trzymanie się życia wskazuje na możliwość przyszłego życia, dotyczy tylko ludzi, ale nie obejmuje zwierząt. W Indiach to trzymanie się życia było jednym z argumentów potwierdzających przeszłe doświadczenia i istnienie. Na przykład, jeśli prawdą jest, że cała nasza wiedza pochodzi z doświadczenia, to jest pewne, że tego, czego nigdy nie doświadczyliśmy, nie możemy sobie wyobrazić ani zrozumieć. Gdy tylko kurczaki się wyklują, zaczynają zbierać pokarm. Wiele razy widziano, gdzie kaczki były wysiadywane przez kury, gdy tylko wykluły się z jaj leciały do wody, a matka myślała, że się utopią. Jeśli doświadczenie jest jedynym źródłem wiedzy, gdzie te kury nauczyły się zbierać pokarm a kaczątka, że woda jest ich naturalnym żywiołem? Jeśli mówisz, że to instynkt, to nie znaczy nic — to po prostu słowo ale żadne wyjaśnienie. Czym jest ten instynkt? Mamy w sobie wiele instynktów. Na przykład większość z was, panie, gra na pianinie i pamiętacie, kiedy po raz pierwszy się tego nauczyłyście, jak ostrożnie musiałyście kłaść palce na czarno-białych klawiszach, jeden po drugim, ale teraz, po długich latach ćwiczeń, możecie rozmawiać ze znajomymi podczas gdy wasze palce grają mechanicznie. Stało się to instynktem. Tak też z każdą wykonywaną przez nas pracą; przez praktykę staje się instynktem, staje się automatyczna; ale o ile nam wiadomo, wszystkie przypadki, które obecnie uważamy za automatyczne, są rozumem zdegenerowanym. W języku Joginów instynkt wiąże się z rozumem. W grę wchodzi rozróżnianie i staje się ono automatyczną Samskarą. Dlatego całkowicie logiczne jest myślenie, że wszystko, co na tym świecie nazywamy instynktem, jest po prostu zaangażowanym rozumem. Ponieważ rozum nie może powstać bez doświadczenia, przeto wszelki instynkt jest wynikiem doświadczenia przeszłego. Kury boją się jastrzębia, a kaczątka kochają wodę; oba są rezultatem przeszłych doświadczeń. Następnie pojawia się pytanie, czy to doświadczenie należy do konkretnej duszy, czy po prostu do ciała, czy to doświadczenie, które przychodzi do kaczki, jest doświadczeniem przodków kaczki, czy też własnym doświadczeniem kaczki. Współcześni uczeni utrzymują, że należy ona do ciała, ale Jogini utrzymują, że jest to doświadczenie umysłu, przekazywane przez ciało. Nazywa się to teorią reinkarnacji.
Widzieliśmy, że cała nasza wiedza, czy nazywamy ją percepcją, rozumem czy instynktem, musi przejść przez ten jeden kanał zwany doświadczeniem, a wszystko, co teraz nazywamy instynktem, jest wynikiem przeszłego doświadczenia, zdegenerowanego do instynktu i ten instynkt odnawia się ponownie do rozumu. I tak w całym wszechświecie, i na tym został zbudowany jeden z głównych argumentów przemawiających za reinkarnacją w Indiach. Powtarzające się doświadczenia różnych lęków z biegiem czasu wytwarzają to lgnięcie do życia. Dlatego dziecko instynktownie się boi, bo jest w nim przeszłe doświadczenie bólu. Nawet u najbardziej uczonych ludzi, którzy wiedzą, że to ciało odejdzie, i którzy mówią: „nieważne, mieliśmy setki ciał, dusza nie może umrzeć” — nawet u nich, przy wszystkich ich intelektualnych przekonaniach, wciąż znajdujemy to przywiązanie do życia. Dlaczego jest to trzymanie się życia? Widzieliśmy, że stało się to instynktowne. W psychologicznym języku Joginów stało się to Samskarą. Samskary, piękne i ukryte śpią w Ćitta. Całe to przeszłe doświadczenie śmierci, wszystko to, co nazywamy instynktem, staje się doświadczeniem podświadomym. Żyje w Ćitta i nie jest bezczynne, ale działa pod nią.
Ćitta-Wryttis, fale umysłu, które są zgrubne, możemy docenić i poczuć; można je dużo łatwiej kontrolować, ale co z subtelniejszymi instynktami? Jak można je kontrolować? Kiedy jestem zły, cały mój umysł staje się ogromną falą gniewu. Czuję to, widzę to, radzę sobie z tym, łatwo mogę tym manipulować, mogę z tym walczyć; ale nie odniosę doskonałego sukcesu w walce, dopóki nie zejdę na dół do jego przyczyn. Człowiek mówi do mnie coś bardzo ostrego i zaczynam czuć, że się rozpalam, a on idzie dalej, aż wpadam w doskonały gniew i zapominam o sobie, utożsamiam się ze złością. Kiedy po raz pierwszy zaczął mnie obrażać, pomyślałem: „Będę zły”. Gniew to jedno, a ja to drugie; ale kiedy się rozgniewałem, byłem gniewem. Te uczucia muszą być kontrolowane w zarodku, korzeniu, w ich subtelnych formach, zanim nawet my staniemy się świadomi, że na nas działają. U ogromnej większości ludzkości nie są nawet znane subtelne stany tych namiętności — stany, w których wyłaniają się z podświadomości. Kiedy bańka unosi się z dna jeziora, nie widzimy jej ani nawet wtedy, gdy jest już prawie wypukła nad powierzchnią; dopiero wtedy kiedy pęka i tworzy falę, wiemy, że tam jest. Odniesiemy sukces w zmaganiu się z falami tylko wtedy, gdy uda nam się uchwycić je w ich subtelnych przyczynach, a dopóki nie zdołasz ich uchwycić i ujarzmić, zanim staną się zgrubne, nie ma nadziei na doskonałe pokonanie jakiejkolwiek namiętności. Aby kontrolować nasze pasje, musimy kontrolować je u samych korzeni; tylko wtedy będziemy w stanie wypalić ich nasiona. Tak jak smażone ziarno wrzucone do ziemi nigdy nie wzejdzie, tak te namiętności nigdy nie powstaną.


ते प्रतिप्रसवहेयाः सूक्ष्माः ॥१०॥
te pratiprasava-heyāḥ sūkṣmāḥ

10. Subtelne Samskary mają zostać pokonane przez wprowadzenie ich w stan przyczynowy.
Samskary to subtelne wrażenia, które później manifestują się w zgrubne formy. Jak kontrolować te subtelne Samskary? Rozkładając skutek na jego przyczynę. Kiedy Ćitta, która jest skutkiem, zostaje rozłożona na swoją przyczynę, Asmitę lub Egoizm, tylko wtedy subtelne wrażenia umierają wraz z nią. Medytacja nie może ich zniszczyć.


ध्यानहेयास्तद्वृत्तयः ॥११॥
dhyāna-heyās tad-vṛttayaḥ

11. Poprzez medytację należy odrzucić ich (zgrubne) modyfikacje.
Medytacja jest jednym ze wspaniałych sposobów kontrolowania narastania tych fal. Poprzez medytację możesz sprawić, by umysł ujarzmił te fale, a jeśli praktykujesz medytację przez dni, miesiące i lata, aż stanie się to nawykiem, aż będzie pojawiać się wbrew tobie, złość i nienawiść zostaną opanowane i ujarzmione.


क्लेशमूलः कर्माशयो दृष्टादृष्टजन्मवेदनीयः ॥१२॥
kleśa-mūlaḥ karmāśayo dṛṣṭādṛṣṭa-janma-vedanīyaḥ

12. „Naczynie uczynków” ma swoje korzenie w tych bolesnych przeszkodach, a ich doświadczanie jest w tym życiu widzialnym lub w życiu niewidzialnym.
Przez „naczynie uczynków” rozumie się sumę Samskar. Bez względu na to, jaką pracę wykonujemy, umysł wpada w falę, a po zakończeniu pracy myślimy, że fala odeszła. Nie. Stała się właśnie subtelna, ale nadal tam jest. Kiedy próbujemy sobie przypomnieć tę pracę, pojawia się ona ponownie i staje się falą. Tak więc była tam; inaczej nie byłoby pamięci. W ten sposób każde działanie, każda myśl, dobra lub zła, po prostu opada i staje się subtelnym i jest tam gromadzone. Zarówno szczęśliwe jak i nieszczęśliwe myśli nazywane są bolesnymi przeszkodami, ponieważ według Joginów na dłuższą metę przynoszą ból. Wszelkie szczęście, które pochodzi ze zmysłów, w końcu przyniesie ból. Wszelka przyjemność sprawia, że pragniemy więcej, a to powoduje ból. Nie ma ograniczeń dla pragnień człowieka; pragnie on wciąż, a kiedy dochodzi do punktu, w którym pragnienie nie może zostać spełnione, rezultatem jest ból. Dlatego Jogini uważają sumę wrażeń, dobrych lub złych, za przeszkody niosące ból; blokują one drogę do wolności Duszy.
Tak samo jest z Samskarami, subtelnymi korzeniami wszystkich naszych uczynków; są przyczynami, które ponownie przyniosą skutki, czy to w tym życiu, czy w życiu przyszłym. W wyjątkowych przypadkach, gdy te Samskary są bardzo silne, szybko przynoszą owoce; wyjątkowe akty niegodziwości lub dobroci przynoszą owoce nawet w tym życiu. Jogini utrzymują, że ludzie, którzy są w stanie zdobyć ogromną moc dobrych Samskar nie muszą umierać, ale nawet w tym życiu mogą zmienić swoje ciała w boskie ciała. Istnieje kilka takich przypadków, o których wspominają Jogini w swoich księgach. Ci ludzie zmieniają sam materiał swoich ciał; przestawiają molekuły w taki sposób, że nie mają już więcej chorób i nie przychodzi do nich to, co nazywamy śmiercią. Dlaczego miałoby tak nie być? Fizjologicznym znaczeniem pożywienia jest przyswajanie energii ze słońca. Energia dotarła do rośliny, roślina jest zjadana przez zwierzę, a zwierzę przez człowieka. Nauka polega na tym, że bierzemy tak dużo energii ze słońca i czynimy ją częścią nas samych. Skoro tak jest, dlaczego miałby istnieć tylko jeden sposób asymilacji energii? Droga rośliny nie jest taka sama jak nasza; jej ziemski proces asymilacji energii różni się od naszego. Ale wszyscy asymilują energię w takiej czy innej formie. Jogini mówią, że są w stanie przyswoić sobie energię jedynie siłą umysłu, że mogą czerpać z niej tyle, ile chcą, bez uciekania się do zwykłych metod. Jak pająk tworzy swoją sieć z własnej substancji i zostaje w niej uwiązany i nie może poruszać się nigdzie indziej, jak tylko wzdłuż linii tej sieci, tak i my stworzyliśmy z naszej własnej substancji tę sieć zwaną nerwami i nie możemy działać inaczej niż przez kanały tych nerwów. Jogin mówi, że nie musimy być tym związani.
Podobnie, jesteśmy w stanie wysłać prąd w dowolne miejsce na świecie, ale musimy go przesłać przewodami. Natura może wysłać ogromną masę elektryczności bez żadnych przewodów. Dlaczego my nie możemy zrobić tego samego? Możemy wysłać mentalną elektryczność. To, co nazywamy umysłem, jest bardzo podobne do elektryczności. Oczywiste jest, że ten płyn nerwowy ma pewną ilość elektryczności, ponieważ jest spolaryzowany i odpowiada na wszystkie kierunki elektryczne. Możemy przesyłać naszą energię elektryczną przez te kanały nerwowe. Dlaczego nie wysłać mentalnej elektryczności bez tej pomocy? Jogini mówią, że jest to całkowicie możliwe i wykonalne, a kiedy to zrobisz, będziesz działać w całym wszechświecie. Będziesz mógł pracować z każdym ciałem w dowolnym miejscu, bez pomocy układu nerwowego. Kiedy dusza działa przez te kanały, mówimy, że człowiek żyje, a kiedy przestają one działać, mówimy, że człowiek jest martwy. Ale kiedy człowiek jest w stanie działać z tymi kanałami lub bez nich, narodziny i śmierć nie będą miały dla niego żadnego znaczenia. Wszystkie ciała we wszechświecie składają się z Tanmātra, ich różnica polega na ułożeniu tych ostatnich. Jeśli jesteś aranżerem, możesz ułożyć ciało w taki czy inny sposób. Kto tworzy to ciało, jeśli nie ty? Kto zjada jedzenie? Gdyby ktoś inny jadł za ciebie jedzenie, nie żyłbyś długo. Kto wytwarza krew z jedzenia? Ty, z pewnością. Kto oczyszcza krew i przepuszcza ją przez żyły? Ty. Jesteśmy panami ciała i żyjemy w nim. Tylko że straciliśmy wiedzę jak je odmłodzić. Staliśmy się automatyczni, zdegenerowani. Zapomnieliśmy o procesie układania jego cząsteczek. Zatem to, co robimy automatycznie, musi być robione świadomie. Jesteśmy panami i musimy uregulować ten układ; a gdy tylko będziemy mogli to zrobić, będziemy mogli odmłodzić się tak, jak nam się podoba, a wtedy nie będziemy mieli ani narodzin, ani chorób, ani śmierci.

तदभावात् संयोगाभावो हानं तद्दृशेः कैवल्यम् ॥२५॥
tad-abhāvāt saṃyogābhāvo hānaṃ tad-dṛśeḥ kaivalyam

25. Brak tego (ignorancja) oznacza brak połączenia, którego należy unikać; to jest niezależność widzącego.
Zgodnie z filozofią jogi dusza została połączona z naturą przez ignorancję. Celem jest pozbycie się kontroli natury nad nami. Taki jest cel wszystkich religii. Każda dusza jest potencjalnie boska. Celem jest zamanifestowanie tej Boskości wewnątrz poprzez kontrolowanie natury, zewnętrznej i wewnętrznej. Rób to poprzez pracę, kult, kontrolę psychiczną lub filozofię — jedną lub więcej, albo wszystkie — i bądź wolny. To jest cała religia. Doktryny, dogmaty, rytuały, księgi, świątynie czy formy są jedynie drugorzędnymi szczegółami. Jogin stara się osiągnąć ten cel poprzez kontrolę psychiczną. Dopóki nie uwolnimy się od natury, jesteśmy niewolnikami; jak ona dyktuje tak musimy iść. Jogin twierdzi, że ten, kto kontroluje umysł, kontroluje również materię. Wewnętrzna natura jest znacznie wyższa niż zewnętrzna i znacznie trudniej się z nią zmierzyć, jest znacznie trudniejsza do kontrolowania. Dlatego ten, kto pokonał wewnętrzną naturę, panuje nad całym wszechświatem; staje się on jego sługą. Radźa-Joga przedstawia metody uzyskiwania tej kontroli. Siły wyższe niż te, które znamy w naturze fizycznej, będą musiały zostać ujarzmione. To ciało jest tylko zewnętrzną skorupą umysłu. To nie są dwie różne rzeczy; są jak ostryga i jej skorupa. Są to tylko dwa aspekty jednej rzeczy; wewnętrzna substancja ostrygi pobiera materię z zewnątrz i wytwarza muszlę. W ten sam sposób subtelne siły wewnętrzne, zwane umysłem, pobierają materię z zewnątrz i z niej wytwarzają zewnętrzną powłokę, ciało. Jeśli więc mamy kontrolę nad tym, co wewnętrzne, bardzo łatwo jest mieć kontrolę nad tym, co zewnętrzne. Z drugiej strony, te siły nie są różne. Nie chodzi o to, że niektóre siły są fizyczne, a inne mentalne; siły fizyczne są jedynie zgrubnymi przejawami subtelnych sił, tak jak świat fizyczny jest jedynie zgrubną manifestacją subtelnego świata.


विवेकख्यातिरविप्लवा हानोपायः ॥२६॥
viveka-khyātir aviplavā hānopāyaḥ

26. Środkiem zniszczenia ignorancji jest nieprzerwana praktyka rozróżniania.
To jest prawdziwy cel praktyki — rozróżnienie między tym, co rzeczywiste, a tym, co nierzeczywiste, wiedząc, że Purusza nie jest naturą, że nie jest ani materią, ani umysłem, a ponieważ nie jest naturą, nie może się zmienić. Tylko natura się zmienia, łączy i łączy na nowo, nieustannie się rozpuszcza. Kiedy poprzez ciągłą praktykę zaczniemy rozróżniać, ignorancja zniknie, a Purusza zacznie jaśnieć w swojej prawdziwej naturze – wszechwiedzący, wszechpotężny, wszechobecny.


तस्य सप्तधा प्रान्तभूमिः प्रज्ञा ॥२७॥
tasya saptadhā prānta-bhūmiḥ prajñā

27. Jego wiedza jest z siedmiorakiego najwyższego poziomu.
Kiedy ta wiedza nadejdzie, nadejdzie niejako w siedmiu stopniach, jeden po drugim; a kiedy zaczyna się jedna z nich, wiemy, że zdobywamy wiedzę. Jako pierwsze pojawi się to, że znaliśmy to, co ma być poznane. Umysł przestanie być niezadowolony. Mając świadomość pragnienia wiedzy, zaczynamy szukać tu i tam, gdzie wydaje nam się, że możemy znaleźć jakąś prawdę, a nie znajdując jej, stajemy się niezadowoleni i szukamy nowego kierunku. Wszelkie poszukiwania są daremne, dopóki nie zaczniemy dostrzegać, że wiedza jest w nas samych, że nikt nie może nam pomóc, że sami musimy sobie pomóc. Kiedy zaczniemy praktykować moc rozróżniania, pierwszym znakiem, że zbliżamy się do prawdy, będzie zniknięcie tego stanu niezadowolenia. Będziemy całkowicie pewni, że znaleźliśmy prawdę i że nie może to być nic innego, jak tylko prawda. Wtedy możemy wiedzieć, że wschodzi słońce, że ranek dla nas świta i nabierając odwagi musimy wytrwać, aż cel zostanie osiągnięty. Druga klasa będzie brakiem wszystkich bólów. Nie będzie możliwe, aby cokolwiek we wszechświecie, zewnętrzne lub wewnętrzne, zadało nam ból. Trzecim będzie osiągnięcie pełnej wiedzy. Wszechwiedza będzie nasza. Czwartym będzie osiągnięcie końca wszelkich obowiązków poprzez rozróżnianie. Następnie nadejdzie to, co nazywa się wolnością Ćitta. Uświadomimy sobie, że wszystkie trudności i zmagania, wszelkie wahania umysłu opadły, tak jak kamień toczy się ze szczytu góry do doliny i już nigdy się nie podnosi. Następnym będzie to, że sama Ćitta zda sobie sprawę, że rozpływa się w swoich przyczynach, kiedy tylko tego zapragniemy. Wreszcie odkryjemy, że jesteśmy ugruntowani w naszej Jaźni, że byliśmy sami w całym wszechświecie, ani ciało, ani umysł nigdy nie były z nami spokrewnione, a tym bardziej połączone. One pracowały na swój własny sposób, a my przez ignorancję przyłączyliśmy się do nich. Ale byliśmy sami, wszechmocni, wszechobecni, zawsze błogosławieni; nasza własna Jaźń była tak czysta i doskonała, że nie potrzebowaliśmy nikogo innego. Nie potrzebowaliśmy nikogo innego, aby nas uszczęśliwić, ponieważ sami jesteśmy szczęściem. Przekonamy się, że wiedza ta nie zależy od niczego innego; w całym wszechświecie nie może być nic, co nie stanie się promienne przed naszą wiedzą. To będzie ostatni stan, a Jogin stanie się spokojny i wyciszony, nigdy więcej nie będzie odczuwał bólu, nigdy więcej nie ulegnie złudzeniom, nigdy nie dotknie go nieszczęście. Będzie wiedział, że jest zawsze błogosławiony, zawsze doskonały, wszechmocny.


योगाङ्गानुष्ठानादशुद्धिक्षये ज्ञानदीप्तिरा विवेकख्यातेः ॥२८॥
yogāṅgānuṣṭhānād aśuddhi-kṣaye jñāna-dīptir āviveka-khyāteḥ

28. Poprzez praktykę różnych części jogi nieczystości są niszczone, wiedza staje się promienna aż do rozróżnienia.
Teraz przychodzi wiedza praktyczna. To, o czym właśnie mówiliśmy, jest znacznie wyższe. Jest daleko ponad naszymi głowami, ale jest ideałem. Najpierw konieczne jest uzyskanie kontroli fizycznej i psychicznej. Wtedy urzeczywistnienie ustabilizuje się w tym ideale. Skoro ideał jest znany, pozostaje ćwiczyć metodę osiągania go.


यम-नियमासन-प्राणायाम-प्रत्याहार-धारणा-ध्यान-समाधयोऽष्टावङ्गानि ॥२९॥
yama-niyamāsana-prāṇāyāma-pratyāhāra-dhāraṇā-dhyāna-samādhayo ‘ṣṭāv aṅgāni

29. Jama, Nijama, Āsana, Pranājama, Pratjāhāra, Dhāranā, Dhjāna i Samadhi są ośmioma członkami Jogi.


अहिंसा-सत्यास्तेय-ब्रह्मचर्यापरिग्रहा यमाः ॥३०॥
ahimsā-satyāsteya-brahmacaryāparigrahā yamāḥ

30. Niezabijanie, prawdomówność, niekradzenie, wstrzemięźliwość i nieprzyjmowanie to Jamy.
Człowiek, który chce być doskonałym Joginem, musi porzucić ideę płci. Dusza nie ma płci; dlaczego miałby się degradować ideami płci? Później lepiej zrozumiemy, dlaczego należy odrzucić te idee. Umysł człowieka, który otrzymuje prezenty, podlega działaniu umysłu dawcy, więc odbiorca prawdopodobnie ulegnie degeneracji. Przyjmowanie prezentów może zniszczyć niezależność umysłu i uczynić nas niewolnikami. Dlatego nie przyjmujcie prezentów.


एते जाति-देश-काल-समयानवच्छिन्नाः सार्वभौमा महाव्रतम् ॥३१॥
ete jāti-deśa-kāla-samayānavacchinnāḥ sārva-bhaumā mahāvratam

31. Te, niezłamane przez czas, miejsce, cel i kastę - zasady są (powszechnymi) wielkimi ślubowaniami.
Praktyki te – niezabijanie, prawdomówność, niekradzenie, czystość i nieprzyjmowanie – mają być praktykowane przez każdego mężczyznę, kobietę i dziecko; przez każdą duszę, niezależnie od narodu, kraju czy stanowiska.


शौच-सन्तोष-तपःस्वाध्यायेश्वरप्रणिधानानि नियमाः ॥३२॥
śauca-santoṣa-tapaḥ-svādhyāyeśvara-praṇidhānāni niyamāḥ

32. Wewnętrzne i zewnętrzne oczyszczenie, zadowolenie, umartwienie, studiowanie i wielbienie Boga to Nijamy.
Oczyszczenie zewnętrzne to utrzymywanie ciała w czystości; brudny człowiek nigdy nie będzie Joginem. Musi nastąpić również wewnętrzne oczyszczenie. Uzyskuje się to dzięki cnotom wymienionym w I.33. Oczywiście czystość wewnętrzna ma większą wartość niż zewnętrzna, ale obie są konieczne, a czystość zewnętrzna, bez wewnętrznej, nie pomoże.


वितर्कबाधने प्रतिपक्षभावनम् ॥३३॥
vitarka-bādhane pratipakṣa-bhāvanam

33. Aby powstrzymać myśli, które są wrogie jodze, należy przynieść przeciwne myśli.
To jest sposób praktykowania wymienionych cnót. Na przykład, kiedy do umysłu napływa wielka fala gniewu, jak mamy to kontrolować? Po prostu podnosząc przeciwną falę. Pomyśl o miłości. Czasami matka jest bardzo zła na swojego męża i kiedy jest w tym stanie, przychodzi dziecko i ona je całuje; stara fala wymiera i pojawia się nowa fala, miłość do dziecka. Tłumi ona tą drugą. Miłość jest przeciwieństwem gniewu. Podobnie, kiedy pojawia się pomysł kradzieży, należy pomyśleć o niekradnięciu; kiedy pojawia się myśl o otrzymywaniu prezentów, zastąp ją przeciwną myślą.


वितर्का हिंसादयः कृतकारितानुमोदिता लोभक्रोधमोहपूर्वका मृदुमध्याधिमात्रा दुःखाज्ञानानन्तफला इति प्रतिपक्षभावनम् ॥३४॥
vitarkā himsādayaḥ kṛta-kāritānumoditā lobha-krodha-moha-pūrvakā mṛdu-madhyādhimātrā
duḥkhājñānānanta-phalā iti pratipakṣa-bhāvanam

34. Przeszkody w Jodze to zabijanie, kłamstwo itp., zarówno popełnione, spowodowane lub zatwierdzone; albo przez chciwość, albo gniew, albo ignorancję; czy to niewielkie, średnie, czy wielkie; i prowadzą do nieskończonej ignorancji i nieszczęścia. To jest (metoda) myślenia przeciwnego.
Jeśli skłamię, albo sprawię, że ktoś to powie, albo pochwalę, że ktoś to zrobi, jest to równie grzeszne. Nawet jeśli jest to bardzo delikatne kłamstwo, nadal jest to kłamstwo. Każda niegodziwa myśl odbije się od ciebie, każda myśl nienawiści, którą mogłeś pomyśleć nawet w jaskini, jest przechowywana i pewnego dnia wróci do ciebie z ogromną mocą w postaci jakiegoś tutaj nieszczęścia. Jeśli będziesz przejawiać nienawiść i zazdrość, odbiją się one na tobie z dodatkowym procentem. Żadna siła nie może ich odwrócić; kiedy raz wprawisz je w ruch, będziesz musiał je znosić. Pamiętanie o tym uchroni cię przed robieniem złych rzeczy.


अहिंसाप्रतिष्ठायां तत्सन्निधौ वैरत्यागः ॥३५॥
ahimsā-pratiṣṭhāyāà tat-sannidhau vaira-tyāgaḥ

35. Po ustanowieniu zakazu zabijania, w jego obecności ustają wszelkie wrogości (w innych).
Jeśli człowiek osiągnie ideał niekrzywdzenia innych, przed nim nawet zwierzęta, które są z natury dzikie, staną się spokojne. Tygrys i baranek będą bawić się razem przed takim Joginem. Kiedy dojdziesz do tego stanu, sam zrozumiesz, że mocno ugruntowałeś się w niewyrządzaniu krzywdy.


सत्यप्रतिष्ठायां क्रियाफलाश्रयत्वम् ॥३६॥
satya-pratiṣṭhāyāṃ kriyā-phalāśrayatvam

36. Dzięki ustanowieniu prawdomówności Jogin otrzymuje moc osiągania dla siebie i innych owoców pracy bez uczynków.
Kiedy ta moc prawdy zostanie w tobie utwierdzona, wtedy nawet we śnie nigdy nie powiesz nieprawdy. Będziesz szczery w myślach, słowach i czynach. Cokolwiek powiesz, będzie prawdą. Możesz powiedzieć człowiekowi: „Bądź błogosławiony”, a ten człowiek będzie błogosławiony. Jeśli człowiek jest chory i powiesz mu: „Bądź wyleczony”, natychmiast wyzdrowieje.


अस्तेयप्रतिष्ठायां सर्वरत्नोपस्थानम् ॥३७॥
asteya-pratiṣṭhāyāṃ sarva-ratnopasthānam

37. Poprzez ustanowienie zakazu kradzieży całe bogactwo przychodzi do Jogina.
Im bardziej uciekasz od natury, tym bardziej ona podąża za tobą; a jeśli w ogóle o nią nie dbasz, staje się twoją niewolnicą.


ब्रह्मचर्यप्रतिष्ठायां वीर्यलाभः ॥३८॥
brahmacarya-pratiṣṭhāyām vīrya-lābhaḥ

38. Poprzez ustanowienie wstrzemięźliwości uzyskuje się energię. Czysty mózg ma ogromną energię i gigantyczną siłę woli. Bez czystości nie ma siły duchowej. Wstrzemięźliwość daje cudowną kontrolę nad ludzkością. Duchowi przywódcy ludzi byli bardzo powściągliwi i to właśnie dawało im moc. Dlatego Jogin musi być powściągliwy.


अपरिग्रहस्थैर्ये जन्मकथन्तासंबोधः ॥३९॥
aparigraha-sthairye janma-kathantā-sambodhaḥ

39. Kiedy jest utwierdzony w nieotrzymywaniu, otrzymuje wspomnienie poprzedniego życia.
Kiedy człowiek nie przyjmuje prezentów, nie staje się zależny od innych, ale pozostaje niezależny i wolny. Jego umysł staje się czysty. Z każdym darem prawdopodobnie otrzyma zło dawcy. Jeśli nie otrzymuje, umysł zostaje oczyszczony, a pierwszą mocą, jaką otrzymuje, jest wspomnienie poprzedniego życia. Tylko wtedy Jogin doskonale utwierdza się w swoim ideale. Widzi, że przychodził i odchodził wiele razy, więc postanawia, że tym razem będzie wolny, że nie będzie już przychodził i odchodził, i nie będzie niewolnikiem Natury.


शौचात्स्वाङ्गजुगुप्सा परैरसंसर्गः ॥४०॥
śaucāt svāṅga-jugupsā parair asansargaḥ

40. Po ustaleniu czystości wewnętrznej i zewnętrznej pojawia się wstręt do własnego ciała i brak współżycia z innymi.
Kiedy następuje prawdziwe oczyszczenie ciała, zewnętrzne i wewnętrzne, pojawia się zaniedbywanie ciała, a idea utrzymywania go w dobrym stanie znika. Twarz, którą inni nazywają najpiękniejszą, ukaże się Joginowi jedynie jako zwierzę, jeśli nie kryje się za nią inteligencja. To, co świat nazywa bardzo pospolitą twarzą, on uważa za niebiańską, jeśli za nią świeci duch. To pragnienie ciała jest wielką zmorą ludzkiego życia. Tak więc pierwszą oznaką ustanowienia czystości jest to, że nie dbacie o to, by myśleć, że jesteście ciałem. Dopiero gdy przychodzi czystość, pozbywamy się idei ciała.


सत्त्वशुद्धि-सौमनस्यैकाग्र्येन्द्रियजयात्मदर्शन-योग्यत्वानि च ॥४१॥
sattva-śuddhi-saumanasyaikāgryendriya-jayātma-darśana-yogyatvāni ca

41. Pojawia się również oczyszczenie Sattwy, radość umysłu, koncentracja, opanowanie organów i zdolność do urzeczywistnienia Jaźni.
Dzięki praktyce czystości przeważa materiał Sattwy, a umysł staje się skoncentrowany i radosny. Pierwszą oznaką, że stajesz się religijny, jest to, że stajesz się pogodny. Kiedy człowiek jest ponury, może to być niestrawność ale to nie jest religia. Przyjemne uczucie jest naturą Sattwy. Sattwikowi wszystko sprawia przyjemność, a kiedy to nadejdzie, wiedz, że robisz postępy w Jodze. Cały ból jest spowodowany przez Tamas, więc musicie się go pozbyć; przygnębienie jest jednym z rezultatów Tamasu. Tylko silni, dobrze zbudowani, młodzi, zdrowi, odważni nadają się na Joginów. Dla Jogina wszystko jest błogością, każda ludzka twarz, którą widzi, przynosi mu radość. To jest oznaka cnotliwego człowieka. Nieszczęście jest spowodowane przez grzech, a nie przez żadną inną przyczynę. Jaki masz interes z zamglonymi twarzami? To jest okropne. Jeśli masz zachmurzoną twarz, nie wychodź tego dnia, zamknij się w swoim pokoju. Jakie masz prawo przenosić tę chorobę na świat? Kiedy twój umysł został opanowany, masz kontrolę nad całym ciałem; zamiast być niewolnikiem tej maszyny, maszyna jest twoim niewolnikiem. Zamiast tego, że ta maszyna może ciągnąć duszę w dół, staje się jej największym pomocnikiem.


सन्तोषादनुत्तमः सुखलाभः ॥४२॥
santoṣād anuttamaḥ sukha-lābhaḥ

42. Z zadowolenia pochodzi najwyższe szczęście.


कायेन्द्रियसिद्धिरशुद्धिक्षयात्तपसः ॥४३॥
kāyendriya-siddhir aśuddhi-kṣayāt tapasaḥ

43. Rezultatem umartwienia jest przywrócenie mocy organom i ciału przez zniszczenie nieczystości.
Rezultaty umartwienia są widoczne natychmiast, czasem przy wyostrzonym wzroku, słyszeniu rzeczy na odległość i tak dalej.


स्वाध्यायादिष्टदेवतासंप्रयोगः ॥४४॥
svādhyāyād iṣṭa-devatā-samprayogaḥ

44. Poprzez powtarzanie Mantry przychodzi urzeczywistnienie zamierzonego bóstwa.
Im wyższe istoty chcesz osiągnąć, tym trudniejsza jest praktyka.


समाधिसिद्धिरीश्वरप्रणिधानात् ॥४५॥
samādhi-siddhir īśvara-praṇidhānāt

45. Poprzez poświęcenie całej Iśwary przychodzi Samadhi.
Poprzez poddanie się Panu Samadhi staje się doskonałe.